سازمان آتشنشاني و خدمـات ايمنـي شهرداري تهران

 

«

 

سازمان آتشنشاني و خدمـات ايمنـي شهرداري تهران

 

«

 

سازمان آتشنشاني و خدمـات ايمنـي شهرداري تهران

 

«

 

سازمان آتشنشاني و خدمـات ايمنـي شهرداري تهران

 

« ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطـفاي حـريق »

معاونت حفاظت و پيشگيري از حريق

١٣٩٩

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1

 

فهرست مطالب

 

 

عنوان شماره صفحه

مقدمـه ……………………………………………………………………………………………………………………….. ٢ -1 تعاريف ……………………………………………………………………………………………………………………. ٣ -٢ تذكرات كلي ……………………………………………………………………………………………………………. 1٣ -٣ خاموشكنندههاي دستي ……………………………………………………………………………………………….. 1٤ -1-٣ نكات عمومي …………………………………………………………………………………………………….. 1٤

-٢-٣ تعداد خاموشكنندهها …………………………………………………………………………………………… 1٥ -٣-٣ جانمايي خاموشكنندهها ………………………………………………………………………………………… 1٦ -٤-٣ الزامات نصب و اجرا ……………………………………………………………………………………………… 1٦ -٤ اسپرينكلر ……………………………………………………………………………………………………………….. 1٨

-1-٤ نكات عمومي …………………………………………………………………………………………………….. 1٨ -٢-٤ دستهبندي ساختمانها و سيستمها (جهت طراحي سيستم اسپرينكلر) ………………………………………… 1٩ -٣-٤ قوانين كلي نصب اسپرينكلرها …………………………………………………………………………………… ٢٠ -٤-٤ نكات كلي طراحي ……………………………………………………………………………………………….. ٢٣ -٥-٤ ضوابط اسپرينكلرهاي اسپريكننده استاندارد، بالازن و پايينزن ……………………………………………….. ٢٦ -٦-٤ اسپرينكلرهاي اسپري كننده استاندارد -ديواري …………………………………………………………………. ٣٢ -٧-٤ انتخاب سايز لولههاي سيستم اسپرينكلر ………………………………………………………………………… ٣٤ -٥ لوله ايستاده آتشنشاني و سيستم اطفاي حريق دستي ………………………………………………………………… ٣٧

-1-٥ نكات كلي ………………………………………………………………………………………………………… ٣٧ -٢-٥ اتصال مخصوص آتشنشاني ……………………………………………………………………………………… ٣٨ -٣-٥ جانمايي و طراحي ……………………………………………………………………………………………….. ٣٨ -٤-٥ جعبههاي آتشنشاني …………………………………………………………………………………………….. ٤٠ -٦ پمپ تأمين آب آتشنشاني ……………………………………………………………………………………………… ٤٢

-1-٦ طراحي و محاسبات ………………………………………………………………………………………………. ٤٢ -٢-٦ نصب و اجرا ………………………………………………………………………………………………………. ٤٥ -٧ مخازن ………………………………………………………………………………………………………………….. ٤٧

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢

 

مقدمـه

رشد روزافزون جمعيت و نياز به مسكن و همچنين گسترش اماكن اداري، تجاري و … در كلانشهر تهران، افزايش ساختوساز  را به دنبال داشته است. با استناد به آمار و ارقام حوادث ارجاع شده به اين سازمان، متأسفانه عدم آگاهي از اصول ايمني  ساختمانها و بعضاً كوتاهي افراد مسئول، هرساله حوادث و سوانح تلخ بسياري را موجب شده و خسارات مالي و جاني فراواني  را به شهروندان محترم تحميل مينمايد.

سازمان آتشنشاني و خدمات ايمني شهرداري تهران بهعنوان چشم و متولي ايمني شهر ، با توجه به رشد حريق و حوادث  همهي تلاش وسعي خود را معطوف به رعايت نكات ايمني در معماري، ساختار و دسترسي كاربريهاي جديد و موجود شهري  نموده و اميدوار است با همكاري همهي نهادهاي ذيربط ازجمله سازمان نظاممهندسي، مقررات ملي ساختمان، سازمان  استاندارد،شهرداري، مركز تحقيقات ساختمان و مسكن، شاهد توسعه روزافزون ايمني شهري بهويژه در بخش سازههاي شهري  باشيم.

مجموعه ضوابط و مقررات ايمني آتشنشاني، در سه بخش ضوابط ايمني معماري، ضوابط ايمني تأسيسات مكانيكي و ضوابط  ايمني تأسيسات الكتريكي گردآوري شده است.

ضوابط سامانههاي اطفاي حريق شامل ضوابط مرتبط با شبكههاي آتشنشاني كه مشتمل بر مخزن آب، پمپهاي آب، لولهكشي  و اتصالات و جعبههاي آب آتشنشاني در پاركينگها و طبقات و همچنين شبكههاي بارنده يا اسپرينكلر كه بهعنوان يكي از  مهمترين مؤلفههاي حفاظت ساختمان در مقابل حريق شناخته ميشود، منتشر ميشود. وجود شبكه بارنده بهشرط آنكه در  نگهداري آن دقت شود، در توسعهي ايمني بهقدري مؤثر است كه در بعضي از كشورهاي بزرگ اروپايي از جنگ جهاني دوم  تاكنون هيچ مرگومير ناشي از وقوع آتشسوزي در اين ساختمانها حتي براي يك مورد هم گزارش نشده است.

بديهي است گردآوري چنين مجموعههايي هيچگاه خالي از اشكال نبوده و اين سازمان اميد دارد تا با تكيه بر پيشنهادات و  راهنماييهاي ارزشمند شم ا مهندسين و مخاطبين گرامي، با اصلاح و بازنويسي اين ضوابط، در راستاي هرچه بهتر و كاملتر  شدن اين مجموعه گام بردارد.

 

 

معاون پيشگيري و حفاظت از حريق

محمود قـديـري .

پاييز ٩٩ .

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣

 

-١ تعاريف

-١ -١ رايزر

لوله عمودي مربوط به سيستم آتشنشاني (لوله اي ستاده، شبكه اسپرينكلر يا مشترك) كه ممكن است بهصورت خشك، تر يا  تركيبي اجرا شود.

رايزر خشك: رايزر خشك لولهاي است به شكل عمودي كه در حالت عادي خالي از آب بوده و در هر طبقه به يك خروجي  متصل ميگردد. رايزر خشك به آب شهري يا منبع تأمين آب متصل نبوده و بهوسيله وروديهاي پيشبينيشده ميتواند توسط  پمپهاي خودروي آتشنشاني تغذيه شود. اين رايزر به آتشنشانها اجازه ميدهد بدون اتلاف وقت براي لولهكشي عمودي از  محل خودروي آتشنشاني تا طبقات فوقاني ساختمان، بهراحتي و با استفاده از يك بند لوله استاندارد آتشنشاني، آتشسوزي  را در هر طبقه ساختمان مهار نمايند.

رايزر تر: رايزر تر همواره داراي آب بوده و به منبع تأمين آب سيستم اطفاي حريق ساختمان متصل است. در اين روش امكان  تغذيه سيستم توسط پمپ خودروي آتشنشاني وجود ندارد.

رايزر تركيبي: در سيستم تركيبي، لوله عمودي رايزر همواره داراي آب بوده و به منبع تأمين آب سيستم اطفاء حريق متصل  است. علاوه بر آن اين سيستم داراي انشعاب مخصوص خودروهاي آتشنشاني بوده كه در صورت نياز ميتواند توسط پمپ  خودروهاي آتشنشاني تغذيه گردد.

رايزر مشترك: در اين روش تنها يك رايزر جهت تأمين آب سيستم اسپرينكلر و همچنين سيستم لوله ايستاده استفاده م يشود.  استفاده از اين روش مستلزم رعايت سايز مناسب و همچنين نكات طراحي مربوط به نحوه انشعاب گيري (به فصل ٥ مراجعه  شود) ميباشد.

-١ -٢ سيستم لوله ايستاده (Standpipe (

آرايشي از لولهكشي، شيرآلات، اتصالات شيلنگ و ساير تجهيزات نصبشده در ساختمان يا سازه با اتصالات شيلنگ كه بهگونهاي  جانمايي شدهاند كه توانايي تخليه آب بهمنظور اطفاي حريق، حفاظت از متصرفين و همچنين حفاظت از سازه و محتويات آن  را داشته باشند.

-١ -٣ سيستم شبكه بارنده خودكار (System Sprinkler (

متشكل از منبع يا منابع تأمين آب، ي ك يا چند منطقه اسپرينكلر، شير كنترل اصلي و چيدمان لولههاي متصل به اسپرينكلرها  ميباشد. سيستم اسپرينكلر خودكار بهمنظور كشف و اطفاء يا كنترل حريق با عامل اطفايى آب بوده كه اساسًا عمل كنترل در  اين سيستم در مرحله اوليه رشـد حريق انجامگرفته و ازاينجهت در جلوگيرى از بروز خسارات بعدى بسيار مؤثـر است و  صدمات آتشسوزى را به حداقل ميرساند.

سيستم اسپرينكلر معمولاً كل ساختمان را تحت پوشش قرار ميدهد. برخى اوقات مراجع ذيصلاح اجراى سيستم اسپرينكلر را  فقط بهمنظور حفظ جان افراد و خروج ايمن متصرفين از ساختمان توصيه مينمايند و ممكن است فقط قسمتهاي محدودى  كه موردنظر مراجع ذيصلاح است تحت پوشش سيستم اسپرينكلر قرار گيرند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤

 

-١ -٤ سيستم اطفاي غير خودكار

سيستمي كه بهصورت غير خودكار و توسط متصرفين، نيروهاي آموزشديده و يا آتشنشانان مورد استفاده قرار ميگيرد.

-١ -٥ سيستم اطفاي خودكار

سيستم اطفاي حريقي كه بدون دخالت عوامل انساني و بهصورت مستقل يا توسط سيستم اعلام حريق فعال شده و حريق را  كنترل يا اطفاء مينمايد.

-١ -٦ شيلنگ نواري (Flat Lay (

اين شيلنگ در حالت بدون آب، به شكل يك نوار تخت دور قرقره يا روي رك مخصوص قرار ميگيرد. جهت استفاده بايد ابتدا  بهصورت كامل روي زمين پهن شده و سپس با باز نمودن شير آب، پر از آب شود. استفاده از اين شيلنگها مخصوص افراد  آموزشديده ميباشد. در حال حاضر در برخي از متون، اشتباهاً به اين نوع شيلنگ، شيلنگ فايرباكس يا شيلنگ كنفي نيز  گفته ميشود.

-١ -٧ شيلنگ لاستيكي نيمهسخت

اين شيلنگ معمولاً از جنس لاستيك بوده و حالت ظاهري آن در شرايط بدون آب و آبگيري شده، مشابه هم است. استفاده از  اين شيلنگ ساده و بدون نياز به آموزش بوده و جهت استفاده متصرفين در مراحل اوليه حريق در نظر گرفته ميشود. در حال  حاضر در برخي از متون، بهاشتباه به اين نوع شيلنگ، شيلنگ هوزريل نيز گفته ميشود.

-١ -٨ ايستگاه شيلنگ

محلي كه در آن انشعابات شيلنگهاي آتشنشاني جانمايي شده و ميتواند مجهز به ادواتي نظير قرقره نگهدارنده شيلنگ،  شيلنگ، نازل و ادوات جانبي و همچنين خاموشكنندههاي دستي باشد.

-١ -٩ رك مخصوص شيلنگ نواري

محلي كه بهمنظور قرارگيري يك يا چند بند شيلنگ نواري آتشنشاني تعبيه ميشود. اين محل ميتواند جهت حفاظت بيشتر  داخل كابينت مخصوص قرار گيرد.

-١ -١٠ سر لولههاي چرخشي

نوع خاصي از سرلوله كه به دليل عدم آببندي صحيح، تجمع ذرات داخل لولهها در پشت سرلوله و گرفتگي آن و مهمتر از آن  سختي كاركرد با آنها براي متصرفين، استفاده از آنها توصيه نمي گردد. اين سرلولهها فاقد اهرم كنترل هستند.

(Fire Department Connection) آتشنشاني اتصال -١١ -١

اتصال مخصوص نيروهاي آتشنشاني كه به شبكه لولهكشي خشك يا تركيبي داخل ساختمان مرتبط بوده و توسط پمپ خودروي آتشنشاني، تغذيه ميشود.

 

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٥

 

-١ -١٢ انشعاب كمكي آتشنشاني

انشعابي از شبكه آب شهري كه بهطور مستقل از انشعاب آب مصرفي و توسط سازمان آب، تحت عنوان انشعاب آب آتشنشاني  به ساختمان متصل ميگردد.

-١ -١٣ شبكه آب آتشنشاني

اين شبكه شامل منبع آب آتشنشاني، لولههاي آبرساني، جعبههاي آتشنشاني، شيرهاي كنترل و متعلقات، منبع تأمين آب  و … ميباشد. تنها مصرف مجاز از شبكه آب آتشنشاني، بهمنظور اطفاء حريق بوده و هرگونه برداشت ديگري با مقاصد متفاوت  (آبياري فضاي سبز، تأمين آب سيستم سرمايش يا گرمايش ساختمان، شستشوي محيط و …) از اين شبكه مجاز نميباشد.

-١ -١٤ كلكتور ورودي پمپ

كلكتور ورودي وظيفه رساندن آب به وروديهاي پمپها را داشته و توسط لولههاي ارتباطي به مخزن تأمين آب آتشنشاني  متصل ميگردد.

-١ -١٥ كلكتور خروجي پمپ

كلكتور خروجي وظيفه جمعآوري آب پمپاژ شده توسط پمپها را دارد كه آن را به سمت رايزرهاي اصلي آتشنشاني هدايت  مينمايد.

-١ -١٦ فشارسنج (Manometer (

وسيلهاي كه جهت سنجش ميزان فشار سيال داخل يك لوله يا مخزن يا يك شبكه بسته و نمايش آن به كار ميرود.

(Presure Switch) پرشرسوئيچ -١٧ -١

وسيلهاي قابل تنظيم با امكان ارسال فرمان به تجهيزات ديگر، كه در صورت كاهش فشار از حدي مشخص و يا افزايش فشار  به بيش از مقداري مشخص، فرمانهاي متناوبي صادر مينمايد .

-١ -١٨ شير تست (Valve Test (

شيري كه جهت اطمينان از صحت عملكرد يك سيستم، نظير پمپها يا شاخهاي از خطوط شبكه بارنده نصب و استفاده  ميشود.

-١ -١٩ شير دروازهاي با رزوه بلند ( Y & OS (

نوعي شير دروازهاي كه معمولاً جهت كنترل جريان آب در سيستمهاي شبكه بارنده آتشنشاني بهكار رفته و قسمت رزوه آن  (Stem (بيرون از بدنه شير بوده و با باز شدن يا بسته شدن شير، از بدنه شير بيرون زده يا داخل آن فرو ميرود. ويژگي آن  اين است كه با نگاه كردن به آن ميتوان از باز و بسته بودن آن اطلاع پيدا كرد.

-١ -٢٠ شير يكطرفه (valve Check (

نوعي شير كه تنها در يك جهت به سيال اجازه عبور ميدهد. در مواردي كه جهت عبور سيال مهم باشد از اين تجهيز بهمنظور  ايجاد محدوديت در حركت سيال، استفاده ميشود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٦

 

-١ -٢١ شير كنترل (Valve Control (

شيري كه جريان آب را در سيستمهاي اطفاء حريق كنترل مينمايد. نيازمند استاندارد ملي

-١ -٢٢ شير توپكي ربع گرد (valve Ball (

نوعي شير توپكي كه داراي يك اهرم با قابليت حركت ٩٠ درجه جهت كنترل جريان بوده و از يك قطعه توپي شكل جهت  قطع جريان استفاده ميكند. اين شير در سيستم لولهكشي گاز ساختمان نيز بهطور گسترده مورد استفاده قرار ميگيرد.

-١ -٢٣ شير دروازهاي (valve Gate (

نوعي شير قطع و وصل جريان كه داراي فلكهاي پيچشي جهت كنترل جريان بوده و از ي ك گُوِه براي قطع جريان استفاده  ميكند. شيرآلات قطع و وصل جريان آب در لولهكشي آب بهداشتي آشاميدني نيز عمدتاً از اين نوع هستند.

-١ -٢٤ شير يكطرفه هشداردهنده سيستم اسپرينكلر (Valve Check Alarm Wet(

نوعي شير يكطرفه كه معمولاً در سيستمهاي اسپرينكلر بهكار رفته و داراي فشارسن ج ميباشد. اين وسيله ميتواند بهصورت  پكيج متشكل از مكانيزم تشخيص جريان و ارسال سيگنال به سيستم اعلام حريق، شير تخليه و زنگ هشدار مكانيكي بوده و استفاده از آن در ابتداي رايزرهاي اسپرينكلر توصيه ميشود.

-١ -٢٥ منبع انبساط (Chamber (

نوعي مخزن تحتفشار كه وظيفه كنترل و كاهش شوكهاي ناشي از افزايش فشار سيستم لولهكشي را دارد.

-١ -٢٦ استاندارد

تجهيزات و مصالحي كه داراي استاندارد مشخص مناسب براي توليد بوده و توسط سازمان ملي استاندارد ايران تائيد شده يا  داراي استانداردهاي معتبر بينالمللي باشند.

-١ -٢٧ فهرستشده (Listed(

تجهيزات، مصالح و يا خدمات مشمول در فهرست منتشره شده توسط نهاد قانوني مسئول كه مورد ارزيابي (شامل آزمون و  ارزيابي مصالح و يا توليد تجهيزات و ارزيابي خدمات بهصورت دورهاي) قرار ميگيرند و اين فهرست بيانگر اين موضوع است كه  تجهيزات، مصالح و خدمات، مطابق با مقررات، دستورالعملها ، استانداردها و معيارهاي فني مصوب بوده و مناسب بودن آنها  براي هدف مشخصي تائيد شده باشند.

در اين دستورالعمل، منظور از فهرست شده، تجهيزات و مصالحي هستند كه توسط موسسههاي داخلي يا بين المللي معتبر و  مورد تائيد سازمان آتشنشاني تهران نظير سازمان ملي استاندارد، مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي، UL، Vds، FM،  LPCB و غيره مورد آزمون قرارگرفته و عملكرد صحيح آنها از طريق بررسي اسناد فني رسمي، جهت به كار بردن در  سيستمهاي ايمني و آتشنشاني، مورد تائيد قرار گرفتهشده باشد. اين محصولات در سايت رسمي سازمان آتشنشاني (بخش  ليست تجهيزات اطفاي حريق) قابل رويت هستند.

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٧

 

-١ -٢٨ اسپرينكلر، بارنده (Sprinkler (

وسيله اطفاء يا كنترل حريق است و هنگاميكه حباب شيشهاي حساس به حرارت آن تا دماي مشخصي گرم ميشود، بهصورت  خودكار عمل كرده و آب را در منطقه تحت پوشش خود تخليه ميكند.

-١ -٢٩ اسپرينكلر پايينزن (Sprinkler Pendent (

نوعي اسپرينكلر كه جريان آب را به سمت پايين تخليه ميكند.

-١ -٣٠ اسپرينكلر ديواري (Sprinkler Sidewall (

نوعي اسپرينكلر كه با دفلكتور خاص كه توانايي تخليه بخش عمده آب خود را بهصورت نيمدايره و در جهت مخالف ديوار  مجاور خود، دارد.

-١ -٣١ اسپرينكلر بالا زن (Sprinkler Upright (

اسپرينكلري است كه جريان آب را به سمت بالا تخليه كرده و آب پس از برخورد به دفلكتور تغيير جهت داده و به سمت پايين  زمين برميگردد.

-١ -٣٢ اسپرينكلر پوشش گسترده

نوعي اسپرينكلر اسپريكننده است كه مساحتي بيشتر از انواع ديگر اسپرينكلرها را ميتواند تحت پوشش خود قرار دهد.

-١ -٣٣ اسپرينكلر پاسخ سريع (QR (

نوعي اسپرينكلر اسپريكننده كه داراي حباب شيشهاي با سرعت عكسالعمل بيشتري نسبت به اسپرينكلرهاي پاسخ استاندارد

و يا كمتر بوده و بهعنوان اسپرينكلر پاسخسريع براي مقاصد موردنظر 1/٢

ميباشد كه نرخ اين پاسخ زماني ٥٠ (متر – ثانيه)

فهرست ميشود. استفاده از اين نوع اسپرينكلر ميتواند در بسياري از موارد منجر به كاهش قابلتوجه ناحيه طراحي و به دنبال  آن آبدهي پمپ و حجم مخزن ذخيره خواهد شد.

-١ -٣٤ اسپرينكلر مسكوني (Residential (

و يا كمتر دارد و براي محافظت

نوعي اسپرينكلر پاسخ سريع است كه حباب شيشهاي با نرخ پاسخ زماني ٥٠ (متر – ثانيه ) 1/٢

از واحدهاي مسكوني فهرست ميشود.

-١ -٣٥ اسپرينكلر اسپريكننده

اسپرينكلري كه توانايي قابل قبولي در كنترل طيف گستردهاي از گروههاي مختلف آتشسوزيها را دارد.

-١ -٣٦ اسپرينكلر اسپريكننده استاندارد

اسپرينكلري كه منطقه تحت پوششي مطابق با جداول -1-٥-٤الف، ب و ج داشته باشد.

-١ -٣٧ واحد مسكوني (براي نصب و راهاندازي اسپرينكلر)

واحد مسكوني به يك يا چند اتاق كه براي زندگي يك يا چند نفر طراحي شده است گفته ميشود و ميتواند شامل امكاناتي  مثل آشپزخانه، هال، سرويس بهداشتي و اتاقخواب و غيره باشد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٨

 

-١ -٣٨ اتاق كوچك

اتاقي در محيط كمخطر كه سازهاي غير مسدودكننده داشته و مساحت آن كمتر يا برابر با ٧٥ مترمربع است.

-١ -٣٩ ارتفاع سقف (Height Ceiling (

فاصله بين كف تا وجه زيرين سقف يا بام در يك ناحيه ميباشد.

-١ -٤٠ سقف مسطح

سقفي پيوسته كه در يك صفحه قرار داشته باشد.

-١ -٤١ سقف افقي

سقفي كه شيب آن برابر يا كمتر از 1 در ٦ (1٦.٦ درصد) باشد.

-١ -٤٢ سقف شيبدار

سقفي كه شيب آن بيشتر از 1 در ٦ (1٦.٦ درصد) باشد.

-١ -٤٣ سقف صاف

سقفي كه در آن برجستگي يا تورفتگي قابلملاحظهاي وجود نداشته باشد.

-١ -٤٤ سيستم لولهكشي اسپرينكلر

سيستمي متشكل از شبكه لولهكشي كـه مطابق با استانداردهاي مهندسي محافظت در برابر آتـش طراحي شده و شامل  اسپرينكلر، منبع تأمين آب، شير كنترل، هشداردهنده جريان آب و شير تخليه ميباشد كه ميتواند توسط حرارت آتش فعال  شده و آب را روي منطقه آتشسوزي تخليه كند.

در سيستمهاي متداول در ساختمانها، در صورت بروز حريق، تنها اسپرينكلر يا اسپرينكلرهايي كه در مجاورت حريق باشند  فعال شده و برخلاف تصـور عامه افراد بههيچوجه تمامي اسپرينكلرها بهطور همزمان شروع به تخليه و پاشش آب نمينمايند.  بـررسي شود. آتشسوزيهاي گذشته نشان داده كه در ساختمانهاي داراي سيستم اسپرينكلر خودكار، بهندرت كسي دچار  سوختگي شديد يا فوت شده است.

-١ -٤٥ سيستم طراحي شده بر اساس محاسبات هيدروليكي ( System Designed Hydraulically ( سيستم اسپرينكلري كه در آن سايز لولهها بر اساس محاسبه افت فشار آب در شبكه لولهكشي تعيين ميشود. بر اساس اين  روش به ازاي هر واحد سطح كف فضاي طراحي مقدار مشخصي از آب بايد تخليه شود. طراحي سيستم اسپرينكلر بر اساس  محاسبات هيدروليكي منجر به كاهش قابلتوجه سايز لولهها و هزينههاي لولهكشي سيستم شده و ارجحيت دارد.

-١ -٤٦ سيستم لولهكشي با جداول پيش تعيينشده (System Schedule Pipe (

سيستم اسپرينكلري كه در آن اندازه لولهها توسط جداول پيش تعيينشده انتخاب ميشود كه در آن با توجه به طبقهبندي  تصرف و تعداد اسپرينكلرها اندازه لولهها مشخص ميشود لازم به ذكر است طراحي با اين روش عموماً م نجر به افزايش هزينهها  ميشود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٩

 

(Wet Pipe Sprinkler System ) لولهتر اسپرينكلر سيستم -٤٧ -١

سيستم اسپرينكلري مجهز به اسپرينكلرهاي خودكاري متصل به سيستم لولهكشي داراي آب متصل به منبع آب بهگونهاي كه  آب موجود در سيستم بلافاصله پس از فعال شدن اسپرينكلرها در اثر حرارت آتش، تخليه ميشود.

-١ -٤٨ سيستم اسپرينكلر لوله خشك (System Sprinkler Pipe Dry (

سيستم اسپرينكلري مجهز به اسپرينكلرهاي خودكار كه به يك سيستم لولهكشي حاوي هوا يا نيتروژن تحتفشار متصل بوده  و بهمحض كم شدن فشار، به سبب تخليه از يك خروجي سيستم (نظير عمل كردن يك اسپرينكلر)، يك شير مخصوص، تحت  عنوان شير لوله خشك، توسط فشار آب سيستم، باز شده و آب داخل شبكه لولهكشي جريان پيدا كرده و از اسپرينكلرهاي  فعالشده، خارج ميشود.

-١ -٤٩ سيستم اسپرينكلر پيش عملگر (System Sprinker Preaction (

سيستم اسپرينكلري مجهز به اسپرينكلرهاي خودكار متصل به سيستم لولهكشي حاوي هوا (تحتفشار يا غير تحتفشار) كه  در آن فرمان باز شدن شير اصلي آب به كمك سيستم اعلام حريق صادر ميگردد.

-١ -٥٠ شير تنظيم فشار (valve requlating Presure (

وسيلهاي كه باهدف كاهش، محدود كردن و تنظيم فشار آب طراحي شده است.

(Branch Lines) شاخهها -٥١ -١

لولههايي كه آب اسپرينكلرها را بهطور مستقيم تأمين ميكند.

-١ -٥٢ لولههاي اصلي (Mains Cross (

لولههايي كه آب شاخهها را بهطور مستقيم تأمين ميكند.

-١ -٥٣ لولههاي اصلي تغذيهكننده (Mains Feed (

لولههايي كه لولههاي اصلي را بهطور مستقيم يا از طريق رايزرها تغذيه ميكند.

-١ -٥٤ سيستمهاي نظارتي هشداردهنده (Device Supervisory (

تجهيزاتي كه براي نظارت بر شرايط و وضعيت اجزاء شبكه اسپرينكلر خودكار و آب آتشنشاني و … طراحي شده است.

-١ -٥٥ هشداردهنده جريان آب (Device Alarm Waterflow (

وسيلهاي كه حركت آب در سيستم را تشخيص داده و بهصورت مكانيكي يا الكتريكي تجهيزات موردنظر هشداردهنده شنيداري  يا ديداري را فعال ميكند.

-١ -٥٦ ساختارهاي مسدودكننده ( Construction Obstructed (

ساختارهاي پانلي يا ساير ساختارها مانند تيرها، خرپاها و يا ساير اجزا كه به نحوي مانع انتقال حرارت يا توزيع آب ميشود و  بهطور عمده بر توانايي اسپرينكلرها براي كنترل يا اطفاي حريق تأثير ميگذارند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٠

 

-١ -٥٧ ساختارهاي غير مسدودكننده (Construction Obstructed-Un (

ساختارها يي كه در آن تيرها، خرپاها و ساير قطعات بهگونهاي هستند كه مانع جريان گرما و يا توزيع آب نشده و بر روي توانايي  اسپرينكلرها در كنترل يا اطفاي حريق تأثيرگذار نميباشند. ساختارهاي غير مسدودكننده، اعضاي سازهاي افقي توخالي دارند  كه در آن، بازشوها حداقل ٧٠ درصد مساحت سطح مقطع را تشكيل دادهاند و فاصله بين اعضاي سازه از يكديگر بيشتر از ��  ٢.٣ (���� ٧/٥) باشد.

-١ -٥٨ گروهبندي ساختمانها

در اين دستورالعمل، سه گروه ساختماني بر اساس نوع و ساختار تصرف مطابق ذيل تعريف شده است. لازم به ذكر است اين  گروهبنديها تنها منحصر به برخي الزامات اين دستورالعمل بوده و قابلتعميم به ساير دستورالعملها و استانداردها نميباشد.  در خصوص ساير تصرفاتي كه در اين قسمت به آنها اشاره نشده است، بايد طبق نظر مقام قانوني مسئول عمل شود.

جدول -٥٨-1 گروهبندي تصرفات بر اساس كاربري، ارتفاع و زيربناي كلي ساختمان

كاربري مسكوني و اداري

زير ٤٨٣٠ ٤٨٣٠ تا 1٠٠٠٠ 1٠٠٠٠ و بيشتر

* مساحت (مترمربع)

**

ارتفاع ساختمان (متر)

S3 S2 S1 متر ٢٣ زير  S3 S3 S2 متر ٣٠ تا ٢٣ ٣٠ متر و بيشتر 3S 3S 3S  تجاري

S3 S3 S2

*** زير 1٢ متر

1٢ متر و بيشتر 3S 3S 3S

صنعتي و انبار

نوع خطر تصرف زير 1٠٠٠ 1٠٠٠ و بيشتر –

كمخطر و خطر معمولي 2S 3S –

–

3S 3S

پرخطر و تصرفات خاص

 

 

* منظور از مساحت، زيربناي كل ساختمان شامل تمامي طبقات و قسمتها است.

** منظور از ارتفاع، فاصله كف آخرين طبقه تا تراز معبر دسترسي مجاور ساختمان است.

*** براي تصرفات تجاري حداكثر ٢ طبقه كه مجموع متصرفين آنها كمتر از ٥٠ نفر باشد، ميتوان گروه ساختمان را 1S در نظر گرفت.

 

 

 

 

 

 

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 11

 

-١ -٥٩ حداقل الزامات گروهبنديهاي مختلف

حداقل الزامات سيستمهاي اطفاي حريق گروههاي سهگانه ذكرشده در بند ٥٨-1 مطابق جدول ٥٩-1 ميباشد. در شكل  شماره ،٥٩-1 نماي شماتيك يك سيستم اطفاي حريق به همراه برخي متعلقات نمايش داده شده است.

جدول -٥٩-1 حداقل الزامات سيستمهاي اطفاي حريق تصرفات سهگانه

رديف شرح تصرف 1S تصرف 2S تصرف 3S  1 پايش سطح مخزن آب و ارسال سيگنال خطا به سيستم اعلام   

         



٢ شير قطع كن از نوع Y&OS ابتداي رايزر -٣ شير قطع كن از نوع Y&OS در خط مكش پمپ -٤ شير قطع كن مجهز به نشانگر و قابليت ارسال سيگنال نظارت -٥ زنگ هشدار مكانيكي در ابتداي رايزر – -٦ طراحي سيستم به روش محاسبات هيدروليكي – –

فهرستشده فهرستشده٧ فلوسوئيچ فهرستشده *

استاندارد استاندارد استاندارد **

٨ شيرهاي يكطرفه

٩ شيرهاي قطع كن متعلقات اول خط استاندارد فهرستشده فهرستشده 1٠ شير قطع كن Y&OS – فهرستشده فهرستشده

استاندارد استاندارد فهرستشده ***

11 پمپ و شيرآلات و متعلقات مربوطه

1٢ شيرآلات و اتصالات داخل جعبه استاندارد استاندارد استاندارد  1٣ مجموعه قرقره شيلنگ و نازل فهرستشده فهرستشده فهرستشده 1٤ اسپرينكلر فهرستشده فهرستشده فهرستشده 1٥ مانومتر و شير تست و تخليه استاندارد استاندارد استاندارد

فهرستشده فهرستشده فهرستشده

1٦ خاموشكننده دستي

 

 

* پيش از مطالعه اين جدول، تعاريف عبارات مورد استفاده در جدول، مورد مطالعه قرار گيرد.

** پيشنهاد مي شود به منظور حصول اطمينان بيشتر، شيرهاي يك طرفه در ساختمانهاي 2S و 3S از نوع فهرست شده باشد.  *** پمپ هاي مورد استفاده در ساختمانهاي 1S و 2S بايد بر اساس «دستورالعمل ساخت مجموعه پمپ آتش نشاني» منتشر شده  توسط سازمان آتش نشاني، ساخته شوند. در خصوص ساختمانهاي 3S، مجموعه كامل پمپ بايد فهرستشده بوده و از يكي از نهادهاي  ذيصلاح داخلي يا بين المللي، داراي تاييديه باشد.

استثناً تا اطلاع ثانوي، در راستاي حمايت از سازندگان و توليدات داخلي، بهكارگيري پمپهاي ساختهشده بر اساس دستورالعمل مذكور،  صرفاً براي ساختمانهاي اداري و مسكوني گروه 3S با مشخصات ذيل، بلامانع ميباشد.

 ساختمان فاقد هرگونه كاربري ديگر به جز اداري و مسكوني باشد.

 ارتفاع ساختمان (تراز كف آخرين طبقه نسبت به معبر دسترسي)، كمتر از ٤٥ متر باشد.

 فاصله ايستگاه پمپاژ تا بالاترين مصرف كننده كمتر از ٥٠ متر باشد.

لازم به توضيح است، سازمان آتشنشاني توصيه اكيد مينمايد به منظور دستيابي به ضريب ايمني بالاتر، تمامي ساختمانهاي گروه 3S حتي در صورت احراز شرايط فوق نيز از مجموعه پمپهاي آتشنشاني فهرستشده استفاده نمايند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٢

 

 

شكل -٥٩-1 نماي شماتيك يك سيستم اطفاي حريق نمونه

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٣

 

-٢ تذكرات كلي

-٢ -١ سيستمهاي اطفاي آبي مطرحشده در اين دستورالعمل، مربوط به ساختمانهاي با كاربري تجاري، مسكوني و اداري  بوده و تعميم آن به كاربريها و تصرفهاي حساس نظير پالايشگاهها، نيروگاهها، مراكز تسليحاتي، انبارها و غيره مجاز نيست.  در اين شرايط بايد از كدها و استانداردهاي معتبر و مرتبط جهت تكميل مطالب اين دستورالعمل استفاده گردد.

-٢ -٢ جهت تطابق با اتصالات مرسوم آتشنشاني تهران، كليه اتصالات آتشنشاني بهكاررفته در سيستمهاي اطفاي حريق  بايد از نوع Storz باشد.

-٢ -٣ جهت كاهش هزينههاي اجرا و همچنين اطمينان از عملكرد صحيح سيستم، طراحي سيستمهاي اطفاي حريق به  روش محاسبات هيدروليكي توصيه ميگردد.

-٢ -٤ در اين دستورالعمل به ملزومات طراحي و اجراي سيستمهاي اطفاي دستي، شامل خاموشكنندههاي دستي و لولههاي  ايستاده (جعبهها) آتشنشاني، سيستم اطفاي آبي خودكار (شبكه بارنده)، مخازن ذخيره آب، پمپها، ادوات و شيرآلات كنترلي  پرداخته خواهد شد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٤

 

-٣ خاموشكنندههاي دستي

-٣ -١ نكات عمومي

-٣ -1-1 در هر قسمتي از بنا، با توجه به نوع مواد سوختني موجود و گروه حريق احتمالي، بايد خاموشكننده دستي با ماده  اطفايي مناسب (مطابق با جدول 1-1-٣) انتخاب و نصب گردد.

جدول -1-1-٣ خاموشكننده مناسب بر اساس گروه حريق

گروه حريق نوع خاموشكننده مناسب

خاموشكننده آب و گاز

خاموشكننده نوع هالوژنه

خاموشكننده ماده شيميايي خشك چندمنظوره (ABC ( خاموشكننده ماده شيميايي تر

خاموشكننده كف ( AFFF (

خاموشكننده كف ( AFFP (

خاموشكننده 2CO

خاموشكننده پودر خشك

خاموشكننده نوع هالوژنه

خاموشكننده پودر خشك

خاموشكننده نوع هالوژنه

خاموشكننده 2CO

A

B

C

D خاموشكننده مناسب و تائيد شده براي اين گروه

خاموشكننده مناسب و تائيد شده براي اين گروه

K

 

-٣ -٢-1 طبقهبندي حريقها مطابق ذيل ميباشد. (بر اساس NFPA (

حريق گروه A: حريقهاي ناشي از مواد سوختني معمولي، نظير چوب، پارچه، كاغذ، لاستيك و انواع پلاستيكها  حريق گروه B: حريقهاي ناشي از مايعات قابل اشتعال، مايعات سوختني، گريسهاي نفتي، قير، روغن، رنگ هاي پايه روغني،  حلالها، لاكهاي صنعتي، الكلها و گازهاي قابل اشتعال

حريق گروه C: حريقهاي ناشي از تجهيزات الكتريكي داراي جريان

حريق گروه D: حريقهاي ناشي از فلزات سوختني نظير منيزيم، تيتانيوم، پتاسيم، زيركنيوم، سديم و ليتيوم  حريق گروه K: حريقهاي ناشي از وسايل و تجهيزات آشپزخانهاي كه حاوي روغنهاي آشپزي (روغن و چربيهاي گياهي و  حيواني) هستند.

در طبقهبندي استاندارد انگلستان، حريق گروه B شامل مايعات قابل اشتعال ميباشد و گازها نيز خود بهصورت مجزا در گروه  C قرار ميگيرند و به طبع آن مابقي گروههاي حريق نيز تغيير ميكنند، به شرح ذيل:

حريق گروه A: حريقهاي ناشي از مواد سوختني معمولي، نظير چوب، پارچه، كاغذ، لاستيك و انواع پلاستيكها

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٥

 

حريق گروه B: حريقهاي ناشي از مايعات قابل اشتعال، مايعات سوختني، گريسهاي نفتي، قير، روغن، رنگهاي پايهروغني،  حلالها، لاكهاي صنعتي، الكلها

حريق گروه C: گازهاي قابل اشتعال

حريق گروه D: حريقهاي ناشي از فلزات سوختني نظير منيزيم، تيتانيوم، پتاسيم، زيركنيوم، سديم و ليتيوم  حريق گروه E: حريقهاي ناشي از تجهيزات الكتريكي داراي جريان

حريق گروه F: حريقهاي ناشي از وسايل و تجهيزات آشپزخانهاي كه حاوي روغنهاي آشپزي (روغن و چربيهاي گياهي و  حيواني) هستند.

-٣ -٣-1 خاموشكنندههاي آتشنشاني بايد براي محافظت ساختمان و ساكنين بدون در نظر گرفتن ديگر سيستمهاي اطفاي  ثابت، تهيه و نصب گردند.

-٣ -٢ تعداد خاموشكنندهها

-٣ -1-٢ نصب خاموش كننده كلاس A در تمامي فضاها الزامي است. به عبارت ديگر هر فضاي ساختماني كه داراي  تصرفهايي با بار حريق كلاس B يا C يا هردوي آنها باشد، بايد داراي يك خاموشكننده مناسب كلاس حريق A جهت  حفاظت از ساختمان بهعلاوه خاموشكنندههاي كلاس B يا C يا هردوي آنها باشد. به منظور كاهش تعداد خاموشكنندهها  در اين شرايط، ميتوان از خاموشكنندههاي نوع ABC نيز استفاده نمود.

-٣ -٢-٢ در صورت استفاده از خاموشكننده نوع BC، بايد خاموشكننده نوع A مستقل با وزن مناسب نيز نصب شود. -٣ -٣-٢ در هر طبقه از تصرف، بايد حداقل يك خاموشكننده نصب شود.

-٣ -٤-٢ در تصرفات مسكوني و اداري، به ازاي هر ٢ واحد، يك خاموشكننده ٦ كيلوگرمي بايد نصب شود و حداكثر فاصله  دسترسي تا هر خاموشكننده از دورترين نقطه هر واحد، بيشتر از ٢٣ متر نباشد.

-٣ -٥-٢ در پاركينگ ها حداقل ٢ خاموشكننده ٦ كيلوگرمي بايد نصب شود و حداكثر فاصله دسترسي تا هر خاموشكننده  از دورترين نقطه پاركينگ، بيشتر از 1٥ متر نباشد.

-٣ -٦-٢ در تصرفات تج اري، به ازاي هر واحد تجاري زير 1٠٠ مترمربع 1 خاموشكننده ٦ كيلوگرمي و در واحدهاي تجاري  با مساحت 1٠٠ مترمربع و بيشتر حداقل ٢ خاموشكننده ٦ كيلوگرمي بايد نصب شود و حداكثر فاصله دسترسي تا هر  خاموشكننده از دورترين نقطه، بيشتر از 1٥ متر نباشد.

-٣ -٧-٢ در تصرفات صنعتي بايد حداقل ٢ خاموشكننده ٦ كيلوگرمي نصب شود. حداكثر فاصله دسترسي تا هر  خاموشكننده در تصرفات صنعتي خطر معمولي 1٥ متر و در تصرفات صنعتي پرخطر ٩ متر بايد باشد. (تعداد و اوزان بيانشده  براي خاموشكنندهها در تصرفات صنعتي حداقل بوده و در صورت نياز اين مقادير بايد افزايش يابد.)

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٦

 

-٣ -٨-٢ خاموشكنندههاي داخل واحد بايد بافاصله مناسب از هم و ترجيحًا نزديك دربهاي خروج باشد. حداقل يك عدد  از خاموشكنندههايي كه داخل واحد نصب ميشود، بايد در مجاورت درب خروج (حداكثر فاصله ٣ متر) باشد.

-٣ -٣ جانمايي خاموشكنندهها

-٣ -1-٣ خاموشكنندههاي آتشنشاني بايد به نحوي جانمايي شوند كه حداكثر مسافت دسترسي به آنها مطابق مقادير  ذكرشده در بند ٢-٣ بوده و هيچگاه بيش از ٢٣ متر نشود.

-٣ -٢-٣ نصب خاموشكننده آتشنشاني در كليه مكانهايي كه مقام قانوني مسئول ضروري تشخيص دهد، الزامي است.

-٣ -٣-٣ در محلهاي ذيل، بايد خاموشكننده آتشنشاني چرخدار مناسب لحاظ گردد.

 اماكن پرخطر

 اماكني كه محدوديت حضور افراد وجود دارد

-٣ -٤-٣ توزيع واقعي و صحيح خاموشكنندهها در يك ساختمان، تابع بازديد از ساختمان و در نظر گرفتن تمام شرايط آن  شامل پارتيشنها،ديوارها، مسيرهاي دسترسي، موانع و غيره مي باشد. درعينحال مكان نصب خاموشكنندهها بايد داراي شرايط  ذيل باشد:

 يكپارچگي در توزيع رعايت شده باشد

 دسترسي آنها آسان باشد

 از انبار مواد يا قرار گرفتن تجهيزات در مقابل آن در امان باشد

 در مجاورت مسيرهاي خروج باشد

 در مجاورت دربهاي ورود و خروج باشد

 امكان وارد آمدن صدمات فيزيكي به آنها به حداقل رسيده باشد

 در مقابل تابش مستقيم نور خورشيد و يا بارش باران و برف نباشد

 بهسادگي قابلرؤيت باشد

-٣ -٤ الزامات نصب و ا جرا

-٣ -1-٤ خاموشكنندههاي آتشنشاني ميبايست با انجام سرويسهاي دورهاي داراي كارايي مطلوب و مطمئن بوده و همواره  با شارژ كامل در محل تعبيهشده نصب باشند.

-٣ -٢-٤ خاموشكننده مورداستفاده بايد داراي نشان استاندارد ملي ايران و يا داراي تأييديه معتبر بينالمللي و مورد تائيد  سازمان آتشنشاني باشد.

-٣ -٣-٤ شناسنامه مربوط به تاريخ بازرسي و شارژ قبلي و تاريخ شارژ مجدد بايد بر روي بدنه خاموشكننده ، بهصورت خوانا  و قابلرؤيت نصبشده باشد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٧

 

-٣ -٤-٤ دستورالعمل استفاده از خاموشكننده ، بايد بر روي آن نصبشده و هنگام نصب، بهوضوح قابلرؤيت باشد.  -٣ -٥-٤ خاموشكننده بايد با بست متن اسب با نوع خاموشكننده بهصورت محكم و پايدار نصب گردد.

-٣ -٦-٤ خاموشكننده بايد در طول مسير خروج و نزديك خروجها نصب شده و مسير دسترسي به آن كوتاه و عاري از وسايل  مزاحم و دست و پاگير باشد.

-٣ -٧-٤ درصورتيكه جهت حفاظت، خاموشكننده داخل كابينت يا جعبه آتشنشاني قرار گيرد، قفل كابينت بايد از نوع  آسانبازشو بوده، با تابلوي مناسب محل نصب آن نمايش داده شود و استفاده از قفل جز در موارد خاص كه احتمال استفاده  غيرمجاز از خاموشكننده وجود دارد، ممنوع است.

-٣ -٨-٤ خاموشكننده بايد بهگونهاي نصب شود كه ارتفاع قسمت بالاي آن، از كف تمامشده بنا بسته به وزن خاموشكننده،  حداكثر مطابق شكل ٨-٤-٣ باشد. حداقل فاصله زير خاموشكننده تا زمين نبايد كمتر از 1٠ سانتيمتر باشد.

 

شكل -٨-٤-٣ ارتفاع نصب خاموشكننده دستي از كف تمامشده بنا

 

-٣ -٩-٤ در اتاقها و فضاهاي بزرگ (مانند سالن كنفرانس) كه حذف تمامي موانع ديداري خاموشكننده امكانپذير نيست،  بايد از علائم راهنماي مناسب نشاندهنده مكان خاموشكننده استفاده گردد.

-٣ -1٠-٤ در صورت استفاده از علائم راهنما رعايت موارد ذيل الزامي است:

 در نزديكي و مجاورت خاموشكننده نصب گردند.

 در مسير تردد و در شرايط عادي قابلرؤيت باشند.

 نورتاب باشد.

-٣ -11-٤ خاموشكنندههايي كه وزن كل آنها كمتر از 1٨ كيلوگرم باشد، بايد به نحوي نصب گردند كه ارتفاع نقطه بالايي  خاموشكننده از كف زمين بيشتر از 1٥٠ سانتيمتر نباشد.

-٣ -1٢-٤ خاموشكنندههايي كه وزن كل آنها بيش از 1٨ كيلوگرم باشد (غير از خاموشكنندههاي چرخدار) بايد به نحوي  نصب گردند كه ارتفاع نقطه بالايي خاموشكننده از كف زمين بيشتر از 1٠٠ سانتيمتر نباشد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٨

 

-٤ اسپرينكلر

تذكرمهم: به منظور آگاهي كامل از ضوابط و مقررات طراحي سيستمهاي اسپرينكلر، به نشريه شماره ض ٨٤٣- مركز تحقيقات  راه، مسكن و شهرسازي با عنوان «دستورالعمل طراحي و نصب شبكه هاي بارنده خودكار اطفاي حريق (اسپرينكلرها)» كه به  عنوان مدرك فني پشتيبان مقررات ملي ساختمان منتشر شده است مراجعه گردد. در اين فصل صرفاً خلاصه اي از مطالب  مربوطه ارائه شده است.

-٤ -١ نكات عمومي

-٤ -1-1 كليه بندهاي مربوط به طراحي اسپرينكلر (شبكه بارنده ) با فرض اينكه آتشسوزي فقط از ي ك نقطه در ساختمان  شروع خواهد شد، نگارش شده است.

-٤ -٢-1 با توجه به اينكه بسياري از تجهيزات سيستم اسپرينكلر بر اساس واحدهاي آمريكايي تائيد ميشوند، در متن پيش  رو به هر دو واحد مرسوم اندازهگيري، اشاره شده است. براي تبديل واحدها ميتوان از جدول ٢-1-٤ استفاده نمود.

جدول -٢-1-٤ تبديل واحدها

ضريب تبديل نماد واحد

�� 3.785 = ������ 1 �� ليتر

������ 0.0689 = ������ 1 ������ بار

متر

�� 0.3048 = ���� 1 ��

 

 

-٤ -٣-1 پاركينگها و محل پارك خودروها و مسير تردد آنها بايد بهطور كامل تحت پوشش سيستم اسپرينكلر قرار گيرد.  اجراي يك يا دو اسپرينكلر، به ازاي هركدام از خودروهاي پاركينگ، اصولي نبوده و كليه فضاهاي پاركينگ، شامل محلهاي  پارك خودرو، مسيرهاي تردد و رمپها، بايد تحت پوشش كامل شبكه بارنده قرار گيرد.

-٤ -٤-1 كليه قسمتهاي تصرفات تجاري نظير واحدها و راهروهاي تجاري، بايد بهطور كامل تحت پوشش شبكه بارنده قرار  گيرند.

-٤ -٥-1 ساختمانهاي بلندمرتبه (بالاي ٢٣ متر) بايد بهطور كامل تحت پوشش شبكه بارنده قرار گيرند. در ساختمانهايي  كه بهطور كامل تحت پوشش شبكه بارنده هستند، كليه فضاها نظير اتاقهاي خواب، هال و پذيرايي، نهارخوري و آشپزخانه و  غيره بهجز سرويسهاي بهداشتي ميبايست تحت پوشش كامل شبكه بارنده قرار بگيرند. كمدهاي لباس در تصرفهاي مسكوني  تا مساحت حداكثر ٢.٢ مترمربع نيازي به نصب اسپرينكلر ندارند. انباري با هر مساحتي، مستلزم نصب اسپرينكلر است.

-٤ -٦-1 در اتاقهاي برق، اگر اتاق فقط به تجهيزات برقي نوع خشك اختصاص داشته باشد و هيچگونه ماده قابل اشتعال  ديگري در آنجا انبار نشود، ميتوان از نصب اسپرينكلر چشمپوشي نمود.

-٤ -٧-1 سالنهاي اجتماعات، آمفيتئاترها و فضاهاي تجمعي، بايد بهطور كامل تحت پوشش شبكه بارنده باشند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٩

 

-٤ -٨-1 انبارهاي اجناس و باراندازها، بايد تحت پوشش كامل شبكه بارنده نوع مناسب قرار گيرند.  -٤ -٩-1 سيستم اسپرينكلر، بايد هرسال توسط افراد مجاز، مورد آزمايش و بازبيني قرار گيرد.

-٤ -٢ دستهبندي ساختمان ها و سيستمها (جهت طراحي سيستم اسپرينكلر)

-٤ -1-٢ ساختمانها را بر اساس قابليت سوختن مواد موجود، مقدار مواد قابل اشتعال، ارتفاع كالاي انبارشده و نرخ حرارت  آزاده شده به ٥ دسته تقسيمبندي ميشود، لازم به ذكر است اين دستهبندي تنها براي طراحي سيستمهاي اسپرينكلر  كاربرد داشته و قابلتعميم به ساير بخشها و سيستمها نيست.

الف) محيط كمخطر (Hazard Light(

ساختمان يا بخشي از ساختمان كه مقدار، قابليت اشتعال و نرخ حرارت آزاده شده مواد موجود در آن كم باشد. ساختمانهاي  اداري، مسكوني و بيمارستانها در اين دسته قرار مي گيرند. اطفاء اين كلاس از ساير كلاسها سادهتر بوده و به آب كمتري نياز  دارد. نمونههايي از مكانهاي كمخطر عبارتاند از: اماكن مذهبي، باشگاه و كلوپ، آموزشگاه، بيمارستان، مؤسسات، كتابخانههاي  كوچك، خانه سالمندان، موزه، دفاتر اداري، محلهاي مسكوني، سالن تئاتر، كنفرانس بهاستثناء صحنه نمايش، فضاي  زيرشيرواني.

 

ب) محيط خطر معمولي، گروه يك (1Group – Hazard Ordinary(

ساختمان يا بخشي از ساختمان كه قابليت اشتعال مواد موجود در آن كم باشد، مقدار و نرخ حرارت آزاده شده مواد موجود در  آن متوسط و ارتفاع مواد انبارشده از ٨ فوت (٢.٤ متر) كمتر باشد. مكانهاي مثل رستورانها و پاركينگها شامل اين كلاس  هستند. نمونههايي از مكانهاي خطر معمولي گروه يك عبارتاند از: پاركينگ خودرو و نمايشگاه، نانوايي، توليد نوشيدني،  توليد كنسرو، توليد لبنيات، كارخانهها توليد تجهيزات الكترونيكي، واحد پردازش الكترونيكي، توليد محصولات شيشهاي،  لباسشويي و …

 

ج) محيط خطر معمولي، گروه دو (2 Group – Hazard Ordinary(

ساختمان يا بخشي از ساختمان كه مقدار و قابليت اشتعال مواد موجود در آن بالاتر از متوسط، نرخ حرارت آزاده شده مواد در  آن متوسط و ارتفاع مواد انبارشده از ٨ فوت (٢.٤ متر) كمتر باشد. نمونههايي از مكانهاي خطر معمولي گروه دو عبارتاند از:  سوپرماركت و هايپرماركتهاي بزرگ، اماكن تجاري داراي قابليت عرضه محصول در قفسه با مقادير بالا (نظير سوپرماركت و  هايپرماركت، مراكز خريد و مال، فروشگاههاي لباس و …)، آسياب غلات، نجاري و ساخت محصولات چوبي، توليد لاستيك  خودرو، شيرينيپزي، توليد منسوجات، چاپ و نشر، تعميرگاه خودرو، خشكشويي، توليد محصولات چرمي، توليد و پردازش

محصولات كاغذي (صحافي، دفترسازي و …)، كارگاههاي ماشيني، توليد كاغذ، بازرگاني، كارگاه تزريق پلاستيك، و …

 

د) محيط پرخطر، گروه يك (1 Group – Hazard Extra(

ساختمان يا بخشي از ساختمان كه مقدار و قابليت اشتعال مواد موجود بسيار بالاست، نرخ حرارت آزاده شده در آن زياد،  سرعت گسترش حريق در اين گروه بالاست ولي مقدار مايعات قابل اشتعال، بسيار كم است كارگاههاي ريخته گري و چاپخانه –  هايي كه از مركبهايي با نقطه اشتعال كم تر از 1٠٠ درجه فارنهايت استفاده ميكنند در اين كلاس قرار ميگيرند. كارگاههايي

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٠

 

كه در آنها ماشين آلاتي وجود دارد كه از روغن هيدروليك تحت فشار استفاده شده و خطر نشت روغن وجود دارد، نمونههايي از محيطهاي پرخطر گروه يك عبارتاند از: آشيانه هواپيما (به جز آنهايي كه ملزم به استفاده از سيستم فوم هستند)، كارگاههاي  مبلمانسازي با ابر و فومهاي پلاستيكي، توليد تختههاي چوبي چندلايه و نئوپان ، ريختهگري، دايكاست، بازيافت، تركيب و  خشككردن لاستيكها، چاپ (استفاده از مركبهايي كه نقطه اشتعال آنها كمتر از 1٠٠ درجه فارنهايت يا ٣٨ درجه  سانتيگراد باشد)، كارگاه چوب بري، نساجي و …

 

-٤ -٢-٢ سيستمهاي اسپرينكلر بهطوركلي به چهار نوع متفاوت تقسيم ميشوند.

الف) سيستم اسپرينكلر لوله تر

سيستم اسپرينكلر لوله تر، سادهترين، رايجترين، اقتصاديترين سيستم در مقايسه با ديگر سيستمهاي اسپرينكلر ميباشد و  علاوه بر موارد مذكور، هزينه تعميرات و نگهداري اين سيستم نيز بسيار پايينتر از ساير سيستمها ميباشد. به علت پر بودن  لولهها از آب، بهمحض باز شدن اسپرينكلر، آب تخليه شده و زمان عكسالعمل سيستم كاهش مييابد، به دليل كمتر بودن  تجهيزات در اين سيستم، احتمال خرابي نيز كمتر شده و سيستم قابلاطمينانتر خواهد بود، بهطوركلي اگر دماي محيط در

سردترين شرايط بيشتر از ٤ درجه سانتيگراد باشد، در اكثر موارد سيستمهاي تر به كار گرفته ميشوند.

 

ب) سيستم اسپرينكلر لوله خشك

هنگاميكه دماي هواي محيط كمتر از ٤ درجه سانتيگراد و يا در شرايطي كه نتوان دماي محيط را بيش از آن دما نگه داشت  (مانند سردخانهها) سيستمهاي اسپرينكلر خشك به كار گرفته ميشوند. درون لولهها از نيتروژن با هواي فشرده استفاده شده  و آب در محيط گرم (بيش از ٤ درجه سانتيگراد ) قرار داده ميشود. ضمناً استفاده از روش لولهكشي شبكهاي (Gridded (در  سيستمهاي خشك مجاز نميباشد. نسبت بين فشار هوا به فشار آب كه بهوسيله كارخانه سازنده شيرها تعيين ميشود، كمك  ميكند تا شيرها در حالت نرمال بسته بمانند. اغلب در سيستمهاي خشك از اسپرينكلرهاي رو به بالا استفاده ميشود تا از  رسوب گرفتن اسپرينكلر و يخ زدن آن در آنها جلوگيري شود. در صورت استفاده از اسپرينكلرهاي آويزان، اسپرينكلر بايد

روي «خم رو به پايين» (bend Return (نصب شود. اين ضابطه به طراحي سيستمهاي لوله خشك نميپردازد.

 

ج) سيستمهاي پيش عملگر

 

د) سيستمهاي سيلابي

 

-٤ -٣ قوانين كلي نصب اسپرينكلرها

-٤ -1-٣ تنها اسپرينكلرهاي نو و جديد مجاز به نصب در سيستم ميباشند.

-٤ -٢-٣ اگر اسپرينكلري به هر دليل از سيستم جدا شود، نصب مجدد آن مجاز نيست.

-٤ -٣-٣ اسپرينكلرها بايد از نوع فهرست شده باش ند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢1

 

-٤ -٤-٣ كليه اجزاي استفادهشده در سيستم بايد توانايي تحمل حداكثر فشار كاري سيستم كه در معرض آن قرار ميگيرند  را داشته باشند و اين فشار نبايد كمتر از psi1٧٥) bar1٢.1 (براي اجزاي نصبشده روي زمين و psi1٥٠) bar1٠.٤ (براي  اجزاي نصبشده زير زمين باشند.

-٤ -٥-٣ كليه تجهيزات مورداستفاده در سيستمهاي اسپرينكلر، بايد مطابق با جدول ،٥٩-1 استاندارد يا فهرستشده باشند.

-٤ -٦-٣ هر سيستم اسپرينكلر بايد به يك شير كنترل با دسترسي مناسب، مجهز شود. محل نصب شير بايد بهگونهاي انتخاب  شود كه تمام ي منابع خودكار تأمين آب را كنترل نمايد.

-٤ -٧-٣ شيرهاي كنترل سيستم اسپرينكلر ساختمانهاي گروه 2S و 3S بايد تحت نظارت باشند تا از باز بودن آنها اطمينان  حاصل شده و در صورت بسته بودن، سيگنال خطاي آن به سيستم اعلام حريق ساختمان ارسال گردد.

-٤ -٨-٣ هر سيستم اسپرينكلر بايد بهمنظور آگاهسازي افراد درون ساختمان از فعال شدن سيستم، بهوسيله تشخيص و  هشدار جريان مناسب مجهز باشد. اين تجهيزات به دو صورت هشدار مكانيكي (مانند زنگ موتورآبي) و الكتريكي (سيستم  اعلام حريق) ميتوانند عمل نمايند.

-٤ -٩-٣ هر سيستم اسپرينكلر بايد به نحو مناسب قابليت تغذيه توسط اتصال آتشنشاني (شير سيامي) را داشته باشد.

-٤ -1٠-٣ در ساختمانهايي با ارتفاع بيش از ٢٣ متر يا زيربناي كلي بيش از ٤٨٣٠ مترمربع، بايد بر روي انشعاب اسپرينكلر  ابتداي خط در هر طبقه، متعلقات ذيل به ترتيب نصب شود:

 رايزر مستقل اسپرينكلر: شير كنترل، درجه فشارسنج ، فلوسوئيچ و شير تست و تخليه

 رايزر مشترك اسپرينكلر و لوله ايستاده: شير كنترل، شير يكطرفه، درجه فشارسنج، فلوسوئيچ و شير تست و تخليه

چنانچه ساختمان داراي ارتفاع كمتر از ٢٣ متر و زيربناي كلي كمتر از ٤٨٣٠ مترمربع باشد، نصب تنها يك سري از متعلقا ت  فوقالذكر در ابتداي رايزر اصلي كافي است.

تذكر: اجزاي اين متعلقات همواره ثابت بوده و اجرا يا عدم اجراي سيستم اعلام حريق، هيچ تاثيري بر المانهاي آن نخواهد  داشت. به عبارت ديگر اگر در طبقهاي به دليل الزام بخش ديگري از ضوابط و يا عدم اجراي سيستم اعلام حريق (مث ًلا در  پاركينگها) نياز به اجراي فلوسوييچ وجود داشته باشد، بايد تمامي متعلقات به صورت كامل و مطابق ترتيب فوق نصب شود.  همچنين حذف قسمتي از متعلقات (مث ًلا فلوسوييچ) به دليل اجراي سيستم اعلام حريق در طبقه، مجاز نيست.

-٤ -11-٣ چنانچه رايزر سيستم لوله ايستاده به صورت جداگانه طراحي شده باشد، در ابتداي رايزر بايد وسيله تشخيص و  هشدار جريان (فلوسوييچ) در ارتباط با سيستم اعلام حريق نصب شده باشد.

-٤ -1٢-٣ در ابتداي رايزر سيستم اسپرينكلر، بايد يك شير كنترل، درجه فشارسنج، شير تخليه اصلي و وسيله تشخيص و  هشدار جريان آب ( فلوسوئيچ يا مكانيزم خاص تشخيص جريان توسط فشارسنج) نصب شود. در ساختمانهاي گروه 3S در  زمان عملكرد سيستم، علاوه بر ارسال سيگنال هشدار به سيستم اعلام حريق، بايد زنگ هشدار مكانيكي نيز به صدا درآيد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٢

 

-٤ -1٣-٣ در ساختمانهاي گروه 2S و 3S، شير قطع كن متعلقات ابتداي خط سيستم اسپرينكلر بايد مجهز به نشانگر و  داراي قابليت ارسال سيگنال نظارت باشد.

-٤ -1٤-٣ جهت عملكرد بهينه سيستم اسپرينكلر و همچنين ارسال پيغام هشدار به سيستم اعلام حريق ساختمان، استفاده  از شير يكطرفه تر هشداردهنده سيستم اسپرينكلر (valve alarm wet (در ابتداي رايزر اسپرينكلر هر زون، توصيه ميگردد. اين وسيله ميتواند بهصورت پكيج شامل مكانيزم فشارسنج، شير تخليه و زنگ مكانيكي استفاده شود كه در اين صورت نيازي  به نصب فشارسنج، فلوسوئيچ، شير تخليه و زنگ مكانيكي جداگانه در ابتداي رايزر نميباشد.

-٤ -1٥-٣ درصورتيكه مخزن آب مصرفي ساختمان با آب آتشنشاني مشترك باشد، بايد از شير يكطرفه دوتايي جهت  جلوگيري از برگشت آب شبكه آتشنشاني به مخزن، بين مخزن و لوله مكش، استفاده شود.

-٤ -1٦-٣ شيرهاي يكطرفه بايد در موقعيت عمودي يا افقي متناسب با مشخصات فني مخصوص به خود نصب شوند.

-٤ -1٧-٣ جهت آزمايش عملكرد تجهيزات سيستم، نظير پمپ و آلارم ويژه جريان آب، بايد از انشعاب بازرسي (شير تست و  تخليه) استفاده شود. سايز لوله اين انشعاب حداقل 1 اينچ و اُريفيس آن بايد معادل كوچكترين سايز اسپرينكلر سيستم باشد .

-٤ -1٨-٣ شيرها، مانومترها، فشارشكن و متعلقات اول خط سيستم اسپرينكلر بهمنظور آزمون عملكرد، بازرسى و آزمايشها  و نگهدارى سيستم بايد همواره در دسترس باشند.

-٤ -1٩-٣ وسايل هشدار جريان آب بايد براي عملكرد خاص خود فهرست شده باشند و بهگونهاي ساخته و نصب شوند كه هر  جريان آبي مساوي يا بيشتر ازآنچه از يك اسپرينكلر خودكار با كوچكترين ضريب K نصبشده بر روي سيستم عبور ميكند  را تشخيص داده و زنگ هشدار طي حداكثر ٥ دقيقه پس از آغاز جريان شروع و تا متوقف شدن جريان ادامه يابد.

-٤ -٢٠-٣ جهت تخليه آب سيستم در مواقع ضروري بايد شير تخليه بر روي سيستم تعبيه شود. سايز شير تخليه مطابق  جدول ٢٠-٣-٤ تعيين ميشود.

جدول -٢٠-٣-٤ سايز شير تخليه

سايز رايزر يا لوله اصلي ( .����) اندازه شير تخليه ( .����)

يا بزرگتر  يا بزرگتر

ଷ

ସ

ଵ

تا 2  ଵ

2ଵଶ

1  ସ

3 ،3 ، ଶ

 

2	4 و بزرگتر فقط

 

 

-٤ -٢1-٣ حداقل فشار مجاز سيستم اسپرينكلر ٠.٥ بار (psi 7 (و حداكثر فشار مجاز سيستم 1٢.1 بار ( psi 175 (است. در  بخشهايي از سيستم كه فشار بيش از مقدار مجاز شود و يا شرايط طراحي اوليه را تحت تأثير قرار دهد، بايد ادوات تنظيم  فشار مناسب نصب شود.

-٤ -٢٢-٣ در هر دو طرف ورودي و خروجي هر شير تنظيم فشار، بايد درجههاي فشارسنج نصب شوند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٣

 

-٤ -٢٣-٣ چنانچه لولههاي اسپرينكلر كه داراي آب ميباشند از فضاهاي باز عبور نمايند و احتمال بروز يخزدگي وجود داشته  باشد، اين لولهها بايد در برابر يخزدگي محافظت گردند. اين محافظت بايد بهگونهاي باشد كه دماي آب همواره بين حداقل ٤ درجه سانتيگراد و حداكثر ٤٨.٩ سانتيگراد قرارگرفته يا سيستم بهصورت خشك اجرا شود.

-٤ -٢٤-٣ در هر ساختماني كه تحت پوشش سيستم اسپرينكلر قرار دارد، بايد تعداد كافي از اسپرينكلرها، بهصورت رزرو در  انبار نگهداري شده تا هنگام عمل كردن اسپرينكلرها و يا صدمه ديدن آنها بلافاصله تعويض گردند. اسپرينكلرهاي ذخيره بايد  در محلي قرار گيرند كه داراي شرايط انبارداري بوده و درجه حرارت آن محل كمتر از ٣٨ درجه سانتيگراد باشد. تعداد  اسپرينكلرهاي ذخيره در تصرفات مختلف بايد مطابق با جدول ٢٤-٣-٤ باشد.

جدول -٢٤-٣-٤ حداقل تعداد اسپرينكلرهاي ذخيره، با توجه به تعداد كل اسپرينكلرهاي بهكاررفته در ساختمان

تعداد اسپرينكلرهاي ذخيره تعداد كل اسپرينكلرهاي ساختمان

حداقل ٦ عدد ٣٠٠ عدد

حداقل 1٢ عدد ٣٠٠ الي 1٠٠٠ عدد

حداقل 1٤ عدد بيش از 1٠٠٠ عدد

 

-٤ -٤ نكات كلي طراحي

-٤ -1-٤ اسپرينكلرها بايد بهگونهاي جانمايي شوند كه مساحت تحت پوشش هر اسپرينكلر، از حداكثر مساحت قابل پوشش  مجاز، بيشتر نشود.

-٤ -٢-٤ در ساختمانها بهطوركلي بايد اسپرينكلرهايي با كلاس دماي معمولي و متوسط بهكاربرده شوند. بهجز موارد مندرج  در بندهاي ٣-٤-٤ الي .٦-٤-٤

-٤ -٣-٤ كلاس دمايي اسپرينكلر بايد با توجه به محل نصب، خطر و بار اشتعال مواد موجود در محل، انتخاب شود.  جدول -٦-٤-٤ كلاسبندي دما و طبقهبندي رنگ

رنگ حباب

كلاسبندي دما كد رنگ

حداكثر دماي سقف درجهبندي دما

°F °C °F °C شيشهاي  1٠٠ ٣٨ 1٣٥-1٧٠ ٣٧-٧٧ معمولي بيرنگ، يا مشكي نارنجي يا قرمز  1٥٠ ٦٦ 1٧٥-٢٢٥ ٧٩-1٠٧ متوسط سفيد زرد يا سبز  ٢٢٥ 1٠٧ ٢٥٠-٣٠٠ 1٢1-1٤٩ بالا آبي آبي  ٣٠٠ 1٤٩ ٣٢٥-٣٧٥ 1٦٣-1٩1 خيلي بالا قرمز بنفش  ٣٧٥ 1٩1 ٤٠٠-٤٧٥ ٢٠٤-٢٤٦ خيلي خيلي بالا قرمز بنفش  ٤٧٥ ٢٤٦ ٥٠٠-٥٧٥ ٢٦٠-٣٠٢ فوقالعاده بالا نارنجي مشكي

٦٢٥ ٣٢٩ ٦٥٠ ٣٤٣ فوقالعاده بالا نارنجي مشكي

 

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٤

 

-٤ -٤-٤ هنگاميكه حداكثر دماي سقف از °F 1٠٠ (°C ٣٨) بيشتر ميباشد، اسپرينكلرها با نرخهاي دمايي مطابق با حداكثر  دماهاي سقف جدول ٦-٤-٤ بايد استفاده شوند.

-٤ -٥-٤ اسپرينكلرهاي نصبشده زير نورگير شيشهاي يا پلاستيكي كه در معرض مستقيم اشعه خورشيد ميباشند بايد از  نوع دما متوسط باشند.

-٤ -٦-٤ اسپرينكلرهاي نصبشده در فضاي تهويهنشده و مخفي زير سقف عايقنشده، يا شيرواني تهويه نشده، بايد از نوع دما  متوسط باشند.

-٤ -٧-٤ در محيطهاي مسكوني، فواصل نصب اسپرينكلرها در نزديكي منابع حرارتي مطابق با جدول -٤ ٨-٤ تعيين ميشوند. جدول -٨-٤-٤ فواصل نصب اسپرينكلرها در مجاورت منابع حرارت

حداقل فاصله از لبه منبع تا اسپرينكلر دما متوسط

حداقل فاصله از لبه منبع تا اسپرينكلر دما معمولي

منبع گرما

����. ����. ����. ����.

كنار بخاري توكار ٣٦ ٩1٤ 1٢ ٣٠٥

جلوي بخاري توكار ٦٠ 1٥٢٤ ٣٦ ٩1٤

اجاقهاي چوبي يا زغالي ٤٢ 1٠٦٧ 1٢ ٣٠٥

محدوده آشپزخانه 1٨ ٤٥٧ ٩ ٢٢٩

آون يا گرمخانه ديواري 1٨ ٤٥٧ ٩ ٢٢٩

لولههاي هواي داغ 1٨ ٤٥٧ ٩ ٢٢٩

كانال گرمايشي فاقد عايق حرارتي 1٨ ٤٥٧ ٩ ٢٢٩  لولههاي آب داغ فاقد عايق حرارتي 1٢ ٣٠٥ ٦ 1٥٢  كنار دريچههاي هواي داغ سقفي يا ديواري ٢٤ ٦٠٧ 1٢ ٣٠٥  روبروي دريچههاي هواي داغ سقفي يا ديواري ٣٦ ٩1٤ 1٨ ٤٥٧  آبگرمكن يا كوره ٦ 1٥٢ ٣ ٧٦

روشنايي ٠ تا ٢٥٠ وات ٦ 1٥٢ ٣ ٧٦

روشنايي ٢٥٠ وات تا ٤٩٩ وات 1٢ ٣٠٥ ٦ 1٥٢

 

 

-٤ -٨-٤ در صورت افزايش مساحت هر طبقه از ساختمان به بيش از حداكثر مقادير مجاز يك سيستم اسپرينكلر، بايد تعداد  زونهاي اسپرينكلر هر طبقه افزايش يافته و هر زون داراي رايزر مستقل و مربوط به خود باشد. رايزرها ميتوانند همگي بهطور  مشترك به پمپ اصلي تأمين آب آتشنشاني سيستم متصل شوند. حداكثر مساحت قابل پوشش هر سيستم اسپرينكلر در هر  طبقه عبارت است از:

(٥٢٠٠٠

 محيط كمخطر، ��ଶ ���� ) ٤٨٠٠ ଶ

(٥٢٠٠٠

 محيط خطر معمولي، ��ଶ ���� ) ٤٨٠٠ ଶ

(٤٠٠٠٠

 پرخطر، (هيدروليكي محاسبهشده) ��ଶ ���� ) ٣٧٠٠ ଶ

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٥

 

-٤ -٩-٤ اسپرينكلرهاي مورداستفاده در محيطهاي كمخطر بايد مطابق با يكي از انواع زير باشند:

(Quick Response) سريع واكنش 

(Residential) مسكوني 

اسپرينكلرهاي نزديك به واحد حرارتي بايد مطابق با شكل -٤ ٧-٤ نصب شوند.

 

-٤ -1٠-٤ در مواردي كه ديوارها زاويه قائمه با يكديگر ندارند بايد علاوه بر رعايت قانون فاصله تا ديوار، حداكثر فاصله

 

شكل -٧-٤-٤ مناطق دمابالا و دمامتوسط در واحد حرارتي

اسپرينكلر از كنج ديوار، مطابق شكل ،11-٤-٤ %٧٥ بيشترين فاصله مجاز اسپرينكلرها از يكديگر باشد.

 

شكل -11-٤-٤ حداكثر فاصله اسپرينكلر از كنج ديوار

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٦

 

-٤ -٥ ضوابط اسپرينكلرهاي اسپريكننده استاندارد، بالازن و پايينزن

-٤ -1-٥ حداكثر مساحت قابل پوشش هر اسپرينكلر و بيشترين فاصله مجاز بين اسپرينكلرها مطابق با جداول -1-٥-٤الف  تا ج تعيين ميشوند.

جدول -1-٥-٤الف – مساحت پوشش و حداكثر فاصله اسپرينكلرهاي پاششي آويزان و عمودي استاندارد در محيط كمخطر

بيشترين فاصله مجاز  بين اسپرينكلرها

بيشترين مساحت  پوشش

نوع سازه نوع سيستم

���� ��ଶ ଶ �� ���� ٤/٦ 1٥ ٢٠/٩ ٢٢٥

٤/٦ 1٥ 1٨/٦ ٢٠٠  ٤/٦ 1٥ ٢٠/٩ ٢٢٥

محاسبه

هيدروليكي

جداول

پيشتعيينشده  محاسبه

هيدروليكي

غيرمسدودكننده ،  غيرقابلسوختن  غيرمسدودكننده ،  غيرقابلسوختن

مسدودكننده ،  غيرقابل سوختن

 

٤/٦

1٥

1٨/٦

٢٠٠

جداول پيشتعيينشده

مسدودكننده ، غيرقابل سوختن

 

 

جدول -1-٥-٤ب – مساحت پوشش و حداكثر فاصله اسپرينكلرهاي پاششي آويزان و عمودي استاندارد در محيط خطرمعمولي

بيشينه مساحت پوشش بيشينه فاصلهبندي  ���� ��ଶ ଶ �� ����

نوع

سيستم

نوع سازه

 

/٦

1 1٥ ٤

/

همه همه 1٣٠ 1٢

 

 

جدول -1-٥-٤ج – مساحت پوشش و حداكثر فاصله اسپرينكلرهاي پاششي آويزان و عمودي استاندارد در محيط پرخطر

بيشينه مساحت پوشش بيشينه فاصلهبندي  ���� ��ଶ ଶ �� ����

نوع سازه نوع سيستم

همه جداول پيش تعيينشده ٩٠ ٨.٤ 1٢ * ٣.٧ *

* ٣.٧ * 1٢ ٩.٣ 1٠٠

محاسبه هيدروليكي با  چگالي ٠.٢٥ و بيشتر

همه

 

٤.٦

1٥

1٢.1

1٣٠

محاسبه هيدروليكي با  چگالي كمتر از ٠.٢٥

همه

 

 

-٤ -٢-٥ بيشترين فاصله اسپرينكلر تا ديوار نبايد از نصف فاصله مجاز بين اسپرينكلرها بيشتر شود.  -٤ -٣-٥ فاصله از ديوار تا اسپرينكلر بايد بهصورت عمودي تا ديوار اندازهگيري شود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٧

 

-٤ -٤-٥ در خصوص فاصله اسپرينكلرها از ديوار در محيط كمخطر، يك استثناء تحت عنوان قانون اتاق كوچك وجود دارد.  بر اساس اين قانون ميتوان فاصله اسپرينكلرها را تا يكي از ديوارهاي اتاق تا ٢.٧٥ متر (٩ فوت) افزايش داد. شرايط قانون اتاق  كوچك مطابق ذيل است:

الف) محيط كمخطر باشد.

ب) مساحت اتاق كمتر از ٧٥ مترمربع باشد.

ج) سازه سقف غير مسدودكننده باشد.

د) فضا بايد با ديوار و سقف احاطه شده باشد. وجود بازشو در ديوارها (مانند در و محل عبور) درصورتيكه فاصله بالاي بازشو تا سقف بيشتر از ٢٠ سانتيمتر باشد، بلامانع است.

-٤ -٥-٥ در اتاق كوچك، ميتوان فاصله اسپرينكلر را از يكي از ديوارهاي اتاق به ٢.٧٥ متر (٩ فوت) افزايش داد.  -٤ -٦-٥ اسپرينكلرها نبايد در فاصله كمتر از 1٠٢ ميليمتر (٤ اينچ) تا ديوار قرار بگيرند.

-٤ -٧-٥ اسپرينكلرها نبايد در فاصلهاي كمتر از 1.٨ متر (٦ فوت ) نصب شوند مگر اينكه تيغهاي بين اسپرينكلرها نصبشده  باشد.

-٤ -٨-٥ در سازه غير مسدودكننده، فاصله بين دفلكتور اسپرينكلر و سقف بايد حداقل ٢٥ ميليمتر (1 اينچ) و حداكثر ٣٠٠  ميليمتر (1٢ اينچ) باشد.

-٤ -٩-٥ در سازههاي غير مسدودكننده، محيطهاي كمخطر و خطرمتوسط با سقف غيرقابل اشتعال و يا با قابليت اشتعال  محدود، اگر شرايط زير حاكم باشد، جزئيات زير در نصب بايد رعايت شود:

الف) درصورتيكه تغيير عمودي در ارتفاع سقف درون منطقه تحت پوشش اسپرينكلر سبب ايجاد فاصلهاي بيشتر از ٩1٤ ميليمتر (٣٦ اينچ ) بين سقف بالايي و دفلكتور اسپرينكلر ميشود، صفحه عمودي فرضي ناشي از تغيير ارتفاع بايد بهعنوان  يك ديوار در نظر گرفته شود. ( شكل -٩-٥-٤الف )

 

شكل -٩-٥-٤الف – تغيير عمودي در ارتفاع سقف بيشتر از ٩1٤ ميليمتر (٣٦ اينچ)

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٨

 

ب) درصورتيكه فاصله بين سقف بالايي و دفلكتور اسپرينكلر كمتر و يا برابر با ٩1٤ ميليمتر (٣٦ اينچ ) باشد، بهشرط رعايت  قوانين مربوط به موانع، اسپرينكلرها مجاز به قرارگيري مشابه با نمونه سقفهاي مسطح هستند. (شكل -٩-٥-٤ب)

شكل -٩-٥-٤ب – تغيير عمودي در ارتفاع سقف كمتر يا برابر با ٩1٤ ميليمتر (٣٦ اينچ)

-٤ -1٠-٥ در سازههاي مسدودكننده دفلكتور اسپرينكلر بايد مطابق با يكي از روشهاي زير نصب شود:

الف) نصب دفلكتور در فاصله ٢٥ تا 1٥٠ ميليمتر (1 تا ٦ اينچ) زير اجزاي سازه به شرطي كه فاصله دفلكتور تا سقف بيشتر  از ٥٦٠ ميليمتر (٢٢ اينچ ) نباشد.

شكل -1٠-٥-٤الف -1- نصب اسپرينكلر در سازه مسدودكننده

در سازههاي سيماني T شكل، وقتي فاصله اعضاء سازه از يكديگر بين ٠.٩ متر الي ٢.٢ متر (٣٥ تا ٨٦ اينچ) باشد بدون نگراني  از فاصله اسپرينكلر از سقف اصلي، ميتوان اسپرينكلرها را تا فاصله ٢.٥ سانتيمتر از پايين اعضاء نصب نمود.

 

شكل -1٠-٥-٤الف -٢- نصب اسپرينكلر در سازه سيماني T شكل

ب) نصب دفلكتور در صفحه بالاتر از اجزاي سازه به شرطي كه آب تخليهشده از اسپرينكلرها با سازه برخورد نكرده همچنين  فاصله دفلكتور تا سقف كمتر از ٥٦ سانتيمتر (٢٢ اينچ ) باشد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٩

 

ج) نصب اسپرينكلر در هريك از محفظههاي تشكيلشده توسط سازه سقف به شرطي كه فاصله دفلكتور از سقف حداقل ٢٥ ميليمتر (1 اينچ ) و حداكثر ٣٠٠ ميليمتر (1٢ اينچ ) باشد.

شكل -1٠-٥-٤ج – نصب اسپرينكلر در محفظه تشكيلشده توسط سازه سقف

-٤ -11-٥ نصب اسپرينكلرهاي روبه بالا و آويزان از سقف در نورگيرها و فرورفتگيهاي درون سقفها، درصورتيكه شرايط  ذيل محقق گردد ضرورتي ندارد .

الف) حجم آن فرورفتگي كمتر از ٢٨ مترمكعب (1٠٠٠ فوت مكعب) باشد.

ب) عمق آن فرورفتگي كمتر از ٩٠ سانتيمتر (٣ فوت) باشد.

ج) كف اتاق با اسپرينكلرهاي نصبشده در زير سقف پوشش داده شود.

د) فرورفتگيها به فاصله ٣.٣ متر (1٠ فوت ) از يكديگر واقع شده باشند.

ح) فرورفتگيها از سازه غيرقابل اشتعال يا با قابليت اشتعال محدود ساخته شده باشند.

و) اسپرينكلرهاي به كار گرفتهشده براي آن فضا از نوع واكنش سريع باشند.

شكل -11-٥-٤ شرايط عدم نياز به نصب اسپرينكلر در فرورفتگيهاي سقف

-٤ -1٢-٥ دفلكتور اسپرينكلرها بايد موازي با سقف نصب شود، بهاستثناي موارد مندرج در بندهاي -٤ 11-٥ و .1٢-٥-٤  -٤ -1٣-٥ در صورت نصب اسپرينكلر در تاج سقفهاي شيبدار، دفلكتور آن بايد موازي با زمين نصب شود.

-٤ -1٤-٥ در سقفهاي شيبدار اگر شيب سقف كمتر از ٢ در 1٢ (1٦.٧ درصد) باشد، دفلكتور اسپرينكلر ميتواند موازي با  زمين نصب شود. در سقفهاي با شيب بيشتر از ٢ در 1٢ واحد يا زاويه بيش از ٩.٤ درجه، دفلكتور بايد بهموازات سقف نصب  شود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٠

 

-٤ -1٥-٥ هنگام نصب بالاترين اسپرينكلر در سقفهاي شيبدار، فاصله از بالاترين نقطه سقف كمتر از ٩٠ سانتيمتر (٣  فوت) و از ديوارها كمتر از ٦٠ سانتيمتر (٢ فوت) بايد باشد.

 

شكل -1٥-٥-٤ نصب اسپرينكلر سقفهاي شيبدار

 

-٤ -1٦-٥ جهت درك بهتر، فواصل مجاز دفلكتور اسپرينكلر از سقف در جدول 1٦-٥-٤ جمعبندي شده است. جدول -1٦-٥-٤ جمعبندي فواصل مجاز اسپرينكلرها از سقف

توضيح

حداكثر فاصله  دفلكتور

حداقل فاصله  دفلكتور

نوع سازه

سازه داراي سقف مسطح ٢/٥ سانتيمتر ٣٠ سانتيمتر

مشروط بر اينكه فاصله با سقف اصلي  كمتر از ٥٦ سانتيمتر باشد.

محدوديتي براي فاصله با سقف اصلي  وجود ندارد.

1٥ سانتيمتر زير  اعضاء سازه

 

٢/٥ سانتيمتر زير اعضاء  سازه

اسپرينكلرها را ميتوان  در فاصله ٢/٥ سانتي متر  زير اعضا سازه نصب كرد

سازه مسدودكننده

سازه سيماني T شكل با  فاصله اعضاء سازه

سازه سيماني T شكل با

٢/٥ سانتيمتر ٥٦ سانتيمتر

فاصله اعضاء سازه: بين ٩1  الي ٢٢٨ سانتيمتر

 

در سقفهاي با شيب كمتر از ٩/٤ درجه  دفلكتورها افقي نصبشده و درشيبهاي  بيشتر بهموازات سقف نصب ميشوند.

بالاترين اسپرينكلر با بالاترين نقطه سقف  حداكثر ٩٠ سانتيمتر فاصله و با كنارهها حداكثر  ٦٠ سانتيمتر فاصله رعايت شود.

سازههاي داراي سقف شيب دار

 

 

-٤ -1٧-٥ جانمايي اسپرينكلرهاي بالازن و پايين زن بايد بهگونهاي باشد كه موانع تخليه به حداقل رسيده يا جهت اطمينان  از پوششدهي كافي، اسپرينكلرهاي اضافي در نظر گرفته شوند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣1

 

-٤ -1٨-٥ فاصله بين دفلكتور و بالاي مواد انبارشده و محتويات فضا بايد بيشتر از mm٤٦٠) 1٨ اينچ) باشد.

-٤ -1٩-٥ در صورت وجود موانع پيوسته در نزديكي سقف، فاصله اسپرينكلر از موانع مطابق با جدول و شكل 1٩-٥-٤ تعيين  ميشود.

شكل -1٩-٥-٤ فاصله اسپرينكلرها از موانع ممتد نزديك به سقف

 

جدول -1٩-٥-٤ موقعيت اسپرينكلرها براي جلوگيري از برخورد آب با موانع ممتد (بالازن و پايين زن)

حداكثر فاصله مجاز

دفلكتور تا بالاي لبه پاييني   (in.) (B) مانع

فاصله اسپرينكلرها تا  كناره مانع (A (

حداكثر فاصله مجاز

دفلكتور تا بالاي لبه پاييني   (in.) (B) مانع

فاصله اسپرينكلرها تا  كناره مانع (A (

كمتر از ft1 ٠ ft٤ تا كمتر از ft٤ و .in٦ 1٤  ft1 تا كمتر از ft1 و .in٦ ٢ 1 ٢ ft٤ و .in٦ تا كمتر از ft٥ ٢ 1 1٦  ft1 و .in٦ تا كمتر از ft٢ ٢ 1 ٣ ft٥ تا كمتر از ft٥ و .in٦ 1٨  ft٢ تا كمتر از ft٢ و .in٦ ٢ 1 ٥ ft٥ و .in٦ تا كمتر از ft٦ ٢٠  ft٢ و .in٦ تا كمتر از ft٣ ٢ 1 ٧ ft٦ تا كمتر از ft٦ و .in٦ ٢٤  ft٣ تا كمتر از ft٣ و .in٦ ٢ 1 ٩ ft٦ و .in٦ تا كمتر از ft٧ ٣٠

٦ ٣٥

ft٧ تا كمتر از ft٧ و .in

٤ 1٢

ft٣ و .in٦ تا كمتر از ft

 

 

 

 

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٢

 

-٤ -٦ اسپرينكلرهاي اسپري كننده استاندارد-ديواري

-٤ -1-٦ سطح پوشش و فاصله بين اسپرينكلرهاي ديواري مطابق با جدول 1-٦-٤ زير تعيين ميشود.  جدول -1-٦-٤ سطح پوشش و حداكثر فواصل (اسپرينكلر پاششي ديواري استاندارد)

نازككاري سقف (كمخطر) نازككاري سقف (كمخطر)

سوختني محدود  يا نسوختني

سوختني

سوختني محدود يا نسوختني

سوختني

فواصل

حداكثر فاصله در طول ديوار ( ft (1٤ 1٤ 1٠ 1٠  حداكثر پهناي اتاق (ft (1٢ 1٤ 1٠ 1٠

1٠٠

٨٠

1٩٦

1٢٠

٢ (ft حداكثر مساحت حفاظتي (

 

 

-٤ -٢-٦ فاصله اسپرينكلر تا ديوار مجاور نبايد از نصف فاصله مجاز بين اسپرينكلرها بيشتر باشد.  -٤ -٣-٦ اسپرينكلرها بايد در فاصله حداقل 1٠٠ ميليمتري (٤ اينچ ) از ديوار مجاور قرار گرفته باشند.  -٤ -٤-٦ فاصله بين اسپرينكلر تا ديوار بايد بهصورت عمود نسبت به ديوار اندازهگيري شود.

-٤ -٥-٦ حداقل فاصله مجاز بين اسپرينكلرها 1/٨ متر ٦ فوت ميباشد مگر اينكه بين اسپرينكلرها تيغه جداكننده نصب شود.  -٤ -٦-٦ اسپرينكلرهاي ديواري بايد در فاصله بين 1٠٢ ميليمتر ( .in ٤ (تا 1٥٢ ميليمتر ( .in ٦ (از سقف نصب شوند.  -٤ -٧-٦ دفلكتور اسپرينكلرهاي ديواري بايد بهموازات سقف نصب شود.

-٤ -٨-٦ جانمايي اسپرينكلرهاي ديواري بايد بهگونهاي باشد كه موانع تخليه به حداقل رسيده يا جهت اطمينان از پوششدهي  كافي، اسپرينكلرهاي اضافي در نظر گرفته شوند.

-٤ -٩-٦ اسپرينكلرهاي ديواري نبايد در فاصله كمتر از 1/٢ متر (ft٤ (از موانع نصب شوند.

-٤ -1٠-٦ در فاصله بيش از 1/٢ متر (ft٤ (اسپرينكلرها بايد مطابق با جدول و شكل 1٠-٦-٤ باشند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٣

 

 

شكل -1٠-٦-٤ موقعيت اسپرينكلرهاي ديواري تا مانع

جدول -1٠-٦-٤ موقعيت اسپرينكلرهاي ديواري تا مانع

حداكثر فاصله مجاز دفلكتور تا  بالاي لبه پاييني مانع (B) (.in (

فاصله اسپرينكلرها تا كناره  مانع ( A (

كمتر از ft٤ مجاز نيست

ft٤ تا كمتر از ft٥ 1

ft٥ تا كمتر از ft٥ و .in٦ ٢

ft٥ و .in٦ تا كمتر از ft٦ ٣

ft٦ تا كمتر از ft٦ و .in٦ ٤

ft٦ و .in٦ تا كمتر از ft٧ ٦

ft٧ تا كمتر از ft٧ و .in٦ ٧

ft٧ و .in٦ تا كمتر از ft٨ ٩

ft٨ تا كمتر از ft٨ و .in٦ 11

٦ يا بزرگتر 1٤

ft٧ و .in

 

-٤ -11-٦ در صورت وجود موانع بيرون زده از ديوار بايد از جدول و شكل 11-٦-٤ استفاده شود.

شكل -11-٦-٤ موقعيت اسپرينكلرها براي جلوگيري موانع در امتداد ديوار (اسپرينكلرهاي پاششي كنار ديواري استاندارد)

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٤

 

جدول -11-٦-٤ موقعيت اسپرينكلرها براي جلوگيري از موانع بيرون زده از ديوار

حداكثر فاصله مجاز صفحه

منحرفكننده از لبه بالايي (B) (.in (

فاصله از اسپرينكلرها به كناره  انسداد (A (

.in٤ تا كمتر از .in٦ 1

.In٦ تا كمتر از ft1 ٢

ft1 تا كمتر از ft1 و .in٦ ٣

ft1 و .in٦ تا كمتر از ft٢ ٢ 1 ٤

ft٢ تا كمتر از ft٢ و .in٦ ٤ ٣ ٥

ft٢ و .in٦ تا كمتر از ft٣ ٧

ft٣ تا كمتر از ft٣ و .in٦ ٨

ft٣ و .in٦ تا كمتر از ft٤ ٤ 1 ٩

ft٤ تا كمتر از ft٤ و .in٦ 1٠

ft٤ و .in٦ تا كمتر از ft٥ ٢ 1 11

ft٥ تا كمتر از ft٥ و .in٦ ٤ ٣ 1٢

ft٥ و .in ٦ تا كمتر از ft٦ 1٤

ft٦ تا كمتر از ft٦ و .in٦ 1٥

ft٦ و .in٦ تا كمتر از ft٧ ٤ 1 1٦

٤ 1 1٧

ft٧ تا كمتر از ft٧ و .in٦

 

 

-٤ -1٢-٦ اگر عرض مانع كمتر از 1/٢ متر (ft٤ (باشد نصب اسپرينكلر در دو طرف مانع به شرطي كه فاصله اسپرينكلر از  خط مركزي مانع از نصف فاصله مجاز بين اسپرينكلرها تجاوز نكند، مجاز ميباشد.

-٤ -٧ انتخاب سايز لولههاي سيستم اسپرينكلر

-٤ -1-٧ جهت تعيين سايز لولههاي سيستم اسپرينكلر از دو روش «جداول پيش تعيينشده» و روش «محاسبه هيدروليكي»  ميتوان استفاده نمود، بهمنظور صرفهجويي در هزينههاي اجرا، انجام محاسبات هيدروليكي ارجحيت دارد.

اينچ ميباشد.

ଷ

-٤ -٢-٧ حداقل سايز لوله فولادي قابلاستفاده 1 اينچ و لوله مسي  ସ

-٤ -٣-٧ در ساختمانهاي گروه 3S استفاده از روش جداول پيش تعيينشده مجاز نبوده و سيستمهاي اين ساختمانها بايد  به روش محاسبات هيدروليكي طراحي شوند.

-٤ -٤-٧ در روش جداول پيش تعيينشده، سايز لوله در محيط كمخطر مطابق جدول -٤-٧-٤الف و در محيط خطر متوسط  مطابق جدول -٤-٧-٤ب تعيين ميشود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٥

 

جدول -٤-٧-٤ سايز لولهها به روش جداول پيش تعيينشده

الف) سايز لولهها در محيطهاي كمخطر ب) سايز لولهها در محيطهاي خطر معمولي

حداكثر تعداد اسپرينكلر

حداكثر تعداد اسپرينكلر  سايز لوله

سايز لوله

لوله فولادي لوله مسي لوله فولادي لوله مسي

عدد ٢ عدد .���� 1 ٢ عدد ٢ عدد .����1 ٢ ସ.���� ٣ عدد ٣ عدد 1ଵ

ଵ

.���� ٣ عدد ٣ عدد ସଵ

1

ଶ.���� ٥ عدد ٥ عدد 1ଵ

.���� ٥ عدد ٥ عدد ଶ

1

عدد 1٢ عدد .���� 2 1٠ عدد 1٢ عدد .����2 1٠ଶ.���� ٣٠ عدد ٤٠ عدد 2ଵ

ଵ

.���� ٢٠ عدد ٢٥ عدد ଶ

2

عدد ٦٥ عدد .���� 3 ٤٠ عدد ٤٥ عدد .����3 ٦٠ عدد 11٥ عدد .���� 4 1٠٠ عدد 11٥ عدد .����4 1٠٠ . 1٦٠ عدد 1٨٠ عدد ���� 5

 

٢٧٥ عدد ٣٠٠ عدد

.����

 

6

 

-٤ -٥-٧ در روش محاسبات هيدروليكي، سايز لولهها، تعداد اسپرينكلرهاي هر شاخه، تعداد شاخههاي هر لوله اصلي، فقط با

توان تأمين فشار و دبي منبع سيستم محدود ميشود.

-٤ -٦-٧ مقدارچگالي موردنياز و مساحت عملكرد اسپرينكلرها در روش محاسبات هيدروليكي، مطابق با نمودار ٦-٧-٤ تعيين  ميشود.

نمودار -٦-٧-٤ منحني چگالي/ مساحت

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٦

 

-٤ -٧-٧ افت فشار در لولهها مطابق رابطه زير (رابطه هيزن- ويليامز) محاسبه ميشود:

��௅ =4.52 × ��ଵ.଼ହ

��ଵ.଼ହ × ��ସ.଼଻

௅�� افت فشار ناشي از اصطكاك به ازاي هر فوت طول لوله برحسب psi

�� دبي برحسب gpm

�� ضريب متناسب با زبري درون لوله

�� قطر داخلي لولهها برحسب اينچ

 

-٤ -٨-٧ در صورت استفاده از اسپرينكلرهاي واكنش سريع، ميتوان ظرفيت آبدهي پمپ، حجم مخزن ذخيره، سايز  لولهكشيها و همچنين هزينه اجراي سيستم را كاهش داد. استفاده از اين اسپرينكلرها، مطابق بند ٣-1-٥ موجب كاهش  مساحت ناحيه طراحي ميشود.

-٤ -٩-٧ با توجه به اينكه سپرينكلرهاي واكنش سريع زودتر از اسپرينكلرهاي واكنش معمولي فعال ميشوند، رشد حريق  كمتر بوده و در نتيجه مساحت عمكلرد اسپرينكلرها كاهش مييابد. لذا در سيستمهاي لوله تر و در صورت بهكارگيري  اسپرينكلرهاي واكنش سريع در محيطهاي كمخطر و خطر متوسط با ارتفاع ٣.٣ تا ٦.٦ متر (1٠ تا ٢٠ فوت)، مساحت ناحيه  طراحي اسپرينكلرها مطابق رابطه و نمودار زير كاهش مييابد. لازم به ذكر است براي ارتفاع سقف كمتر از ٣.٣ متر (1٠ فوت ) ،  بايد همان ارتفاع ٣.٣ متر (1٠ فوت) در نظر گرفته شود. حداقل تعداد اسپرينكلرهاي فعال نبايد از ٥ عدد كمتر شود.

�� = ൬−3��

2൰ + 55

Y درصد كاهش مساحت مجاز

X ارتفاع سقف برحسب فوت

يا

 

�� = −4.8�� + 54.6

Y درصد كاهش مساحت مجاز

X ارتفاع سقف برحسب متر

 

 

-٤ -1٠-٧ در سيستمهاي لولهخشك و پيشعملگر با همبندي دوتايي، مساحت ناحيه طراحي اسپرينكلرها %٣٠ افزايش  مييابد.

-٤ -11-٧ اگر شيب سقف بيش از 1 واحد در ٦ واحد باشد، مساحت ناحيه طراحي اسپرينكلرها %٣٠ افزايش مييابد.

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٧

 

-٥ لوله ايستاده آتشنشاني و سيستم اطفاي حريق دستي

-٥ -١ نكات كلي

-٥ -1-1 در كليه طبقات و فضاهاي تحت تصرف، بايد ايستگاه شيلنگ آتشنشاني متصل به لوله ايستاده با كلاس مناسب در  نظر گرفته شود.

-٥ -٢-١ كلاسبندي سيستم لوله ايستاده

اينچ، استفاده ميشود. لازم به ذكر است اكثر

ଵ

سيستم كلاس يك: در اين سيستم از اتصالات شيلنگ آتشنشاني با سايز 2ଶ

جهت عمليات استفاده كرده و طراحي اين كلاس، كارايي چنداني نخواهد داشت.

نيروهاي آتشنشاني در ايران، از اتصالات 1ଵଶ

اينچ، بهمنظور تأمين آب موردنياز افراد

سيستم كلاس دو: در اين سيستم از اتصالات شيلنگ آتشنشاني با سايز 1ଶ

ଵ

آموزشديده يا سازمان آتشنشاني، استفاده ميشود.

اينچ، براي تأمين آب موردنياز افراد آموزشديده

ଵ

سيستم كلاس سه: در اين سيستم از اتصالات شيلنگ آتشنشاني با سايز 1ଶ

اينچ، استفاده ميگردد . اين سيستم، تركيبي از كلاسهاي يك و دو است.

و سازمان آتشنشاني و همچنين سايز 2ଵଶ

ଷ

اينچ، بهمنظور تأمين آب جهت  ସ

سيستم كلاس چهار: در اين سيستم از اتصالات شيلنگ لاستيكي آتشنشاني با سايز

اينچ، جهت تأمين آب موردنياز افراد آموزشديده و سازمان آتشنشاني استفاده ميگردد.  ଷ

ଵ

استفاده متصرفين و سايز 1ଶ

ସاينچ مجهز به شير، قرقره، شيلنگ

-٥ -٣-1 ايستگاه شيلنگ آتشنشاني لوله ايستاده كلاس چهار بايد شامل يك انشعاب

جهت استفاده آتشنشانان و

ଵ

لاستيكي نيمهسخت و نازل پاشنده آب جهت استفاده ساكنين ساختمان و يك انشعاب 1ଶ

نيروهاي آموزش، مجهز به شير قطع كن مناسب باشد. اين اتصال بايد داراي كوپلينگ مناسب جهت اتصال شيلنگ نواري  آتشنشاني باشد.

-٥ -٤-1 در تصرفات غيرمسكوني يا غير اداري گروه 3S، در ايستگاه شيلنگ آتشنشاني بايد علاوه بر قرقره و شيلنگ لاستيكي

اينچ به همراه اتصالات و نازل مربوطه بر روي رك مخصوص جهت استفاده پرسنل

ଵ

ଷ

اينچ، يك شيلنگ نواري سايز 1ଶ ସ

آموزشديده يا نيروهاي آتشنشاني تعبيه شود. در ساير مواردي كه مقام قانوني مسئول تشخيص دهد، نصب تمهيدات فوق  الزامي است.

-٥ -٥-1 تمامي قسمتهاي لوله ايستاده آتشنشاني ميبايست توسط رنگ آستر پوشيده شده و با رنگ قرمز براق رنگآميزي  شود، رايزرهاي اصلي ميبايست به سيستم اتصال به زمين (ارتينگ) متصل باشند.

-٥ -٦-1 جهت حفاظت بيشتر، ايستگاه شيلنگ آتشنشاني ميتواند داخل جعبه مخصوص آتشنشاني قرار گيرد. مجموعه  قرقره شيلنگ و جعبه آتشنشان ي بايد فهرستشده باشد.

-٥ -٧-1 شيلنگهاي نواري نبايد كمتر از ٣٨ ميليمتر قطر داشته باشند و طول آنها بسته به جانمايي جعبهها، بين ٢٠ تا  ٣٠ متر باشد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٨

 

-٥ -٨-1 در محلهايي كه امكان يخزدگي وجود دارد، لوله ايستاده سيستم اطفاي تر يا تركيبي بايد به نحو مناسب در برابر  يخزدگي محافظت شده و دماي آب همواره بين ٤.٤ الي ٤٨.٩ درجه سانتيگراد حفظ شود.

-٥ -٩-1 چنانچه ايستگاه شيلنگ آتشنشاني در محوطه باز و در معرض يخزدگي قرار گيرد، بايد قسمتهاي كه در معرض  هواي سرد قرار دارند، به نحوي مناسب در مقابل يخزدگي حفاظت شوند.

-٥ -1٠-1 استفاده از محلول ضد يخ در سيستمهاي لوله ايستاده مجاز نيست.

-٥ -٢ اتصال مخصوص آتشنشاني

اينچ مجهز گردد. براي لولههاي

-٥ -1-٢ لوله ايستاده بايد به اتصال مخصوص آتشنشاني (سيامي) با حداقل دو انشعاب 2ଵଶ

اينچ استفاده نمود.

ଵ

ايستاده با سايز ٣ اينچ و كمتر ميتوان از يك انشعاب تكي 2ଶ

-٥ -٢-٢ اتصال مخصوص آتشنشاني ، بايد در محلي قرار گيرد كه بهراحتي قابلمشاهده و استفاده بوده و توسط علائم مناسب  مشخص شود.

-٥ -٣-٢ اتصال آتشنشاني حتماً بايد به درپوش مجهز باشد تا از ورود اجسام خارجي به داخل سيستم جلوگيري گردد.

-٥ -٤-٢ جهت جلوگيري از سرقت، ميتوان اتصال مخصوص آتشنشاني را در داخل حياط يا لابي اصلي ساختمان نيز نصب  نمود. اين اتصال بايد در نزديكترين محل امن ممكن نسبت به ورودي اصلي ساختمان جانمايي شده و امكان دسترسي آن  همواره براي نيروهاي آتشنشاني بهسادگي محيا باشد. محل نصب بايد براي نيروهاي آتشنشاني ايمن و بدون مخاطره باشد.

-٥ -٥-٢ بهمنظور جلوگيري از تخليه آب رايزر، بين اتصال مخصوص آتشنشاني و رايزر اصلي، بايد دو عدد شير يكطرفه  نصب شود. لازم به ذكر است در صورت استفاده از شير يكطرفه فهرستشده، نصب يك شير يكطرفه كافي است.

-٥ -٦-٢ استفاده از شير كنترل يا قطع كننده جريان، در مسير بين اتصال مخصوص آتشنشاني و سيستم داخلي مجاز  نميباشد.

-٥ -٣ جانمايي و طراحي

-٥ -1-٣ سايز لوله ايستاده كلاس يك و سه بايد حداقل ٤ اينچ در نظر گرفته شود.

اينچ در نظر گرفته شود.

-٥ -٢-٣ سايز لوله ايستاده كلاس چهار بايد حداقل 2ଵଶ

-٥ -٣-٣ سايز رايزر مشترك (لوله ايستاده كلاس چهار و اسپرينكلرها) بايد حداقل ٤ اينچ در نظر گرفته شود.

-٥ -٤-٣ در صورت انجام محاسبات هيدروليكي، ميتوان حداقل سايز لوله ايستاده مشترك را تا 2ଵଶ اينچ كاهش داد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٩

 

-٥ -٥-٣ بهمنظور جداسازي يك خط لوله ايستاده، بدون مختل شدن ساير خطوط متصل به منبع، ابتداي تمامي خطوط  لولههاي ايستاده (شامل لولههاي ايستاده خشك دستي)، بايد شيركنترل جريان مناسب نصب شود. همچنين رايزر لوله ايستاده  بايد مجهز به وسيله تشخيص و هشدار جريان (فلوسوييچ) در ارتباط با سيستم اعلام حريق باشد. در صورت استفاده از رايزر  مشترك اسپرينكلر و لوله ايستاده، نصب يك سري از متعلقات فوق الذكر كفايت مي نمايد.

-٥ -٦-٣ جهت خروج هواي محبوسشده داخل لوله ايستاده خشك، در انتهاي رايزر و در بالاترين قسمت، بايد شير خودكار  تخليه هوا تعبيه شود.

ଷ

ସاينچ (از نظر هيدروليكي) ٢ بار بايد در نظر گرفته شود.

-٥ -٧-٣ حداقل فشار موردنياز خروجي دورترين شيلنگ آتشنشاني  فشار خروجيها نبايد بيشتر از ٧ بار باشد.

-٥ -٨-٣ در ساختمانهاي گروه 3S، سيستم بايد بهگونهاي طراحي شود كه فشار در خروجي دورترين اتصال شيلنگ  آتشنشاني (از نظر هيدروليكي)، حداقل ٤ بار باشد.

-٥ -٩-٣ در صورت افزايش فشار به بيش از فشار استاندارد، بايد به كمك ادوات مناسب تنظيم فشار، فشار در محدوده  استاندارد حفظ شود.

-٥ -1٠-٣ درصورتيكه به علت ارتفاع بالاي ساختمان، نياز به در نظر گرفتن زونهاي فشار بالا و فشار پايين باشد، ميتوان  رايزرهاي مجزا با پمپ مشترك در نظر گرفت و در ابتداي هر رايزر، با استفاده از ش ير تنظيم فشار، فشار را در محدوده موردنياز  زون مربوطه، تنظيم نمود.

-٥ -11-٣ ادوات تنظيم فشار، بايد فهرستشده باشند.

-٥ -1٢-٣ در مجاورت لولههاي ايستاده مجهز به سامانه تنظيم فشار، بايد يك رايزر درين با سايز مناسب جهت تست عملكرد  هر دستگاه تنظيم فشار اجرا شود. سايز رايزر درين بايد بهگونهاي انتخاب شود كه توانايي هدايت جريان كامل خروجي از  بزرگترين دستگاه تنظيم فشار را داشته و از مقادير ذيل كمتر نباشد.

ଵ

 

الف) سايز خروجي بزرگترين دستگاه تنظيم فشار، براي دستگاههاي با سايز بيش از 2ଶ

ଵ

 

ب) حداقل ٣ اينچ براي تست دستگاههاي تنظيم فشار سايز 2ଶ ଵ

 

ج) حداقل ٢ اينچ براي تست دستگاههاي تنظيم فشار سايز 1ଶ

-٥ -1٣-٣ ادوات تنظيم فشار بايد در محلي قرار گرفته باشد كه جهت تعمير و نگهداري داراي دسترسي مناسب باشند.  -٥ -1٤-٣ به ازاي هر ٢ راه خروج در ساختمان، حداقل يك لوله ايستاده كلاس چهار بايد در نظر گرفته شود.

-٥ -1٥-٣ لولههاي ايستاده آتشنشاني و اتصالات مربوط به آنها بايد در مكانهايي جانمايي شوند كه احتمال نفوذ دود و  حرارت به آنها حداقل بوده و تمامي فضاهاي طبقات در دسترسي مناسب آنها قرار داشته باشند. معمولاً اتصالات مربوطه

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٠

 

(ايستگاه شيلنگ آتشنشاني ) در هر طبقه و در امتداد مسيرهاي فرار يا جنب دربهاي خروج يا پيش ورودي پلكانها نصب

ميشود.

-٥ -1٦-٣شعاع پوشش دهي هر شيلنگ آتشنشاني بايد متناسب با طول شيلنگ بكار رفته (حداكثر ٣٠ متر) در نظر گرفته  شود.

ଷ

شيلنگ نيمه سخت، بايد مجهز به شير توپكي ربع گرد (اهرمي) ସ

-٥ -1٧-٣جهت سهولت استفاده توسط متصرفين، انشعاب

بوده و باز كردن آن نيازمند مهارت خاصي نباشد.

-٥ -1٨-٣شير كنترل انشعاب 1ଵ

شيلنگ نواري، بايد بهگونهاي نصب گردد كه بهسادگي قابل باز و بسته شدن باشد. ଶ

-٥ -1٩-٣ظرفيت آبدهي لولههاي ايستاده آتشنشاني كلاس چهار، 1٠٠ گالن در دقيقه بايد در نظر گرفته شود.

-٥ -٢٠-٣هر خروجي شيلنگ آتشنشاني نيمه سخت بايد حداقل ٨ گالن در دقيقه آبدهي داشته و نازل آن بايد از نوع

سهحالته شيردار با قابليت ت نظيم براي حالات جت و اسپري باشد.

 

-٥ -٤جعبههاي آتشنشاني

-٥ -1-٤ ابعاد جعبه بايد بهگونهاي باشد كه كليه تجهيزات و متعلقات لازم بهطور مناسب داخل آن جانمايي شده و بين كليه  قسمتها و متعلقات داخل جعبه (از قبيل كوپلينگها، شيرآلات، شيلنگ، قرقره و غيره) حداقل ٢.٥ سانتيمتر فاصله وجود  داشته باشد. تمامي متعلقات بايد به سهولت و بدون درگيري قابلاستفاده باشند. حداقل ابعاد براي جعبه با قرقره و شيلنگ  ٣/٤ به طول ٢٠ متر، ٧٥*٦٥ سانتيمتر بايد باشد. همچنين بدنه جعبههاي شيلنگ آتشنشاني بهمنظور نشان دادن اقلام  داخل آن بايد علامتگذاري شده باشند. علائم ذيل ميبايست بهصورت شبرنگ و با ابعاد مناسب بر روي درب جعبههاي  آتشنشاني نصب شود.

 

-٥ -٢-٤ فاصله عمودي مركز قرقره شيلنگ جعبه آتشنشاني تا كف تمامشده بنا بايد 1٤٠ تا 1٦٠ سانتيمتر در نظر گرفته  شود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤1

 

-٥ -٣-٤ حداقل ضخامت ورق بدنه جعبههاي آتشنشاني ميبايست 1 ميليمتر باشد و در صورت كاهش ميزان ضخامت به  كمتر از 1 ميليمتر، جهت تائيد مقاومت بدنه بايد تستهاي عنوانشده در استاندارد بر روي آن صورت پذيرفته و عملكرد آن  بررسي و به تأئيد رسيده باشد.

-٥ -٤-٤ قفل جعبههاي آتشنشاني ميبايست بهصورت آسانبازشو بوده و فاقد هرگونه كليد باشد.

-٥ -٥-٤ اتصال شيلنگ لاستيكي نيمه سخت به شير انشعاب مربوطه، بايد بهصورت پرسي (پكيجي) و مقاوم در مورد نشتي  آب بوده و هم سايز با شيلنگ انتخاب شود.

-٥ -٦-٤ كليه اتصالات شيلنگ آتشنشاني بايد در برابر نشتي مقاوم باشد.

-٥ -٧-٤ جعبه آتشنشاني حتيالمقدور بايد به رنگ قرمز باشد. در صورت استفاده از رنگهاي ديگر، رنگ بايد بهگونهاي انتخاب شود كه با رنگ ديوار پيرامون آن متفاوت بوده، بهنحويكه بهسادگي قابلتشخيص باشد.

-٥ -٨-٤ پيشنهاد ميشود در صورت نياز به نصب خاموشكننده قابلحمل در مجاورت جعبه آتشنشاني ، بهمنظور حفاظت از  خاموشكننده، از جعبههاي دو كابين داراي محل مخصوص نصب خاموشكننده استفاده شود.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٢

 

-٦ پمپ تأمين آب آتشنشاني

تذكر: جهت طراحي مجموعه پمپ آتش نشاني و لوله كشي، شيرآلات و اتصالات مربوطه، بايد الزامات مندرج در «دستورالعمل  ساخت مجموعه پمپ آتش نشاني» منتشر شده توسط سازمان آتش نشاني، مورد مطالعه قرار گيرد.  -٦ -١ طراحي و محاسبات

-٦ -1-1 پمپ آب آتشنشاني بايد بر اساس دبي موردنياز سيستم در ش رايط حريق و فشار موردنياز دورترين مصرفكننده از  نظر هيدروليكي انتخاب شود.

-٦ -٢-1 حداقل ظرفيت آبدهي پمپ آب آتشنشاني براي ساختمانهاي كلاس 1S و 2S بايد برابر با دبي موردنياز سيستم  اسپرينكلر و براي ساختمانهاي كلاس 3S بايد برابر با جمع دبي سيستم اسپرينكلر با سيستم لوله ايستاده كلاس چهار در  نظر گرفته شود. آبدهي اين پمپها بايد مطابق با يكي از اعداد جدول ٢-1-٦ باشد.

جدول -٢-1-٦ ميزان آبدهي پمپهاي آتشنشاني

ميزان آبدهي

مترمكعب در ساعت  ଷ

( ⁄ℎ

�� )

گالن در دقيقه   (������)

مترمكعب در ساعت  ଷ

( ⁄ℎ

�� )

گالن در دقيقه  (������)

٢٢٦.٨ 1٠٠٠ ٥.٧ ٢٥

٢٨٣.٥ 1٢٥٠ 11.٤ ٥٠

٣٤٠.٢ 1٥٠٠ ٢٢.٦ 1٠٠

٤٥٣.٦ ٢٠٠٠ ٣٤ 1٥٠

٥٦٧ ٢٥٠٠ ٤٥.٤ ٢٠٠

٦٨٠.٤ ٣٠٠٠ ٥٦.٧ ٢٥٠

٧٩٣.٨ ٣٥٠٠ ٦٨ ٣٠٠

٩٠٧.٢ ٤٠٠٠ ٩٠.٧ ٤٠٠

1٠٢٠.٦ ٤٥٠٠ 1٠٢ ٤٥٠

11٣٤ ٥٠٠٠ 11٣.٤ ٥٠٠

1٧٠.1

٧٥٠

 

 

تذكر: سنجش و انتخاب پمپ آب آتشنشاني بر اساس توان الكتريكي الكتروموتور (كيلووات، اسببخار و غيره) غيراصولي است.

-٦ -٣-1 براي هر سيستم آتشنشاني آبي، بايد دو پمپ اصلي در نظر گرفته شود. هركدام از دو پمپ بايد توان تأمين ظرفيت  سيستم را بهطور كامل داشته و يكي از پمپها رزرو ديگري است.

-٦ -٤-1 درصورتيكه بنا به دلايلي، پمپ اول از كار بيفتد، پمپ دوم بايد بهصورت خودكار وارد مدار شود.  -٦ -٥-1 در صورت استفاده از پمپ آب آتشنشاني فهرستشده، در نظر گرفتن يك پمپ كافي است.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٣

 

-٦ -٦-1 هر سيستم آتشنشاني آبي، علاوه بر دو پمپ اصلي، بايد مجهز به يك پمپ جوكي جهت تأمين افت فشارهاي جزئي  شبكه لولهكشي باشد.

-٦ -٧-1 فشار پمپ جوكي بايد هماندازه پمپهاي اصلي و دبي آن بايد كمتر از جريان خروجي از يك اسپرينكلر در سيستم،  در نظر گرفته شود.

-٦ -٨-1 در ساختمانهاي گروه 3S، پمپ آتشنشاني بايد بهصورت پكيج مورد تائيد سازمان آتشنشاني باشد.

-٦ -٩-1 در ساختمانهايي كه مطابق دستورالعمل ملزم به اجراي سيستم تأمين توان اضطراري (ديزل ژنراتور) هستند، بايد  توان موردنياز حداقل يكي از پمپها در انتخاب و طراحي ديزل ژنراتور لحاظ شود.

-٦ -1٠-1 در كليه شرايط، پمپ/پمپهاي آتشنشاني بايد هم توسط سيستم برق شهري و هم توسط سيستم برق اضطراري  تغذيه شوند. در غير اين صورت بايد محرك يكي از پمپها، موتور ديزل باشد.

-٦ -11-1 در صورت تغذيه پمپ/پمپهاي آتشنشاني از ديزل ژنراتور، مسير تغذيه و تابلوي فرمان پمپها بايد از يكديگر  مستقل بوده و از مسير امن عبور داده شود. در اين شرايط هر دو تابلوي فرمان پمپ/پمپها، بايد بهصورت خودكار هم از  سيستم برق اصلي و هم از طريق ديـزل ژنـراتور تغذيه شود. نحوه اجـراي سيستم برقرساني در اين شـــرايط بايد مطابق با  شكل 11-1-٦ باشد.

 

شكل -11-1-٦ نحوه اجراي سيستم برقرساني پمپ از ديزل ژنراتور

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٤

 

-٦ -1٢-1 حجم مخزن سوخت پمپ يا ژنراتور ديزل بايد به ازاي هر كيلووات توان پمپ، ٥ ليتر در نظر گرفته شده و براي  مقدار نهايي محاسبهشده %1٠ ضريب اطمينان نيز لحاظ شود.

-٦ -1٣-1 كابلهاي ارتباطي بين پمپها و مولد نيرو بايد از نوع مقاوم حريق يا MICC باشند. باتريهاي موتور ديزل بايد از  نوع بينياز به نگهداري (Free Maintenance (باشند.

-٦ -1٤-1 سايز خطوط مكش و دهش پمپ بايد بر اساس كاتالوگ و مشخصات فني سازنده پمپ انتخاب شود.

-٦ -1٥-1 سايز كلكلتور خروجي پمپ بايد بر اساس رايزرهاي خروجي فعال متصل به آن و حداقل يك سايز از بزرگترين  رايزر، بيشتر انتخاب شده و حداقل ٤ اينچ در نظر گرفته شود. درصورتيكه تعداد رايزرهاي فعال متصل به كلكتور خروجي  بيش از يك عدد باشد ميتوان از رابطه ذيل استفاده نمود. لازم به توضيح است چنانچه بنا به ملزومات طراحي يا زونبندي،  چندين رايزر مشابه كه مربوط به بلوك هاي مجزاي ساختمان يا زونهاي مختلفي از ساختمان (در ارتفاع يا در طبقه) باشند،  بزرگترين رايزرهايي كه در يك حريق احتمالي، ممكن است فعال شوند، بايد معيار محاسبات قرار گيرد. تمامي فرضيات اين  ضابطه مربوط به وقوع حريق در يك بخش از ساختمان است.

��௖௢௟௟௘௖௧௢௥ = (��ଵଶ + ��ଶଶ + ��ଷଶ + ⋯ )ଵଶൗ

-٦ -1٦-1 سايز كلكلتورهاي ورودي پمپ بايد يك سايز بيشتر از كلكتور خروجي در نظر گرفته شده و حداقل ٥ اينچ باشد.  انشعاب ميان مخزن و كلكتور ورودي پمپ بايد هم سايز با كلكتور لحاظ شود.

-٦ -1٧-1 جهت اطلاع از وضعيت آمادهبهكار بودن پمپ آتشنشاني، بايد تمهيداتي در نظر گرفته شود هرگونه اختلال يا  قطعي در سيستم مدار تغذيه برق شهر پمپها، منجر به نمايش هشدار خطا بر روي پ انل اعلام حريق شود.

-٦ -1٨-1 پمپ آتشنشاني، همواره بايد در تراز ارتفاعي پايينتر نسبت به مركز مخزن ذخيره آب قرار گيرد. مگر آنكه پمپ  مذكور، بهمنظور مكش آب از تراز پايينتر نسبت به مخزن، فهرستشده باشد (نظير پمپهاي Turbine Shaft Vertical(.

-٦ -1٩-1 محل نصب پمپ آتشنشاني بايد بهگونهاي انتخاب شود كه داراي ابعاد مناسب بوده و دسترسي به آن آسان و امكان  تعميرات و نگهداري آن فراهم باشد.

-٦ -٢٠-1 محل نصب پمپ آتشنشاني بايد به شبكه بارنده مناسب مجهز باشد.

-٦ -٢1-1 محل نصب پمپهاي آتشنشاني و ساير ادوات مربوطه نظير پانل كنترلي آن و قسمت تغذيه برق، بايد در برابر  آسيب فيزيكي، آبگرفتگي، آتش، حرارت زياد، وزش شديد باد، يخ بستگي و ساير شرايط مخرب محيطي، بهطور مناسب  محافظت شود.

-٦ -٢٢-1 درصورتيكه پمپ در قسمتي از ساختمان واقع شود كه احتمال وقوع آتشسوزي در آن وجود دارد، اين فضا بايد  با مصالح مقاوم در برابر حريق بهطور مناسب، از ساير قسمتهاي ساختمان تفكيك شود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٥

 

-٦ -٢٣-1 در صورت نصب پمپها ي آتشنشاني داخل فضاي موتورخانه و در مجاورت تجهيزات قابل اشتعال ديگر، محل نصب  آن بايد توسط مصالح بنايي مناسب، از ساير قسمتهاي موتورخانه بهطور كامل جدا و حوزهبندي شود.

-٦ -٢٤-1 نصب تجهيزات توزيع آب بهداشتي ساختمان، در كن ار پمپها ي آتشنشاني، مجاز است.

-٦ -٢٥-1 شاسي پمپها بايد مستحكم بوده و ضمن تحمل وزن و ارتعاشات پمپ، بهگونهاي نصب و اجرا شود كه از انتقال  اين ارتعاشات به سازه ساختمان تا حد ممكن اجتناب شود.

-٦ -٢٦-1 پمپهاي آتشنشاني بايد داراي برچسب مشخصات باشند. اين برچسب بايد خوانا بوده و در برابر خوردگي و آسيب  فيزيكي مقاوم باشد.

-٦ -٢٧-1 پمپ آتشنشاني بايد توسط رنگ، علائم و يا نشانههاي مناسب از ساير پمپهاي ساختماني مجزا شده و بهسادگي  قابلتشخيص باشد.

-٦ -٢ نصب و اجرا

-٦ -1-٢ اتاق پمپ يا ژنراتور ديزل بايد به تهويه مناسب مجهز باشد.

-٦ -٢-٢ برقرساني به پمپهاي آتشنشاني، بايد بعد از كنتور برق بهصورت جداگانه و توسط فيوز مخصوص آتشنشاني صورت  پذيرد.

شكل -٢-٢-٦ برقرساني سامانههاي ايمني و آتشنشاني

-٦ -٣-٢ بر روي كلكتور خروجي بايد متعلقات كنترل و پايش مناسب، نظير پرشرسوئيچ، مانومتر فشار، شير تست و تخليه و  اتصال مخزن ديافراگمي در نظر گرفته شود.

-٦ -٤-٢ سايز شير تست و تخليه پمپ، بايد مطابق با بند ٢٠-٣-٤ باشد.

-٦ -٥-٢ محدوده فشار مانومتر نصبشده روي كلكتور خروجي، بايد متناسب با فشار نامي پمپ انتخاب شود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٦

 

-٦ -٦-٢ بر روي كلكتور خروجي پمپ، بايد يك انشعاب آب شهر با سايز حداقل 1 اينچ در نظر گرفته شود.

-٦ -٧-٢ در كليه قسمتهايي كه شبكه آب آتشنشاني به نحوي با آب مصرفي در ارتباط است، نظير انشعاب آب شهر و اتصال  مخزن مشترك به كلكتور ورودي پمپ، بايد از شير يكطرفه دوتايي استفاده شود.

-٦ -٨-٢ در قسمت مكش پمپ، بايد يك شير قطع كن جريان از نوع دروازهاي و يك صافي مناسب نصب شود.در ساختمانهاي  كلاس 2S و 3S شير قطع كن خط مكش بايد از نوع Y&OS باشد.

-٦ -٩-٢ در قسمت دهش پمپ، بايد يك شير يكطرفه و يك شير قطع كن جريان نصب شود.

-٦ -1٠-٢ جهت تست و تخليه سيستم، شير تست با سايز حداقل ٢ اينچ بايد در نظر گرفته شود. لوله خروجي شير تست  بايد به نحو مناسب به شبكه درين سيستم اطفاي حريق متصل شود.

-٦ -11-٢ جهت جلوگيري از ضربات و فشارهاي ناشي از عملكرد پمپها، بايد يك منبع ديافراگمي با ظرفيت مناسب، متصل  به كلكتور خروجي در نظر گرفته شود.

-٦ -1٢-٢ تابلوي برق پمپهاي آتشنشاني بايد بر اساس «ضوابط تابلو برق بوستر پمپ» و «دستورالعمل ساخت مجموعه  پمپ آتش نشاني» ساخته شود.

-٦ -1٣-٢ تنظيم پرشرسوئيچهاي پمپ آتشنشاني بايد بهگونهاي باشد كه پمپها بهدرستي وارد مدارد شوند. ازكارافتادن و  قطع شدن سوييچ پمپ اصلي نبايد منجر به ازكارافتادن احتمالي سوييچهاي بعدي شود.

-٦ -1٤-٢ پرشرسوئيچ پمپهاي آتشنشاني براي ساختمانهاي گروه 1S و 2S بايد از نوع استاندارد و براي ساختمانهاي  گروه 3S از نوع فهرست شده باشد.

-٦ -1٥-٢ در هنگام لولهكشي قسمت مكش پمپ، بايد ارتفاع مكش پمپ محاسبه شده و در انتخاب پمپ لحاظ شود.

 

 

 

 

 

 

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٧

 

-٧ مخازن

-٧ -1 مخزن ذخيره آب آتشنشاني ميتواند از نوع فلزي يا پلياتيلني چندلايه بوده و محل قرارگيري آن بسته به شرايط  محيطي ميتواند متفاوت باشد. استفاده از منابع بتني مدفون در زمين، بلامانع است.

-٧ -٢ اگر منابع ذخيره آب آتشنشاني در معرض عوامل جوي قرار داشته باشد، بايد به شكل مناسب در برابر صدمات فيزيكي  و يخزدگي محافظت گردد.

-٧ -٣ نصب مخزن ذخيره آب آتشنشاني روي بام، داخل موتورخانه، پمپ خانه و ساير قسمتهاي ساختمان بهشرط رعايت  اصول مهندسي مرتبط از قبيل قابليت تحمل وزن توسط سازه در شرايط عادي و يا زلزله و حريق، بلامانع است. محل نصب  اين منابع بايد عاري از مواد قابل اشتعال بوده يا بهگونهاي مناسب در برابر آتش محافظت گردد. همچنين بايد تمهيدات مناسب ،  در سازه محل نصب مخزن در ساختمان لحاظ گردد.

-٧ -٤ استفاده از استخرها، منابع روباز و يا چاه بهعنوان تنها مخزن ذخيره آب آتشنشاني مجاز نميباشد.

-٧ -٥ بهمنظور بررسي وضعيت مخزن ، آگاهي از ميزان ذخيره آب و انجام تعميرات مخزن، بايد يك دريچه آدمرو با ابعاد  مناسب روي بدنه مخزن ايجاد شده و بهراحتي قابلدسترس باشد.

-٧ -٦ دريچه آدمروي مخزن بايد در زمان بسته بودن كاملاً هوابند بوده و در برابر نفوذ مواد آلوده، حشرات و كرمها كاملاً  حفاظت شود.

-٧ -٧ تمهيدات مناسب جهت پايش ميزان آب مخزن، بايد در نظر گرفته شده و در صورت كاهش سطح آب مخزن به كمتر  از حد مجاز و موردنياز سيستم آتشنشاني، سيگنال خطا به سيستم اعلام حريق ارسال شود.

-٧ -٨ مخزن بايد در پايينترين نقطه، لوله تخليه آب داشته باشد. اين لوله بايد بهگونهاي باشد كه با باز كردن شير آب بتوان  كل آب مخزن را تخليه نمود. انتهاي لوله تخليه بايد دستكم 1٥ سانتيمتر بالاتر و دورتر از كفشوي يا هر نقطه تخليه ديگر  باشد. انتهاي لوله تخليه نبايد قابل اتصال به شيلنگ بوده و بايد با توري مقاوم در برابر خوردگي محافظت شود.

-٧ -٩ استفاده از مخزن مشترك جهت تأمين آب بهداشتي و آب آتشنشاني ساختمان، مجاز است. در اين شرايط بايد حجم  موردنياز هر دو مخزن محاسبه شده و باهم جمع شود.

-٧ -1٠ در اجراي مخزن ذخيره مشترك، كليه نكات مربوط به مخازن آب بهداشتي مندرج در مباحث چهاردهم و شانزدهم  مقررات ملي ساختمان بايد رعايت گردد.

-٧ -11 انشعاب ورودي مخزن بايد مجهز به شير شناور مكانيكي باشد. بهكارگيري شيرهاي برقي، كنترلكننده سطح آب  (Control Level (و غيره كه امكان خرابي يا عملكرد نامناسب آنها وجود دارد جهت كنترل پر شدن مخزن، مجاز نيست.

-٧ -1٢ كليه اتصالات و انشعاباتي كه ممكن است منجر به ورود احتمالي آلودگي شبكه آب آتشنشاني به داخل مخزن مشترك  شود، بايد مجهز به شير يكطرفه دوتايي باشد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٨

 

-٧ -1٣ جهت حفظ كارايي و راندمان پمپ آب آتشنشاني، لوله مكش از مخزن بايد بهگونهاي طراحي و اجرا شود كه در  قسمت داخلي مخزن داراي مكانيزم ضد گردابهاي بوده و از پديد آمدن گردابه (مغشوش شدن جريان) جلوگيري به عمل آيد.

-٧ -1٤ حجم مخزن آب آتشنشاني بايد بهگونهاي انتخاب شود كه دبي آب موردنياز سيستم اطفاي حريق آبي ساختمان را  (مطابق بند ٢-1-٦) تا زمان رسيدن نيروهاي آتشنشاني، تأمين نمايد.

-٧ -1٥ در صورت اخذ انشعاب كمكي مخصوص تأمين آب آتشنشاني از سازمان آب و فاضلاب تهران، ميتوان بسته به سايز  انشعاب اخذشده، حجم مخزن را كاهش داد.

-٧ -1٦ در صورت استفاده از اسپرينكلرهاي واكنش سريع، ميتوان در حجم مخزن ذخيره آب آتشنشاني، مطابق شرايط  مندرج در قسمت ٩-٧-٤ اين ضوابط صرفهجويي نمود.

-٧ -1٧ حداقل حجم مخزن ذخيره آب، بايد مطابق با جداول شماره -1٧-٧الف و ب باشد. مقادير مذكور در اين جداول به  تفكيك منطقه شهرداري ساختمان موردنظر، سايز انشعاب كمكي آتشنشاني، نوع اسپرينكلر استفادهشده در ساختمان، گروه  ساختمان و همچنين گروه خطر تصرف محاسبه شده است.

جدول شماره -1٧-٧الف – ظرفيت مخزن ذخيره آب آتشنشاني براي ساختمانهاي گروه 1S و 2S ظرفيت مخزن برحسب ليتر بر اساس گروه خطر و نوع اسپرينكلر

كمخطر خطر معمولي گروه ١ خطر معمولي گروه ٢ استاندارد واكنشسريع استاندارد واكنشسريع استاندارد واكنشسريع

منطقه شهرداري

مناطق ،٥ ،٦ ،٧ ،٨ ،٩ ،1٠ ،11 ،1٢ ،1٤ 1٦ و 1٧ ٨٥٠٠ ٥1٠٠ 1٢٨٠٠ ٧٧٠٠ 1٧٠٠٠ 1٠٢٠٠ مناطق ،1 ،٢ ،٣ ،٤ 1٥ و 1٨ ٩٦٠٠ ٥٨٠٠ 1٤٥٠٠ ٨٧٠٠ 1٩٣٠٠ 11٦٠٠

مناطق ،1٣ ،1٩ ،٢٠ ٢1 و ٢٢ 11٣٠٠ ٦٨٠٠ 1٧٠٠٠ 1٠٢٠٠ ٢٢٧٠٠ 1٣٦٠٠

 

جدول شماره -1٧-٧ب – ظرفيت مخزن ذخيره آب آتشنشاني براي ساختمانهاي گروه 3S

ظرفيت مخزن برحسب ليتر بر اساس گروه خطر و نوع اسپرينكلر

كمخطر خطر معمولي گروه ١ خطر معمولي گروه ٢ استاندارد واكنشسريع استاندارد واكنشسريع استاندارد واكنشسريع

منطقه شهرداري

مناطق ،٥ ،٦ ،٧ ،٨ ،٩ ،1٠ ،11 ،1٢ ،1٤ 1٦ و 1٧ 1٤٢٠٠ 1٠٨٠٠ 1٨٤٠٠ 1٣٣٠٠ ٢٢٧٠٠ 1٥٩٠٠ مناطق ،1 ،٢ ،٣ ،٤ 1٥ و 1٨ 1٦1٠٠ 1٢٢٠٠ ٢٠٩٠٠ 1٥1٠٠ ٢٥٧٠٠ 1٨٠٠٠

مناطق ،1٣ ،1٩ ،٢٠ ٢1 و ٢٢ 1٨٩٠٠ 1٤٤٠٠ ٢٤٦٠٠ 1٧٨٠٠ ٣٠٢٠٠ ٢1٢٠٠

 

تذكر مهم: كليه اعداد مندرج در ستونهاي مربوط به اسپرينكلر واكنشسريع در جداول -1٧-٧الف و ب با فرض ارتفاع سقف  ٣ متر محاسبه و نگارش شدهاند، براي سقفهاي با ارتفاع غير از ٣ متر، بايد بر اساس بند -٧-٤ ٩ اين دستورالعمل، محاسبات  آب مورد نياز سيستم و حجم مخزن ذخيره، اصلاح شود. گروه خطر ساختمان بايد بر اساس پرخطرترين تصرف موجود در آن  در نظر گرفته شود.

»

معاونت حفاظت و پيشگيري از حريق

١٣٩٩

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1

 

فهرست مطالب

 

 

عنوان شماره صفحه

مقدمـه ……………………………………………………………………………………………………………………….. ٢ -1 تعاريف ……………………………………………………………………………………………………………………. ٣ -٢ تذكرات كلي ……………………………………………………………………………………………………………. 1٣ -٣ خاموشكنندههاي دستي ……………………………………………………………………………………………….. 1٤ -1-٣ نكات عمومي …………………………………………………………………………………………………….. 1٤

-٢-٣ تعداد خاموشكنندهها …………………………………………………………………………………………… 1٥ -٣-٣ جانمايي خاموشكنندهها ………………………………………………………………………………………… 1٦ -٤-٣ الزامات نصب و اجرا ……………………………………………………………………………………………… 1٦ -٤ اسپرينكلر ……………………………………………………………………………………………………………….. 1٨

-1-٤ نكات عمومي …………………………………………………………………………………………………….. 1٨ -٢-٤ دستهبندي ساختمانها و سيستمها (جهت طراحي سيستم اسپرينكلر) ………………………………………… 1٩ -٣-٤ قوانين كلي نصب اسپرينكلرها …………………………………………………………………………………… ٢٠ -٤-٤ نكات كلي طراحي ……………………………………………………………………………………………….. ٢٣ -٥-٤ ضوابط اسپرينكلرهاي اسپريكننده استاندارد، بالازن و پايينزن ……………………………………………….. ٢٦ -٦-٤ اسپرينكلرهاي اسپري كننده استاندارد -ديواري …………………………………………………………………. ٣٢ -٧-٤ انتخاب سايز لولههاي سيستم اسپرينكلر ………………………………………………………………………… ٣٤ -٥ لوله ايستاده آتشنشاني و سيستم اطفاي حريق دستي ………………………………………………………………… ٣٧

-1-٥ نكات كلي ………………………………………………………………………………………………………… ٣٧ -٢-٥ اتصال مخصوص آتشنشاني ……………………………………………………………………………………… ٣٨ -٣-٥ جانمايي و طراحي ……………………………………………………………………………………………….. ٣٨ -٤-٥ جعبههاي آتشنشاني …………………………………………………………………………………………….. ٤٠ -٦ پمپ تأمين آب آتشنشاني ……………………………………………………………………………………………… ٤٢

-1-٦ طراحي و محاسبات ………………………………………………………………………………………………. ٤٢ -٢-٦ نصب و اجرا ………………………………………………………………………………………………………. ٤٥ -٧ مخازن ………………………………………………………………………………………………………………….. ٤٧

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢

 

مقدمـه

رشد روزافزون جمعيت و نياز به مسكن و همچنين گسترش اماكن اداري، تجاري و … در كلانشهر تهران، افزايش ساختوساز  را به دنبال داشته است. با استناد به آمار و ارقام حوادث ارجاع شده به اين سازمان، متأسفانه عدم آگاهي از اصول ايمني  ساختمانها و بعضاً كوتاهي افراد مسئول، هرساله حوادث و سوانح تلخ بسياري را موجب شده و خسارات مالي و جاني فراواني  را به شهروندان محترم تحميل مينمايد.

سازمان آتشنشاني و خدمات ايمني شهرداري تهران بهعنوان چشم و متولي ايمني شهر ، با توجه به رشد حريق و حوادث  همهي تلاش وسعي خود را معطوف به رعايت نكات ايمني در معماري، ساختار و دسترسي كاربريهاي جديد و موجود شهري  نموده و اميدوار است با همكاري همهي نهادهاي ذيربط ازجمله سازمان نظاممهندسي، مقررات ملي ساختمان، سازمان  استاندارد،شهرداري، مركز تحقيقات ساختمان و مسكن، شاهد توسعه روزافزون ايمني شهري بهويژه در بخش سازههاي شهري  باشيم.

مجموعه ضوابط و مقررات ايمني آتشنشاني، در سه بخش ضوابط ايمني معماري، ضوابط ايمني تأسيسات مكانيكي و ضوابط  ايمني تأسيسات الكتريكي گردآوري شده است.

ضوابط سامانههاي اطفاي حريق شامل ضوابط مرتبط با شبكههاي آتشنشاني كه مشتمل بر مخزن آب، پمپهاي آب، لولهكشي  و اتصالات و جعبههاي آب آتشنشاني در پاركينگها و طبقات و همچنين شبكههاي بارنده يا اسپرينكلر كه بهعنوان يكي از  مهمترين مؤلفههاي حفاظت ساختمان در مقابل حريق شناخته ميشود، منتشر ميشود. وجود شبكه بارنده بهشرط آنكه در  نگهداري آن دقت شود، در توسعهي ايمني بهقدري مؤثر است كه در بعضي از كشورهاي بزرگ اروپايي از جنگ جهاني دوم  تاكنون هيچ مرگومير ناشي از وقوع آتشسوزي در اين ساختمانها حتي براي يك مورد هم گزارش نشده است.

بديهي است گردآوري چنين مجموعههايي هيچگاه خالي از اشكال نبوده و اين سازمان اميد دارد تا با تكيه بر پيشنهادات و  راهنماييهاي ارزشمند شم ا مهندسين و مخاطبين گرامي، با اصلاح و بازنويسي اين ضوابط، در راستاي هرچه بهتر و كاملتر  شدن اين مجموعه گام بردارد.

 

 

معاون پيشگيري و حفاظت از حريق

محمود قـديـري .

پاييز ٩٩ .

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣

 

-١ تعاريف

-١ -١ رايزر

لوله عمودي مربوط به سيستم آتشنشاني (لوله اي ستاده، شبكه اسپرينكلر يا مشترك) كه ممكن است بهصورت خشك، تر يا  تركيبي اجرا شود.

رايزر خشك: رايزر خشك لولهاي است به شكل عمودي كه در حالت عادي خالي از آب بوده و در هر طبقه به يك خروجي  متصل ميگردد. رايزر خشك به آب شهري يا منبع تأمين آب متصل نبوده و بهوسيله وروديهاي پيشبينيشده ميتواند توسط  پمپهاي خودروي آتشنشاني تغذيه شود. اين رايزر به آتشنشانها اجازه ميدهد بدون اتلاف وقت براي لولهكشي عمودي از  محل خودروي آتشنشاني تا طبقات فوقاني ساختمان، بهراحتي و با استفاده از يك بند لوله استاندارد آتشنشاني، آتشسوزي  را در هر طبقه ساختمان مهار نمايند.

رايزر تر: رايزر تر همواره داراي آب بوده و به منبع تأمين آب سيستم اطفاي حريق ساختمان متصل است. در اين روش امكان  تغذيه سيستم توسط پمپ خودروي آتشنشاني وجود ندارد.

رايزر تركيبي: در سيستم تركيبي، لوله عمودي رايزر همواره داراي آب بوده و به منبع تأمين آب سيستم اطفاء حريق متصل  است. علاوه بر آن اين سيستم داراي انشعاب مخصوص خودروهاي آتشنشاني بوده كه در صورت نياز ميتواند توسط پمپ  خودروهاي آتشنشاني تغذيه گردد.

رايزر مشترك: در اين روش تنها يك رايزر جهت تأمين آب سيستم اسپرينكلر و همچنين سيستم لوله ايستاده استفاده م يشود.  استفاده از اين روش مستلزم رعايت سايز مناسب و همچنين نكات طراحي مربوط به نحوه انشعاب گيري (به فصل ٥ مراجعه  شود) ميباشد.

-١ -٢ سيستم لوله ايستاده (Standpipe (

آرايشي از لولهكشي، شيرآلات، اتصالات شيلنگ و ساير تجهيزات نصبشده در ساختمان يا سازه با اتصالات شيلنگ كه بهگونهاي  جانمايي شدهاند كه توانايي تخليه آب بهمنظور اطفاي حريق، حفاظت از متصرفين و همچنين حفاظت از سازه و محتويات آن  را داشته باشند.

-١ -٣ سيستم شبكه بارنده خودكار (System Sprinkler (

متشكل از منبع يا منابع تأمين آب، ي ك يا چند منطقه اسپرينكلر، شير كنترل اصلي و چيدمان لولههاي متصل به اسپرينكلرها  ميباشد. سيستم اسپرينكلر خودكار بهمنظور كشف و اطفاء يا كنترل حريق با عامل اطفايى آب بوده كه اساسًا عمل كنترل در  اين سيستم در مرحله اوليه رشـد حريق انجامگرفته و ازاينجهت در جلوگيرى از بروز خسارات بعدى بسيار مؤثـر است و  صدمات آتشسوزى را به حداقل ميرساند.

سيستم اسپرينكلر معمولاً كل ساختمان را تحت پوشش قرار ميدهد. برخى اوقات مراجع ذيصلاح اجراى سيستم اسپرينكلر را  فقط بهمنظور حفظ جان افراد و خروج ايمن متصرفين از ساختمان توصيه مينمايند و ممكن است فقط قسمتهاي محدودى  كه موردنظر مراجع ذيصلاح است تحت پوشش سيستم اسپرينكلر قرار گيرند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤

 

-١ -٤ سيستم اطفاي غير خودكار

سيستمي كه بهصورت غير خودكار و توسط متصرفين، نيروهاي آموزشديده و يا آتشنشانان مورد استفاده قرار ميگيرد.

-١ -٥ سيستم اطفاي خودكار

سيستم اطفاي حريقي كه بدون دخالت عوامل انساني و بهصورت مستقل يا توسط سيستم اعلام حريق فعال شده و حريق را  كنترل يا اطفاء مينمايد.

-١ -٦ شيلنگ نواري (Flat Lay (

اين شيلنگ در حالت بدون آب، به شكل يك نوار تخت دور قرقره يا روي رك مخصوص قرار ميگيرد. جهت استفاده بايد ابتدا  بهصورت كامل روي زمين پهن شده و سپس با باز نمودن شير آب، پر از آب شود. استفاده از اين شيلنگها مخصوص افراد  آموزشديده ميباشد. در حال حاضر در برخي از متون، اشتباهاً به اين نوع شيلنگ، شيلنگ فايرباكس يا شيلنگ كنفي نيز  گفته ميشود.

-١ -٧ شيلنگ لاستيكي نيمهسخت

اين شيلنگ معمولاً از جنس لاستيك بوده و حالت ظاهري آن در شرايط بدون آب و آبگيري شده، مشابه هم است. استفاده از  اين شيلنگ ساده و بدون نياز به آموزش بوده و جهت استفاده متصرفين در مراحل اوليه حريق در نظر گرفته ميشود. در حال  حاضر در برخي از متون، بهاشتباه به اين نوع شيلنگ، شيلنگ هوزريل نيز گفته ميشود.

-١ -٨ ايستگاه شيلنگ

محلي كه در آن انشعابات شيلنگهاي آتشنشاني جانمايي شده و ميتواند مجهز به ادواتي نظير قرقره نگهدارنده شيلنگ،  شيلنگ، نازل و ادوات جانبي و همچنين خاموشكنندههاي دستي باشد.

-١ -٩ رك مخصوص شيلنگ نواري

محلي كه بهمنظور قرارگيري يك يا چند بند شيلنگ نواري آتشنشاني تعبيه ميشود. اين محل ميتواند جهت حفاظت بيشتر  داخل كابينت مخصوص قرار گيرد.

-١ -١٠ سر لولههاي چرخشي

نوع خاصي از سرلوله كه به دليل عدم آببندي صحيح، تجمع ذرات داخل لولهها در پشت سرلوله و گرفتگي آن و مهمتر از آن  سختي كاركرد با آنها براي متصرفين، استفاده از آنها توصيه نمي گردد. اين سرلولهها فاقد اهرم كنترل هستند.

(Fire Department Connection) آتشنشاني اتصال -١١ -١

اتصال مخصوص نيروهاي آتشنشاني كه به شبكه لولهكشي خشك يا تركيبي داخل ساختمان مرتبط بوده و توسط پمپ خودروي آتشنشاني، تغذيه ميشود.

 

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٥

 

-١ -١٢ انشعاب كمكي آتشنشاني

انشعابي از شبكه آب شهري كه بهطور مستقل از انشعاب آب مصرفي و توسط سازمان آب، تحت عنوان انشعاب آب آتشنشاني  به ساختمان متصل ميگردد.

-١ -١٣ شبكه آب آتشنشاني

اين شبكه شامل منبع آب آتشنشاني، لولههاي آبرساني، جعبههاي آتشنشاني، شيرهاي كنترل و متعلقات، منبع تأمين آب  و … ميباشد. تنها مصرف مجاز از شبكه آب آتشنشاني، بهمنظور اطفاء حريق بوده و هرگونه برداشت ديگري با مقاصد متفاوت  (آبياري فضاي سبز، تأمين آب سيستم سرمايش يا گرمايش ساختمان، شستشوي محيط و …) از اين شبكه مجاز نميباشد.

-١ -١٤ كلكتور ورودي پمپ

كلكتور ورودي وظيفه رساندن آب به وروديهاي پمپها را داشته و توسط لولههاي ارتباطي به مخزن تأمين آب آتشنشاني  متصل ميگردد.

-١ -١٥ كلكتور خروجي پمپ

كلكتور خروجي وظيفه جمعآوري آب پمپاژ شده توسط پمپها را دارد كه آن را به سمت رايزرهاي اصلي آتشنشاني هدايت  مينمايد.

-١ -١٦ فشارسنج (Manometer (

وسيلهاي كه جهت سنجش ميزان فشار سيال داخل يك لوله يا مخزن يا يك شبكه بسته و نمايش آن به كار ميرود.

(Presure Switch) پرشرسوئيچ -١٧ -١

وسيلهاي قابل تنظيم با امكان ارسال فرمان به تجهيزات ديگر، كه در صورت كاهش فشار از حدي مشخص و يا افزايش فشار  به بيش از مقداري مشخص، فرمانهاي متناوبي صادر مينمايد .

-١ -١٨ شير تست (Valve Test (

شيري كه جهت اطمينان از صحت عملكرد يك سيستم، نظير پمپها يا شاخهاي از خطوط شبكه بارنده نصب و استفاده  ميشود.

-١ -١٩ شير دروازهاي با رزوه بلند ( Y & OS (

نوعي شير دروازهاي كه معمولاً جهت كنترل جريان آب در سيستمهاي شبكه بارنده آتشنشاني بهكار رفته و قسمت رزوه آن  (Stem (بيرون از بدنه شير بوده و با باز شدن يا بسته شدن شير، از بدنه شير بيرون زده يا داخل آن فرو ميرود. ويژگي آن  اين است كه با نگاه كردن به آن ميتوان از باز و بسته بودن آن اطلاع پيدا كرد.

-١ -٢٠ شير يكطرفه (valve Check (

نوعي شير كه تنها در يك جهت به سيال اجازه عبور ميدهد. در مواردي كه جهت عبور سيال مهم باشد از اين تجهيز بهمنظور  ايجاد محدوديت در حركت سيال، استفاده ميشود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٦

 

-١ -٢١ شير كنترل (Valve Control (

شيري كه جريان آب را در سيستمهاي اطفاء حريق كنترل مينمايد. نيازمند استاندارد ملي

-١ -٢٢ شير توپكي ربع گرد (valve Ball (

نوعي شير توپكي كه داراي يك اهرم با قابليت حركت ٩٠ درجه جهت كنترل جريان بوده و از يك قطعه توپي شكل جهت  قطع جريان استفاده ميكند. اين شير در سيستم لولهكشي گاز ساختمان نيز بهطور گسترده مورد استفاده قرار ميگيرد.

-١ -٢٣ شير دروازهاي (valve Gate (

نوعي شير قطع و وصل جريان كه داراي فلكهاي پيچشي جهت كنترل جريان بوده و از ي ك گُوِه براي قطع جريان استفاده  ميكند. شيرآلات قطع و وصل جريان آب در لولهكشي آب بهداشتي آشاميدني نيز عمدتاً از اين نوع هستند.

-١ -٢٤ شير يكطرفه هشداردهنده سيستم اسپرينكلر (Valve Check Alarm Wet(

نوعي شير يكطرفه كه معمولاً در سيستمهاي اسپرينكلر بهكار رفته و داراي فشارسن ج ميباشد. اين وسيله ميتواند بهصورت  پكيج متشكل از مكانيزم تشخيص جريان و ارسال سيگنال به سيستم اعلام حريق، شير تخليه و زنگ هشدار مكانيكي بوده و استفاده از آن در ابتداي رايزرهاي اسپرينكلر توصيه ميشود.

-١ -٢٥ منبع انبساط (Chamber (

نوعي مخزن تحتفشار كه وظيفه كنترل و كاهش شوكهاي ناشي از افزايش فشار سيستم لولهكشي را دارد.

-١ -٢٦ استاندارد

تجهيزات و مصالحي كه داراي استاندارد مشخص مناسب براي توليد بوده و توسط سازمان ملي استاندارد ايران تائيد شده يا  داراي استانداردهاي معتبر بينالمللي باشند.

-١ -٢٧ فهرستشده (Listed(

تجهيزات، مصالح و يا خدمات مشمول در فهرست منتشره شده توسط نهاد قانوني مسئول كه مورد ارزيابي (شامل آزمون و  ارزيابي مصالح و يا توليد تجهيزات و ارزيابي خدمات بهصورت دورهاي) قرار ميگيرند و اين فهرست بيانگر اين موضوع است كه  تجهيزات، مصالح و خدمات، مطابق با مقررات، دستورالعملها ، استانداردها و معيارهاي فني مصوب بوده و مناسب بودن آنها  براي هدف مشخصي تائيد شده باشند.

در اين دستورالعمل، منظور از فهرست شده، تجهيزات و مصالحي هستند كه توسط موسسههاي داخلي يا بين المللي معتبر و  مورد تائيد سازمان آتشنشاني تهران نظير سازمان ملي استاندارد، مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي، UL، Vds، FM،  LPCB و غيره مورد آزمون قرارگرفته و عملكرد صحيح آنها از طريق بررسي اسناد فني رسمي، جهت به كار بردن در  سيستمهاي ايمني و آتشنشاني، مورد تائيد قرار گرفتهشده باشد. اين محصولات در سايت رسمي سازمان آتشنشاني (بخش  ليست تجهيزات اطفاي حريق) قابل رويت هستند.

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٧

 

-١ -٢٨ اسپرينكلر، بارنده (Sprinkler (

وسيله اطفاء يا كنترل حريق است و هنگاميكه حباب شيشهاي حساس به حرارت آن تا دماي مشخصي گرم ميشود، بهصورت  خودكار عمل كرده و آب را در منطقه تحت پوشش خود تخليه ميكند.

-١ -٢٩ اسپرينكلر پايينزن (Sprinkler Pendent (

نوعي اسپرينكلر كه جريان آب را به سمت پايين تخليه ميكند.

-١ -٣٠ اسپرينكلر ديواري (Sprinkler Sidewall (

نوعي اسپرينكلر كه با دفلكتور خاص كه توانايي تخليه بخش عمده آب خود را بهصورت نيمدايره و در جهت مخالف ديوار  مجاور خود، دارد.

-١ -٣١ اسپرينكلر بالا زن (Sprinkler Upright (

اسپرينكلري است كه جريان آب را به سمت بالا تخليه كرده و آب پس از برخورد به دفلكتور تغيير جهت داده و به سمت پايين  زمين برميگردد.

-١ -٣٢ اسپرينكلر پوشش گسترده

نوعي اسپرينكلر اسپريكننده است كه مساحتي بيشتر از انواع ديگر اسپرينكلرها را ميتواند تحت پوشش خود قرار دهد.

-١ -٣٣ اسپرينكلر پاسخ سريع (QR (

نوعي اسپرينكلر اسپريكننده كه داراي حباب شيشهاي با سرعت عكسالعمل بيشتري نسبت به اسپرينكلرهاي پاسخ استاندارد

و يا كمتر بوده و بهعنوان اسپرينكلر پاسخسريع براي مقاصد موردنظر 1/٢

ميباشد كه نرخ اين پاسخ زماني ٥٠ (متر – ثانيه)

فهرست ميشود. استفاده از اين نوع اسپرينكلر ميتواند در بسياري از موارد منجر به كاهش قابلتوجه ناحيه طراحي و به دنبال  آن آبدهي پمپ و حجم مخزن ذخيره خواهد شد.

-١ -٣٤ اسپرينكلر مسكوني (Residential (

و يا كمتر دارد و براي محافظت

نوعي اسپرينكلر پاسخ سريع است كه حباب شيشهاي با نرخ پاسخ زماني ٥٠ (متر – ثانيه ) 1/٢

از واحدهاي مسكوني فهرست ميشود.

-١ -٣٥ اسپرينكلر اسپريكننده

اسپرينكلري كه توانايي قابل قبولي در كنترل طيف گستردهاي از گروههاي مختلف آتشسوزيها را دارد.

-١ -٣٦ اسپرينكلر اسپريكننده استاندارد

اسپرينكلري كه منطقه تحت پوششي مطابق با جداول -1-٥-٤الف، ب و ج داشته باشد.

-١ -٣٧ واحد مسكوني (براي نصب و راهاندازي اسپرينكلر)

واحد مسكوني به يك يا چند اتاق كه براي زندگي يك يا چند نفر طراحي شده است گفته ميشود و ميتواند شامل امكاناتي  مثل آشپزخانه، هال، سرويس بهداشتي و اتاقخواب و غيره باشد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٨

 

-١ -٣٨ اتاق كوچك

اتاقي در محيط كمخطر كه سازهاي غير مسدودكننده داشته و مساحت آن كمتر يا برابر با ٧٥ مترمربع است.

-١ -٣٩ ارتفاع سقف (Height Ceiling (

فاصله بين كف تا وجه زيرين سقف يا بام در يك ناحيه ميباشد.

-١ -٤٠ سقف مسطح

سقفي پيوسته كه در يك صفحه قرار داشته باشد.

-١ -٤١ سقف افقي

سقفي كه شيب آن برابر يا كمتر از 1 در ٦ (1٦.٦ درصد) باشد.

-١ -٤٢ سقف شيبدار

سقفي كه شيب آن بيشتر از 1 در ٦ (1٦.٦ درصد) باشد.

-١ -٤٣ سقف صاف

سقفي كه در آن برجستگي يا تورفتگي قابلملاحظهاي وجود نداشته باشد.

-١ -٤٤ سيستم لولهكشي اسپرينكلر

سيستمي متشكل از شبكه لولهكشي كـه مطابق با استانداردهاي مهندسي محافظت در برابر آتـش طراحي شده و شامل  اسپرينكلر، منبع تأمين آب، شير كنترل، هشداردهنده جريان آب و شير تخليه ميباشد كه ميتواند توسط حرارت آتش فعال  شده و آب را روي منطقه آتشسوزي تخليه كند.

در سيستمهاي متداول در ساختمانها، در صورت بروز حريق، تنها اسپرينكلر يا اسپرينكلرهايي كه در مجاورت حريق باشند  فعال شده و برخلاف تصـور عامه افراد بههيچوجه تمامي اسپرينكلرها بهطور همزمان شروع به تخليه و پاشش آب نمينمايند.  بـررسي شود. آتشسوزيهاي گذشته نشان داده كه در ساختمانهاي داراي سيستم اسپرينكلر خودكار، بهندرت كسي دچار  سوختگي شديد يا فوت شده است.

-١ -٤٥ سيستم طراحي شده بر اساس محاسبات هيدروليكي ( System Designed Hydraulically ( سيستم اسپرينكلري كه در آن سايز لولهها بر اساس محاسبه افت فشار آب در شبكه لولهكشي تعيين ميشود. بر اساس اين  روش به ازاي هر واحد سطح كف فضاي طراحي مقدار مشخصي از آب بايد تخليه شود. طراحي سيستم اسپرينكلر بر اساس  محاسبات هيدروليكي منجر به كاهش قابلتوجه سايز لولهها و هزينههاي لولهكشي سيستم شده و ارجحيت دارد.

-١ -٤٦ سيستم لولهكشي با جداول پيش تعيينشده (System Schedule Pipe (

سيستم اسپرينكلري كه در آن اندازه لولهها توسط جداول پيش تعيينشده انتخاب ميشود كه در آن با توجه به طبقهبندي  تصرف و تعداد اسپرينكلرها اندازه لولهها مشخص ميشود لازم به ذكر است طراحي با اين روش عموماً م نجر به افزايش هزينهها  ميشود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٩

 

(Wet Pipe Sprinkler System ) لولهتر اسپرينكلر سيستم -٤٧ -١

سيستم اسپرينكلري مجهز به اسپرينكلرهاي خودكاري متصل به سيستم لولهكشي داراي آب متصل به منبع آب بهگونهاي كه  آب موجود در سيستم بلافاصله پس از فعال شدن اسپرينكلرها در اثر حرارت آتش، تخليه ميشود.

-١ -٤٨ سيستم اسپرينكلر لوله خشك (System Sprinkler Pipe Dry (

سيستم اسپرينكلري مجهز به اسپرينكلرهاي خودكار كه به يك سيستم لولهكشي حاوي هوا يا نيتروژن تحتفشار متصل بوده  و بهمحض كم شدن فشار، به سبب تخليه از يك خروجي سيستم (نظير عمل كردن يك اسپرينكلر)، يك شير مخصوص، تحت  عنوان شير لوله خشك، توسط فشار آب سيستم، باز شده و آب داخل شبكه لولهكشي جريان پيدا كرده و از اسپرينكلرهاي  فعالشده، خارج ميشود.

-١ -٤٩ سيستم اسپرينكلر پيش عملگر (System Sprinker Preaction (

سيستم اسپرينكلري مجهز به اسپرينكلرهاي خودكار متصل به سيستم لولهكشي حاوي هوا (تحتفشار يا غير تحتفشار) كه  در آن فرمان باز شدن شير اصلي آب به كمك سيستم اعلام حريق صادر ميگردد.

-١ -٥٠ شير تنظيم فشار (valve requlating Presure (

وسيلهاي كه باهدف كاهش، محدود كردن و تنظيم فشار آب طراحي شده است.

(Branch Lines) شاخهها -٥١ -١

لولههايي كه آب اسپرينكلرها را بهطور مستقيم تأمين ميكند.

-١ -٥٢ لولههاي اصلي (Mains Cross (

لولههايي كه آب شاخهها را بهطور مستقيم تأمين ميكند.

-١ -٥٣ لولههاي اصلي تغذيهكننده (Mains Feed (

لولههايي كه لولههاي اصلي را بهطور مستقيم يا از طريق رايزرها تغذيه ميكند.

-١ -٥٤ سيستمهاي نظارتي هشداردهنده (Device Supervisory (

تجهيزاتي كه براي نظارت بر شرايط و وضعيت اجزاء شبكه اسپرينكلر خودكار و آب آتشنشاني و … طراحي شده است.

-١ -٥٥ هشداردهنده جريان آب (Device Alarm Waterflow (

وسيلهاي كه حركت آب در سيستم را تشخيص داده و بهصورت مكانيكي يا الكتريكي تجهيزات موردنظر هشداردهنده شنيداري  يا ديداري را فعال ميكند.

-١ -٥٦ ساختارهاي مسدودكننده ( Construction Obstructed (

ساختارهاي پانلي يا ساير ساختارها مانند تيرها، خرپاها و يا ساير اجزا كه به نحوي مانع انتقال حرارت يا توزيع آب ميشود و  بهطور عمده بر توانايي اسپرينكلرها براي كنترل يا اطفاي حريق تأثير ميگذارند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٠

 

-١ -٥٧ ساختارهاي غير مسدودكننده (Construction Obstructed-Un (

ساختارها يي كه در آن تيرها، خرپاها و ساير قطعات بهگونهاي هستند كه مانع جريان گرما و يا توزيع آب نشده و بر روي توانايي  اسپرينكلرها در كنترل يا اطفاي حريق تأثيرگذار نميباشند. ساختارهاي غير مسدودكننده، اعضاي سازهاي افقي توخالي دارند  كه در آن، بازشوها حداقل ٧٠ درصد مساحت سطح مقطع را تشكيل دادهاند و فاصله بين اعضاي سازه از يكديگر بيشتر از ��  ٢.٣ (���� ٧/٥) باشد.

-١ -٥٨ گروهبندي ساختمانها

در اين دستورالعمل، سه گروه ساختماني بر اساس نوع و ساختار تصرف مطابق ذيل تعريف شده است. لازم به ذكر است اين  گروهبنديها تنها منحصر به برخي الزامات اين دستورالعمل بوده و قابلتعميم به ساير دستورالعملها و استانداردها نميباشد.  در خصوص ساير تصرفاتي كه در اين قسمت به آنها اشاره نشده است، بايد طبق نظر مقام قانوني مسئول عمل شود.

جدول -٥٨-1 گروهبندي تصرفات بر اساس كاربري، ارتفاع و زيربناي كلي ساختمان

كاربري مسكوني و اداري

زير ٤٨٣٠ ٤٨٣٠ تا 1٠٠٠٠ 1٠٠٠٠ و بيشتر

* مساحت (مترمربع)

**

ارتفاع ساختمان (متر)

S3 S2 S1 متر ٢٣ زير  S3 S3 S2 متر ٣٠ تا ٢٣ ٣٠ متر و بيشتر 3S 3S 3S  تجاري

S3 S3 S2

*** زير 1٢ متر

1٢ متر و بيشتر 3S 3S 3S

صنعتي و انبار

نوع خطر تصرف زير 1٠٠٠ 1٠٠٠ و بيشتر –

كمخطر و خطر معمولي 2S 3S –

–

3S 3S

پرخطر و تصرفات خاص

 

 

* منظور از مساحت، زيربناي كل ساختمان شامل تمامي طبقات و قسمتها است.

** منظور از ارتفاع، فاصله كف آخرين طبقه تا تراز معبر دسترسي مجاور ساختمان است.

*** براي تصرفات تجاري حداكثر ٢ طبقه كه مجموع متصرفين آنها كمتر از ٥٠ نفر باشد، ميتوان گروه ساختمان را 1S در نظر گرفت.

 

 

 

 

 

 

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 11

 

-١ -٥٩ حداقل الزامات گروهبنديهاي مختلف

حداقل الزامات سيستمهاي اطفاي حريق گروههاي سهگانه ذكرشده در بند ٥٨-1 مطابق جدول ٥٩-1 ميباشد. در شكل  شماره ،٥٩-1 نماي شماتيك يك سيستم اطفاي حريق به همراه برخي متعلقات نمايش داده شده است.

جدول -٥٩-1 حداقل الزامات سيستمهاي اطفاي حريق تصرفات سهگانه

رديف شرح تصرف 1S تصرف 2S تصرف 3S  1 پايش سطح مخزن آب و ارسال سيگنال خطا به سيستم اعلام   

         



٢ شير قطع كن از نوع Y&OS ابتداي رايزر -٣ شير قطع كن از نوع Y&OS در خط مكش پمپ -٤ شير قطع كن مجهز به نشانگر و قابليت ارسال سيگنال نظارت -٥ زنگ هشدار مكانيكي در ابتداي رايزر – -٦ طراحي سيستم به روش محاسبات هيدروليكي – –

فهرستشده فهرستشده٧ فلوسوئيچ فهرستشده *

استاندارد استاندارد استاندارد **

٨ شيرهاي يكطرفه

٩ شيرهاي قطع كن متعلقات اول خط استاندارد فهرستشده فهرستشده 1٠ شير قطع كن Y&OS – فهرستشده فهرستشده

استاندارد استاندارد فهرستشده ***

11 پمپ و شيرآلات و متعلقات مربوطه

1٢ شيرآلات و اتصالات داخل جعبه استاندارد استاندارد استاندارد  1٣ مجموعه قرقره شيلنگ و نازل فهرستشده فهرستشده فهرستشده 1٤ اسپرينكلر فهرستشده فهرستشده فهرستشده 1٥ مانومتر و شير تست و تخليه استاندارد استاندارد استاندارد

فهرستشده فهرستشده فهرستشده

1٦ خاموشكننده دستي

 

 

* پيش از مطالعه اين جدول، تعاريف عبارات مورد استفاده در جدول، مورد مطالعه قرار گيرد.

** پيشنهاد مي شود به منظور حصول اطمينان بيشتر، شيرهاي يك طرفه در ساختمانهاي 2S و 3S از نوع فهرست شده باشد.  *** پمپ هاي مورد استفاده در ساختمانهاي 1S و 2S بايد بر اساس «دستورالعمل ساخت مجموعه پمپ آتش نشاني» منتشر شده  توسط سازمان آتش نشاني، ساخته شوند. در خصوص ساختمانهاي 3S، مجموعه كامل پمپ بايد فهرستشده بوده و از يكي از نهادهاي  ذيصلاح داخلي يا بين المللي، داراي تاييديه باشد.

استثناً تا اطلاع ثانوي، در راستاي حمايت از سازندگان و توليدات داخلي، بهكارگيري پمپهاي ساختهشده بر اساس دستورالعمل مذكور،  صرفاً براي ساختمانهاي اداري و مسكوني گروه 3S با مشخصات ذيل، بلامانع ميباشد.

 ساختمان فاقد هرگونه كاربري ديگر به جز اداري و مسكوني باشد.

 ارتفاع ساختمان (تراز كف آخرين طبقه نسبت به معبر دسترسي)، كمتر از ٤٥ متر باشد.

 فاصله ايستگاه پمپاژ تا بالاترين مصرف كننده كمتر از ٥٠ متر باشد.

لازم به توضيح است، سازمان آتشنشاني توصيه اكيد مينمايد به منظور دستيابي به ضريب ايمني بالاتر، تمامي ساختمانهاي گروه 3S حتي در صورت احراز شرايط فوق نيز از مجموعه پمپهاي آتشنشاني فهرستشده استفاده نمايند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٢

 

 

شكل -٥٩-1 نماي شماتيك يك سيستم اطفاي حريق نمونه

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٣

 

-٢ تذكرات كلي

-٢ -١ سيستمهاي اطفاي آبي مطرحشده در اين دستورالعمل، مربوط به ساختمانهاي با كاربري تجاري، مسكوني و اداري  بوده و تعميم آن به كاربريها و تصرفهاي حساس نظير پالايشگاهها، نيروگاهها، مراكز تسليحاتي، انبارها و غيره مجاز نيست.  در اين شرايط بايد از كدها و استانداردهاي معتبر و مرتبط جهت تكميل مطالب اين دستورالعمل استفاده گردد.

-٢ -٢ جهت تطابق با اتصالات مرسوم آتشنشاني تهران، كليه اتصالات آتشنشاني بهكاررفته در سيستمهاي اطفاي حريق  بايد از نوع Storz باشد.

-٢ -٣ جهت كاهش هزينههاي اجرا و همچنين اطمينان از عملكرد صحيح سيستم، طراحي سيستمهاي اطفاي حريق به  روش محاسبات هيدروليكي توصيه ميگردد.

-٢ -٤ در اين دستورالعمل به ملزومات طراحي و اجراي سيستمهاي اطفاي دستي، شامل خاموشكنندههاي دستي و لولههاي  ايستاده (جعبهها) آتشنشاني، سيستم اطفاي آبي خودكار (شبكه بارنده)، مخازن ذخيره آب، پمپها، ادوات و شيرآلات كنترلي  پرداخته خواهد شد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٤

 

-٣ خاموشكنندههاي دستي

-٣ -١ نكات عمومي

-٣ -1-1 در هر قسمتي از بنا، با توجه به نوع مواد سوختني موجود و گروه حريق احتمالي، بايد خاموشكننده دستي با ماده  اطفايي مناسب (مطابق با جدول 1-1-٣) انتخاب و نصب گردد.

جدول -1-1-٣ خاموشكننده مناسب بر اساس گروه حريق

گروه حريق نوع خاموشكننده مناسب

خاموشكننده آب و گاز

خاموشكننده نوع هالوژنه

خاموشكننده ماده شيميايي خشك چندمنظوره (ABC ( خاموشكننده ماده شيميايي تر

خاموشكننده كف ( AFFF (

خاموشكننده كف ( AFFP (

خاموشكننده 2CO

خاموشكننده پودر خشك

خاموشكننده نوع هالوژنه

خاموشكننده پودر خشك

خاموشكننده نوع هالوژنه

خاموشكننده 2CO

A

B

C

D خاموشكننده مناسب و تائيد شده براي اين گروه

خاموشكننده مناسب و تائيد شده براي اين گروه

K

 

-٣ -٢-1 طبقهبندي حريقها مطابق ذيل ميباشد. (بر اساس NFPA (

حريق گروه A: حريقهاي ناشي از مواد سوختني معمولي، نظير چوب، پارچه، كاغذ، لاستيك و انواع پلاستيكها  حريق گروه B: حريقهاي ناشي از مايعات قابل اشتعال، مايعات سوختني، گريسهاي نفتي، قير، روغن، رنگ هاي پايه روغني،  حلالها، لاكهاي صنعتي، الكلها و گازهاي قابل اشتعال

حريق گروه C: حريقهاي ناشي از تجهيزات الكتريكي داراي جريان

حريق گروه D: حريقهاي ناشي از فلزات سوختني نظير منيزيم، تيتانيوم، پتاسيم، زيركنيوم، سديم و ليتيوم  حريق گروه K: حريقهاي ناشي از وسايل و تجهيزات آشپزخانهاي كه حاوي روغنهاي آشپزي (روغن و چربيهاي گياهي و  حيواني) هستند.

در طبقهبندي استاندارد انگلستان، حريق گروه B شامل مايعات قابل اشتعال ميباشد و گازها نيز خود بهصورت مجزا در گروه  C قرار ميگيرند و به طبع آن مابقي گروههاي حريق نيز تغيير ميكنند، به شرح ذيل:

حريق گروه A: حريقهاي ناشي از مواد سوختني معمولي، نظير چوب، پارچه، كاغذ، لاستيك و انواع پلاستيكها

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٥

 

حريق گروه B: حريقهاي ناشي از مايعات قابل اشتعال، مايعات سوختني، گريسهاي نفتي، قير، روغن، رنگهاي پايهروغني،  حلالها، لاكهاي صنعتي، الكلها

حريق گروه C: گازهاي قابل اشتعال

حريق گروه D: حريقهاي ناشي از فلزات سوختني نظير منيزيم، تيتانيوم، پتاسيم، زيركنيوم، سديم و ليتيوم  حريق گروه E: حريقهاي ناشي از تجهيزات الكتريكي داراي جريان

حريق گروه F: حريقهاي ناشي از وسايل و تجهيزات آشپزخانهاي كه حاوي روغنهاي آشپزي (روغن و چربيهاي گياهي و  حيواني) هستند.

-٣ -٣-1 خاموشكنندههاي آتشنشاني بايد براي محافظت ساختمان و ساكنين بدون در نظر گرفتن ديگر سيستمهاي اطفاي  ثابت، تهيه و نصب گردند.

-٣ -٢ تعداد خاموشكنندهها

-٣ -1-٢ نصب خاموش كننده كلاس A در تمامي فضاها الزامي است. به عبارت ديگر هر فضاي ساختماني كه داراي  تصرفهايي با بار حريق كلاس B يا C يا هردوي آنها باشد، بايد داراي يك خاموشكننده مناسب كلاس حريق A جهت  حفاظت از ساختمان بهعلاوه خاموشكنندههاي كلاس B يا C يا هردوي آنها باشد. به منظور كاهش تعداد خاموشكنندهها  در اين شرايط، ميتوان از خاموشكنندههاي نوع ABC نيز استفاده نمود.

-٣ -٢-٢ در صورت استفاده از خاموشكننده نوع BC، بايد خاموشكننده نوع A مستقل با وزن مناسب نيز نصب شود. -٣ -٣-٢ در هر طبقه از تصرف، بايد حداقل يك خاموشكننده نصب شود.

-٣ -٤-٢ در تصرفات مسكوني و اداري، به ازاي هر ٢ واحد، يك خاموشكننده ٦ كيلوگرمي بايد نصب شود و حداكثر فاصله  دسترسي تا هر خاموشكننده از دورترين نقطه هر واحد، بيشتر از ٢٣ متر نباشد.

-٣ -٥-٢ در پاركينگ ها حداقل ٢ خاموشكننده ٦ كيلوگرمي بايد نصب شود و حداكثر فاصله دسترسي تا هر خاموشكننده  از دورترين نقطه پاركينگ، بيشتر از 1٥ متر نباشد.

-٣ -٦-٢ در تصرفات تج اري، به ازاي هر واحد تجاري زير 1٠٠ مترمربع 1 خاموشكننده ٦ كيلوگرمي و در واحدهاي تجاري  با مساحت 1٠٠ مترمربع و بيشتر حداقل ٢ خاموشكننده ٦ كيلوگرمي بايد نصب شود و حداكثر فاصله دسترسي تا هر  خاموشكننده از دورترين نقطه، بيشتر از 1٥ متر نباشد.

-٣ -٧-٢ در تصرفات صنعتي بايد حداقل ٢ خاموشكننده ٦ كيلوگرمي نصب شود. حداكثر فاصله دسترسي تا هر  خاموشكننده در تصرفات صنعتي خطر معمولي 1٥ متر و در تصرفات صنعتي پرخطر ٩ متر بايد باشد. (تعداد و اوزان بيانشده  براي خاموشكنندهها در تصرفات صنعتي حداقل بوده و در صورت نياز اين مقادير بايد افزايش يابد.)

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٦

 

-٣ -٨-٢ خاموشكنندههاي داخل واحد بايد بافاصله مناسب از هم و ترجيحًا نزديك دربهاي خروج باشد. حداقل يك عدد  از خاموشكنندههايي كه داخل واحد نصب ميشود، بايد در مجاورت درب خروج (حداكثر فاصله ٣ متر) باشد.

-٣ -٣ جانمايي خاموشكنندهها

-٣ -1-٣ خاموشكنندههاي آتشنشاني بايد به نحوي جانمايي شوند كه حداكثر مسافت دسترسي به آنها مطابق مقادير  ذكرشده در بند ٢-٣ بوده و هيچگاه بيش از ٢٣ متر نشود.

-٣ -٢-٣ نصب خاموشكننده آتشنشاني در كليه مكانهايي كه مقام قانوني مسئول ضروري تشخيص دهد، الزامي است.

-٣ -٣-٣ در محلهاي ذيل، بايد خاموشكننده آتشنشاني چرخدار مناسب لحاظ گردد.

 اماكن پرخطر

 اماكني كه محدوديت حضور افراد وجود دارد

-٣ -٤-٣ توزيع واقعي و صحيح خاموشكنندهها در يك ساختمان، تابع بازديد از ساختمان و در نظر گرفتن تمام شرايط آن  شامل پارتيشنها،ديوارها، مسيرهاي دسترسي، موانع و غيره مي باشد. درعينحال مكان نصب خاموشكنندهها بايد داراي شرايط  ذيل باشد:

 يكپارچگي در توزيع رعايت شده باشد

 دسترسي آنها آسان باشد

 از انبار مواد يا قرار گرفتن تجهيزات در مقابل آن در امان باشد

 در مجاورت مسيرهاي خروج باشد

 در مجاورت دربهاي ورود و خروج باشد

 امكان وارد آمدن صدمات فيزيكي به آنها به حداقل رسيده باشد

 در مقابل تابش مستقيم نور خورشيد و يا بارش باران و برف نباشد

 بهسادگي قابلرؤيت باشد

-٣ -٤ الزامات نصب و ا جرا

-٣ -1-٤ خاموشكنندههاي آتشنشاني ميبايست با انجام سرويسهاي دورهاي داراي كارايي مطلوب و مطمئن بوده و همواره  با شارژ كامل در محل تعبيهشده نصب باشند.

-٣ -٢-٤ خاموشكننده مورداستفاده بايد داراي نشان استاندارد ملي ايران و يا داراي تأييديه معتبر بينالمللي و مورد تائيد  سازمان آتشنشاني باشد.

-٣ -٣-٤ شناسنامه مربوط به تاريخ بازرسي و شارژ قبلي و تاريخ شارژ مجدد بايد بر روي بدنه خاموشكننده ، بهصورت خوانا  و قابلرؤيت نصبشده باشد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٧

 

-٣ -٤-٤ دستورالعمل استفاده از خاموشكننده ، بايد بر روي آن نصبشده و هنگام نصب، بهوضوح قابلرؤيت باشد.  -٣ -٥-٤ خاموشكننده بايد با بست متن اسب با نوع خاموشكننده بهصورت محكم و پايدار نصب گردد.

-٣ -٦-٤ خاموشكننده بايد در طول مسير خروج و نزديك خروجها نصب شده و مسير دسترسي به آن كوتاه و عاري از وسايل  مزاحم و دست و پاگير باشد.

-٣ -٧-٤ درصورتيكه جهت حفاظت، خاموشكننده داخل كابينت يا جعبه آتشنشاني قرار گيرد، قفل كابينت بايد از نوع  آسانبازشو بوده، با تابلوي مناسب محل نصب آن نمايش داده شود و استفاده از قفل جز در موارد خاص كه احتمال استفاده  غيرمجاز از خاموشكننده وجود دارد، ممنوع است.

-٣ -٨-٤ خاموشكننده بايد بهگونهاي نصب شود كه ارتفاع قسمت بالاي آن، از كف تمامشده بنا بسته به وزن خاموشكننده،  حداكثر مطابق شكل ٨-٤-٣ باشد. حداقل فاصله زير خاموشكننده تا زمين نبايد كمتر از 1٠ سانتيمتر باشد.

 

شكل -٨-٤-٣ ارتفاع نصب خاموشكننده دستي از كف تمامشده بنا

 

-٣ -٩-٤ در اتاقها و فضاهاي بزرگ (مانند سالن كنفرانس) كه حذف تمامي موانع ديداري خاموشكننده امكانپذير نيست،  بايد از علائم راهنماي مناسب نشاندهنده مكان خاموشكننده استفاده گردد.

-٣ -1٠-٤ در صورت استفاده از علائم راهنما رعايت موارد ذيل الزامي است:

 در نزديكي و مجاورت خاموشكننده نصب گردند.

 در مسير تردد و در شرايط عادي قابلرؤيت باشند.

 نورتاب باشد.

-٣ -11-٤ خاموشكنندههايي كه وزن كل آنها كمتر از 1٨ كيلوگرم باشد، بايد به نحوي نصب گردند كه ارتفاع نقطه بالايي  خاموشكننده از كف زمين بيشتر از 1٥٠ سانتيمتر نباشد.

-٣ -1٢-٤ خاموشكنندههايي كه وزن كل آنها بيش از 1٨ كيلوگرم باشد (غير از خاموشكنندههاي چرخدار) بايد به نحوي  نصب گردند كه ارتفاع نقطه بالايي خاموشكننده از كف زمين بيشتر از 1٠٠ سانتيمتر نباشد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٨

 

-٤ اسپرينكلر

تذكرمهم: به منظور آگاهي كامل از ضوابط و مقررات طراحي سيستمهاي اسپرينكلر، به نشريه شماره ض ٨٤٣- مركز تحقيقات  راه، مسكن و شهرسازي با عنوان «دستورالعمل طراحي و نصب شبكه هاي بارنده خودكار اطفاي حريق (اسپرينكلرها)» كه به  عنوان مدرك فني پشتيبان مقررات ملي ساختمان منتشر شده است مراجعه گردد. در اين فصل صرفاً خلاصه اي از مطالب  مربوطه ارائه شده است.

-٤ -١ نكات عمومي

-٤ -1-1 كليه بندهاي مربوط به طراحي اسپرينكلر (شبكه بارنده ) با فرض اينكه آتشسوزي فقط از ي ك نقطه در ساختمان  شروع خواهد شد، نگارش شده است.

-٤ -٢-1 با توجه به اينكه بسياري از تجهيزات سيستم اسپرينكلر بر اساس واحدهاي آمريكايي تائيد ميشوند، در متن پيش  رو به هر دو واحد مرسوم اندازهگيري، اشاره شده است. براي تبديل واحدها ميتوان از جدول ٢-1-٤ استفاده نمود.

جدول -٢-1-٤ تبديل واحدها

ضريب تبديل نماد واحد

�� 3.785 = ������ 1 �� ليتر

������ 0.0689 = ������ 1 ������ بار

متر

�� 0.3048 = ���� 1 ��

 

 

-٤ -٣-1 پاركينگها و محل پارك خودروها و مسير تردد آنها بايد بهطور كامل تحت پوشش سيستم اسپرينكلر قرار گيرد.  اجراي يك يا دو اسپرينكلر، به ازاي هركدام از خودروهاي پاركينگ، اصولي نبوده و كليه فضاهاي پاركينگ، شامل محلهاي  پارك خودرو، مسيرهاي تردد و رمپها، بايد تحت پوشش كامل شبكه بارنده قرار گيرد.

-٤ -٤-1 كليه قسمتهاي تصرفات تجاري نظير واحدها و راهروهاي تجاري، بايد بهطور كامل تحت پوشش شبكه بارنده قرار  گيرند.

-٤ -٥-1 ساختمانهاي بلندمرتبه (بالاي ٢٣ متر) بايد بهطور كامل تحت پوشش شبكه بارنده قرار گيرند. در ساختمانهايي  كه بهطور كامل تحت پوشش شبكه بارنده هستند، كليه فضاها نظير اتاقهاي خواب، هال و پذيرايي، نهارخوري و آشپزخانه و  غيره بهجز سرويسهاي بهداشتي ميبايست تحت پوشش كامل شبكه بارنده قرار بگيرند. كمدهاي لباس در تصرفهاي مسكوني  تا مساحت حداكثر ٢.٢ مترمربع نيازي به نصب اسپرينكلر ندارند. انباري با هر مساحتي، مستلزم نصب اسپرينكلر است.

-٤ -٦-1 در اتاقهاي برق، اگر اتاق فقط به تجهيزات برقي نوع خشك اختصاص داشته باشد و هيچگونه ماده قابل اشتعال  ديگري در آنجا انبار نشود، ميتوان از نصب اسپرينكلر چشمپوشي نمود.

-٤ -٧-1 سالنهاي اجتماعات، آمفيتئاترها و فضاهاي تجمعي، بايد بهطور كامل تحت پوشش شبكه بارنده باشند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٩

 

-٤ -٨-1 انبارهاي اجناس و باراندازها، بايد تحت پوشش كامل شبكه بارنده نوع مناسب قرار گيرند.  -٤ -٩-1 سيستم اسپرينكلر، بايد هرسال توسط افراد مجاز، مورد آزمايش و بازبيني قرار گيرد.

-٤ -٢ دستهبندي ساختمان ها و سيستمها (جهت طراحي سيستم اسپرينكلر)

-٤ -1-٢ ساختمانها را بر اساس قابليت سوختن مواد موجود، مقدار مواد قابل اشتعال، ارتفاع كالاي انبارشده و نرخ حرارت  آزاده شده به ٥ دسته تقسيمبندي ميشود، لازم به ذكر است اين دستهبندي تنها براي طراحي سيستمهاي اسپرينكلر  كاربرد داشته و قابلتعميم به ساير بخشها و سيستمها نيست.

الف) محيط كمخطر (Hazard Light(

ساختمان يا بخشي از ساختمان كه مقدار، قابليت اشتعال و نرخ حرارت آزاده شده مواد موجود در آن كم باشد. ساختمانهاي  اداري، مسكوني و بيمارستانها در اين دسته قرار مي گيرند. اطفاء اين كلاس از ساير كلاسها سادهتر بوده و به آب كمتري نياز  دارد. نمونههايي از مكانهاي كمخطر عبارتاند از: اماكن مذهبي، باشگاه و كلوپ، آموزشگاه، بيمارستان، مؤسسات، كتابخانههاي  كوچك، خانه سالمندان، موزه، دفاتر اداري، محلهاي مسكوني، سالن تئاتر، كنفرانس بهاستثناء صحنه نمايش، فضاي  زيرشيرواني.

 

ب) محيط خطر معمولي، گروه يك (1Group – Hazard Ordinary(

ساختمان يا بخشي از ساختمان كه قابليت اشتعال مواد موجود در آن كم باشد، مقدار و نرخ حرارت آزاده شده مواد موجود در  آن متوسط و ارتفاع مواد انبارشده از ٨ فوت (٢.٤ متر) كمتر باشد. مكانهاي مثل رستورانها و پاركينگها شامل اين كلاس  هستند. نمونههايي از مكانهاي خطر معمولي گروه يك عبارتاند از: پاركينگ خودرو و نمايشگاه، نانوايي، توليد نوشيدني،  توليد كنسرو، توليد لبنيات، كارخانهها توليد تجهيزات الكترونيكي، واحد پردازش الكترونيكي، توليد محصولات شيشهاي،  لباسشويي و …

 

ج) محيط خطر معمولي، گروه دو (2 Group – Hazard Ordinary(

ساختمان يا بخشي از ساختمان كه مقدار و قابليت اشتعال مواد موجود در آن بالاتر از متوسط، نرخ حرارت آزاده شده مواد در  آن متوسط و ارتفاع مواد انبارشده از ٨ فوت (٢.٤ متر) كمتر باشد. نمونههايي از مكانهاي خطر معمولي گروه دو عبارتاند از:  سوپرماركت و هايپرماركتهاي بزرگ، اماكن تجاري داراي قابليت عرضه محصول در قفسه با مقادير بالا (نظير سوپرماركت و  هايپرماركت، مراكز خريد و مال، فروشگاههاي لباس و …)، آسياب غلات، نجاري و ساخت محصولات چوبي، توليد لاستيك  خودرو، شيرينيپزي، توليد منسوجات، چاپ و نشر، تعميرگاه خودرو، خشكشويي، توليد محصولات چرمي، توليد و پردازش

محصولات كاغذي (صحافي، دفترسازي و …)، كارگاههاي ماشيني، توليد كاغذ، بازرگاني، كارگاه تزريق پلاستيك، و …

 

د) محيط پرخطر، گروه يك (1 Group – Hazard Extra(

ساختمان يا بخشي از ساختمان كه مقدار و قابليت اشتعال مواد موجود بسيار بالاست، نرخ حرارت آزاده شده در آن زياد،  سرعت گسترش حريق در اين گروه بالاست ولي مقدار مايعات قابل اشتعال، بسيار كم است كارگاههاي ريخته گري و چاپخانه –  هايي كه از مركبهايي با نقطه اشتعال كم تر از 1٠٠ درجه فارنهايت استفاده ميكنند در اين كلاس قرار ميگيرند. كارگاههايي

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٠

 

كه در آنها ماشين آلاتي وجود دارد كه از روغن هيدروليك تحت فشار استفاده شده و خطر نشت روغن وجود دارد، نمونههايي از محيطهاي پرخطر گروه يك عبارتاند از: آشيانه هواپيما (به جز آنهايي كه ملزم به استفاده از سيستم فوم هستند)، كارگاههاي  مبلمانسازي با ابر و فومهاي پلاستيكي، توليد تختههاي چوبي چندلايه و نئوپان ، ريختهگري، دايكاست، بازيافت، تركيب و  خشككردن لاستيكها، چاپ (استفاده از مركبهايي كه نقطه اشتعال آنها كمتر از 1٠٠ درجه فارنهايت يا ٣٨ درجه  سانتيگراد باشد)، كارگاه چوب بري، نساجي و …

 

-٤ -٢-٢ سيستمهاي اسپرينكلر بهطوركلي به چهار نوع متفاوت تقسيم ميشوند.

الف) سيستم اسپرينكلر لوله تر

سيستم اسپرينكلر لوله تر، سادهترين، رايجترين، اقتصاديترين سيستم در مقايسه با ديگر سيستمهاي اسپرينكلر ميباشد و  علاوه بر موارد مذكور، هزينه تعميرات و نگهداري اين سيستم نيز بسيار پايينتر از ساير سيستمها ميباشد. به علت پر بودن  لولهها از آب، بهمحض باز شدن اسپرينكلر، آب تخليه شده و زمان عكسالعمل سيستم كاهش مييابد، به دليل كمتر بودن  تجهيزات در اين سيستم، احتمال خرابي نيز كمتر شده و سيستم قابلاطمينانتر خواهد بود، بهطوركلي اگر دماي محيط در

سردترين شرايط بيشتر از ٤ درجه سانتيگراد باشد، در اكثر موارد سيستمهاي تر به كار گرفته ميشوند.

 

ب) سيستم اسپرينكلر لوله خشك

هنگاميكه دماي هواي محيط كمتر از ٤ درجه سانتيگراد و يا در شرايطي كه نتوان دماي محيط را بيش از آن دما نگه داشت  (مانند سردخانهها) سيستمهاي اسپرينكلر خشك به كار گرفته ميشوند. درون لولهها از نيتروژن با هواي فشرده استفاده شده  و آب در محيط گرم (بيش از ٤ درجه سانتيگراد ) قرار داده ميشود. ضمناً استفاده از روش لولهكشي شبكهاي (Gridded (در  سيستمهاي خشك مجاز نميباشد. نسبت بين فشار هوا به فشار آب كه بهوسيله كارخانه سازنده شيرها تعيين ميشود، كمك  ميكند تا شيرها در حالت نرمال بسته بمانند. اغلب در سيستمهاي خشك از اسپرينكلرهاي رو به بالا استفاده ميشود تا از  رسوب گرفتن اسپرينكلر و يخ زدن آن در آنها جلوگيري شود. در صورت استفاده از اسپرينكلرهاي آويزان، اسپرينكلر بايد

روي «خم رو به پايين» (bend Return (نصب شود. اين ضابطه به طراحي سيستمهاي لوله خشك نميپردازد.

 

ج) سيستمهاي پيش عملگر

 

د) سيستمهاي سيلابي

 

-٤ -٣ قوانين كلي نصب اسپرينكلرها

-٤ -1-٣ تنها اسپرينكلرهاي نو و جديد مجاز به نصب در سيستم ميباشند.

-٤ -٢-٣ اگر اسپرينكلري به هر دليل از سيستم جدا شود، نصب مجدد آن مجاز نيست.

-٤ -٣-٣ اسپرينكلرها بايد از نوع فهرست شده باش ند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢1

 

-٤ -٤-٣ كليه اجزاي استفادهشده در سيستم بايد توانايي تحمل حداكثر فشار كاري سيستم كه در معرض آن قرار ميگيرند  را داشته باشند و اين فشار نبايد كمتر از psi1٧٥) bar1٢.1 (براي اجزاي نصبشده روي زمين و psi1٥٠) bar1٠.٤ (براي  اجزاي نصبشده زير زمين باشند.

-٤ -٥-٣ كليه تجهيزات مورداستفاده در سيستمهاي اسپرينكلر، بايد مطابق با جدول ،٥٩-1 استاندارد يا فهرستشده باشند.

-٤ -٦-٣ هر سيستم اسپرينكلر بايد به يك شير كنترل با دسترسي مناسب، مجهز شود. محل نصب شير بايد بهگونهاي انتخاب  شود كه تمام ي منابع خودكار تأمين آب را كنترل نمايد.

-٤ -٧-٣ شيرهاي كنترل سيستم اسپرينكلر ساختمانهاي گروه 2S و 3S بايد تحت نظارت باشند تا از باز بودن آنها اطمينان  حاصل شده و در صورت بسته بودن، سيگنال خطاي آن به سيستم اعلام حريق ساختمان ارسال گردد.

-٤ -٨-٣ هر سيستم اسپرينكلر بايد بهمنظور آگاهسازي افراد درون ساختمان از فعال شدن سيستم، بهوسيله تشخيص و  هشدار جريان مناسب مجهز باشد. اين تجهيزات به دو صورت هشدار مكانيكي (مانند زنگ موتورآبي) و الكتريكي (سيستم  اعلام حريق) ميتوانند عمل نمايند.

-٤ -٩-٣ هر سيستم اسپرينكلر بايد به نحو مناسب قابليت تغذيه توسط اتصال آتشنشاني (شير سيامي) را داشته باشد.

-٤ -1٠-٣ در ساختمانهايي با ارتفاع بيش از ٢٣ متر يا زيربناي كلي بيش از ٤٨٣٠ مترمربع، بايد بر روي انشعاب اسپرينكلر  ابتداي خط در هر طبقه، متعلقات ذيل به ترتيب نصب شود:

 رايزر مستقل اسپرينكلر: شير كنترل، درجه فشارسنج ، فلوسوئيچ و شير تست و تخليه

 رايزر مشترك اسپرينكلر و لوله ايستاده: شير كنترل، شير يكطرفه، درجه فشارسنج، فلوسوئيچ و شير تست و تخليه

چنانچه ساختمان داراي ارتفاع كمتر از ٢٣ متر و زيربناي كلي كمتر از ٤٨٣٠ مترمربع باشد، نصب تنها يك سري از متعلقا ت  فوقالذكر در ابتداي رايزر اصلي كافي است.

تذكر: اجزاي اين متعلقات همواره ثابت بوده و اجرا يا عدم اجراي سيستم اعلام حريق، هيچ تاثيري بر المانهاي آن نخواهد  داشت. به عبارت ديگر اگر در طبقهاي به دليل الزام بخش ديگري از ضوابط و يا عدم اجراي سيستم اعلام حريق (مث ًلا در  پاركينگها) نياز به اجراي فلوسوييچ وجود داشته باشد، بايد تمامي متعلقات به صورت كامل و مطابق ترتيب فوق نصب شود.  همچنين حذف قسمتي از متعلقات (مث ًلا فلوسوييچ) به دليل اجراي سيستم اعلام حريق در طبقه، مجاز نيست.

-٤ -11-٣ چنانچه رايزر سيستم لوله ايستاده به صورت جداگانه طراحي شده باشد، در ابتداي رايزر بايد وسيله تشخيص و  هشدار جريان (فلوسوييچ) در ارتباط با سيستم اعلام حريق نصب شده باشد.

-٤ -1٢-٣ در ابتداي رايزر سيستم اسپرينكلر، بايد يك شير كنترل، درجه فشارسنج، شير تخليه اصلي و وسيله تشخيص و  هشدار جريان آب ( فلوسوئيچ يا مكانيزم خاص تشخيص جريان توسط فشارسنج) نصب شود. در ساختمانهاي گروه 3S در  زمان عملكرد سيستم، علاوه بر ارسال سيگنال هشدار به سيستم اعلام حريق، بايد زنگ هشدار مكانيكي نيز به صدا درآيد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٢

 

-٤ -1٣-٣ در ساختمانهاي گروه 2S و 3S، شير قطع كن متعلقات ابتداي خط سيستم اسپرينكلر بايد مجهز به نشانگر و  داراي قابليت ارسال سيگنال نظارت باشد.

-٤ -1٤-٣ جهت عملكرد بهينه سيستم اسپرينكلر و همچنين ارسال پيغام هشدار به سيستم اعلام حريق ساختمان، استفاده  از شير يكطرفه تر هشداردهنده سيستم اسپرينكلر (valve alarm wet (در ابتداي رايزر اسپرينكلر هر زون، توصيه ميگردد. اين وسيله ميتواند بهصورت پكيج شامل مكانيزم فشارسنج، شير تخليه و زنگ مكانيكي استفاده شود كه در اين صورت نيازي  به نصب فشارسنج، فلوسوئيچ، شير تخليه و زنگ مكانيكي جداگانه در ابتداي رايزر نميباشد.

-٤ -1٥-٣ درصورتيكه مخزن آب مصرفي ساختمان با آب آتشنشاني مشترك باشد، بايد از شير يكطرفه دوتايي جهت  جلوگيري از برگشت آب شبكه آتشنشاني به مخزن، بين مخزن و لوله مكش، استفاده شود.

-٤ -1٦-٣ شيرهاي يكطرفه بايد در موقعيت عمودي يا افقي متناسب با مشخصات فني مخصوص به خود نصب شوند.

-٤ -1٧-٣ جهت آزمايش عملكرد تجهيزات سيستم، نظير پمپ و آلارم ويژه جريان آب، بايد از انشعاب بازرسي (شير تست و  تخليه) استفاده شود. سايز لوله اين انشعاب حداقل 1 اينچ و اُريفيس آن بايد معادل كوچكترين سايز اسپرينكلر سيستم باشد .

-٤ -1٨-٣ شيرها، مانومترها، فشارشكن و متعلقات اول خط سيستم اسپرينكلر بهمنظور آزمون عملكرد، بازرسى و آزمايشها  و نگهدارى سيستم بايد همواره در دسترس باشند.

-٤ -1٩-٣ وسايل هشدار جريان آب بايد براي عملكرد خاص خود فهرست شده باشند و بهگونهاي ساخته و نصب شوند كه هر  جريان آبي مساوي يا بيشتر ازآنچه از يك اسپرينكلر خودكار با كوچكترين ضريب K نصبشده بر روي سيستم عبور ميكند  را تشخيص داده و زنگ هشدار طي حداكثر ٥ دقيقه پس از آغاز جريان شروع و تا متوقف شدن جريان ادامه يابد.

-٤ -٢٠-٣ جهت تخليه آب سيستم در مواقع ضروري بايد شير تخليه بر روي سيستم تعبيه شود. سايز شير تخليه مطابق  جدول ٢٠-٣-٤ تعيين ميشود.

جدول -٢٠-٣-٤ سايز شير تخليه

سايز رايزر يا لوله اصلي ( .����) اندازه شير تخليه ( .����)

يا بزرگتر  يا بزرگتر

ଷ

ସ

ଵ

تا 2  ଵ

2ଵଶ

1  ସ

3 ،3 ، ଶ

 

2	4 و بزرگتر فقط

 

 

-٤ -٢1-٣ حداقل فشار مجاز سيستم اسپرينكلر ٠.٥ بار (psi 7 (و حداكثر فشار مجاز سيستم 1٢.1 بار ( psi 175 (است. در  بخشهايي از سيستم كه فشار بيش از مقدار مجاز شود و يا شرايط طراحي اوليه را تحت تأثير قرار دهد، بايد ادوات تنظيم  فشار مناسب نصب شود.

-٤ -٢٢-٣ در هر دو طرف ورودي و خروجي هر شير تنظيم فشار، بايد درجههاي فشارسنج نصب شوند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٣

 

-٤ -٢٣-٣ چنانچه لولههاي اسپرينكلر كه داراي آب ميباشند از فضاهاي باز عبور نمايند و احتمال بروز يخزدگي وجود داشته  باشد، اين لولهها بايد در برابر يخزدگي محافظت گردند. اين محافظت بايد بهگونهاي باشد كه دماي آب همواره بين حداقل ٤ درجه سانتيگراد و حداكثر ٤٨.٩ سانتيگراد قرارگرفته يا سيستم بهصورت خشك اجرا شود.

-٤ -٢٤-٣ در هر ساختماني كه تحت پوشش سيستم اسپرينكلر قرار دارد، بايد تعداد كافي از اسپرينكلرها، بهصورت رزرو در  انبار نگهداري شده تا هنگام عمل كردن اسپرينكلرها و يا صدمه ديدن آنها بلافاصله تعويض گردند. اسپرينكلرهاي ذخيره بايد  در محلي قرار گيرند كه داراي شرايط انبارداري بوده و درجه حرارت آن محل كمتر از ٣٨ درجه سانتيگراد باشد. تعداد  اسپرينكلرهاي ذخيره در تصرفات مختلف بايد مطابق با جدول ٢٤-٣-٤ باشد.

جدول -٢٤-٣-٤ حداقل تعداد اسپرينكلرهاي ذخيره، با توجه به تعداد كل اسپرينكلرهاي بهكاررفته در ساختمان

تعداد اسپرينكلرهاي ذخيره تعداد كل اسپرينكلرهاي ساختمان

حداقل ٦ عدد ٣٠٠ عدد

حداقل 1٢ عدد ٣٠٠ الي 1٠٠٠ عدد

حداقل 1٤ عدد بيش از 1٠٠٠ عدد

 

-٤ -٤ نكات كلي طراحي

-٤ -1-٤ اسپرينكلرها بايد بهگونهاي جانمايي شوند كه مساحت تحت پوشش هر اسپرينكلر، از حداكثر مساحت قابل پوشش  مجاز، بيشتر نشود.

-٤ -٢-٤ در ساختمانها بهطوركلي بايد اسپرينكلرهايي با كلاس دماي معمولي و متوسط بهكاربرده شوند. بهجز موارد مندرج  در بندهاي ٣-٤-٤ الي .٦-٤-٤

-٤ -٣-٤ كلاس دمايي اسپرينكلر بايد با توجه به محل نصب، خطر و بار اشتعال مواد موجود در محل، انتخاب شود.  جدول -٦-٤-٤ كلاسبندي دما و طبقهبندي رنگ

رنگ حباب

كلاسبندي دما كد رنگ

حداكثر دماي سقف درجهبندي دما

°F °C °F °C شيشهاي  1٠٠ ٣٨ 1٣٥-1٧٠ ٣٧-٧٧ معمولي بيرنگ، يا مشكي نارنجي يا قرمز  1٥٠ ٦٦ 1٧٥-٢٢٥ ٧٩-1٠٧ متوسط سفيد زرد يا سبز  ٢٢٥ 1٠٧ ٢٥٠-٣٠٠ 1٢1-1٤٩ بالا آبي آبي  ٣٠٠ 1٤٩ ٣٢٥-٣٧٥ 1٦٣-1٩1 خيلي بالا قرمز بنفش  ٣٧٥ 1٩1 ٤٠٠-٤٧٥ ٢٠٤-٢٤٦ خيلي خيلي بالا قرمز بنفش  ٤٧٥ ٢٤٦ ٥٠٠-٥٧٥ ٢٦٠-٣٠٢ فوقالعاده بالا نارنجي مشكي

٦٢٥ ٣٢٩ ٦٥٠ ٣٤٣ فوقالعاده بالا نارنجي مشكي

 

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٤

 

-٤ -٤-٤ هنگاميكه حداكثر دماي سقف از °F 1٠٠ (°C ٣٨) بيشتر ميباشد، اسپرينكلرها با نرخهاي دمايي مطابق با حداكثر  دماهاي سقف جدول ٦-٤-٤ بايد استفاده شوند.

-٤ -٥-٤ اسپرينكلرهاي نصبشده زير نورگير شيشهاي يا پلاستيكي كه در معرض مستقيم اشعه خورشيد ميباشند بايد از  نوع دما متوسط باشند.

-٤ -٦-٤ اسپرينكلرهاي نصبشده در فضاي تهويهنشده و مخفي زير سقف عايقنشده، يا شيرواني تهويه نشده، بايد از نوع دما  متوسط باشند.

-٤ -٧-٤ در محيطهاي مسكوني، فواصل نصب اسپرينكلرها در نزديكي منابع حرارتي مطابق با جدول -٤ ٨-٤ تعيين ميشوند. جدول -٨-٤-٤ فواصل نصب اسپرينكلرها در مجاورت منابع حرارت

حداقل فاصله از لبه منبع تا اسپرينكلر دما متوسط

حداقل فاصله از لبه منبع تا اسپرينكلر دما معمولي

منبع گرما

����. ����. ����. ����.

كنار بخاري توكار ٣٦ ٩1٤ 1٢ ٣٠٥

جلوي بخاري توكار ٦٠ 1٥٢٤ ٣٦ ٩1٤

اجاقهاي چوبي يا زغالي ٤٢ 1٠٦٧ 1٢ ٣٠٥

محدوده آشپزخانه 1٨ ٤٥٧ ٩ ٢٢٩

آون يا گرمخانه ديواري 1٨ ٤٥٧ ٩ ٢٢٩

لولههاي هواي داغ 1٨ ٤٥٧ ٩ ٢٢٩

كانال گرمايشي فاقد عايق حرارتي 1٨ ٤٥٧ ٩ ٢٢٩  لولههاي آب داغ فاقد عايق حرارتي 1٢ ٣٠٥ ٦ 1٥٢  كنار دريچههاي هواي داغ سقفي يا ديواري ٢٤ ٦٠٧ 1٢ ٣٠٥  روبروي دريچههاي هواي داغ سقفي يا ديواري ٣٦ ٩1٤ 1٨ ٤٥٧  آبگرمكن يا كوره ٦ 1٥٢ ٣ ٧٦

روشنايي ٠ تا ٢٥٠ وات ٦ 1٥٢ ٣ ٧٦

روشنايي ٢٥٠ وات تا ٤٩٩ وات 1٢ ٣٠٥ ٦ 1٥٢

 

 

-٤ -٨-٤ در صورت افزايش مساحت هر طبقه از ساختمان به بيش از حداكثر مقادير مجاز يك سيستم اسپرينكلر، بايد تعداد  زونهاي اسپرينكلر هر طبقه افزايش يافته و هر زون داراي رايزر مستقل و مربوط به خود باشد. رايزرها ميتوانند همگي بهطور  مشترك به پمپ اصلي تأمين آب آتشنشاني سيستم متصل شوند. حداكثر مساحت قابل پوشش هر سيستم اسپرينكلر در هر  طبقه عبارت است از:

(٥٢٠٠٠

 محيط كمخطر، ��ଶ ���� ) ٤٨٠٠ ଶ

(٥٢٠٠٠

 محيط خطر معمولي، ��ଶ ���� ) ٤٨٠٠ ଶ

(٤٠٠٠٠

 پرخطر، (هيدروليكي محاسبهشده) ��ଶ ���� ) ٣٧٠٠ ଶ

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٥

 

-٤ -٩-٤ اسپرينكلرهاي مورداستفاده در محيطهاي كمخطر بايد مطابق با يكي از انواع زير باشند:

(Quick Response) سريع واكنش 

(Residential) مسكوني 

اسپرينكلرهاي نزديك به واحد حرارتي بايد مطابق با شكل -٤ ٧-٤ نصب شوند.

 

-٤ -1٠-٤ در مواردي كه ديوارها زاويه قائمه با يكديگر ندارند بايد علاوه بر رعايت قانون فاصله تا ديوار، حداكثر فاصله

 

شكل -٧-٤-٤ مناطق دمابالا و دمامتوسط در واحد حرارتي

اسپرينكلر از كنج ديوار، مطابق شكل ،11-٤-٤ %٧٥ بيشترين فاصله مجاز اسپرينكلرها از يكديگر باشد.

 

شكل -11-٤-٤ حداكثر فاصله اسپرينكلر از كنج ديوار

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٦

 

-٤ -٥ ضوابط اسپرينكلرهاي اسپريكننده استاندارد، بالازن و پايينزن

-٤ -1-٥ حداكثر مساحت قابل پوشش هر اسپرينكلر و بيشترين فاصله مجاز بين اسپرينكلرها مطابق با جداول -1-٥-٤الف  تا ج تعيين ميشوند.

جدول -1-٥-٤الف – مساحت پوشش و حداكثر فاصله اسپرينكلرهاي پاششي آويزان و عمودي استاندارد در محيط كمخطر

بيشترين فاصله مجاز  بين اسپرينكلرها

بيشترين مساحت  پوشش

نوع سازه نوع سيستم

���� ��ଶ ଶ �� ���� ٤/٦ 1٥ ٢٠/٩ ٢٢٥

٤/٦ 1٥ 1٨/٦ ٢٠٠  ٤/٦ 1٥ ٢٠/٩ ٢٢٥

محاسبه

هيدروليكي

جداول

پيشتعيينشده  محاسبه

هيدروليكي

غيرمسدودكننده ،  غيرقابلسوختن  غيرمسدودكننده ،  غيرقابلسوختن

مسدودكننده ،  غيرقابل سوختن

 

٤/٦

1٥

1٨/٦

٢٠٠

جداول پيشتعيينشده

مسدودكننده ، غيرقابل سوختن

 

 

جدول -1-٥-٤ب – مساحت پوشش و حداكثر فاصله اسپرينكلرهاي پاششي آويزان و عمودي استاندارد در محيط خطرمعمولي

بيشينه مساحت پوشش بيشينه فاصلهبندي  ���� ��ଶ ଶ �� ����

نوع

سيستم

نوع سازه

 

/٦

1 1٥ ٤

/

همه همه 1٣٠ 1٢

 

 

جدول -1-٥-٤ج – مساحت پوشش و حداكثر فاصله اسپرينكلرهاي پاششي آويزان و عمودي استاندارد در محيط پرخطر

بيشينه مساحت پوشش بيشينه فاصلهبندي  ���� ��ଶ ଶ �� ����

نوع سازه نوع سيستم

همه جداول پيش تعيينشده ٩٠ ٨.٤ 1٢ * ٣.٧ *

* ٣.٧ * 1٢ ٩.٣ 1٠٠

محاسبه هيدروليكي با  چگالي ٠.٢٥ و بيشتر

همه

 

٤.٦

1٥

1٢.1

1٣٠

محاسبه هيدروليكي با  چگالي كمتر از ٠.٢٥

همه

 

 

-٤ -٢-٥ بيشترين فاصله اسپرينكلر تا ديوار نبايد از نصف فاصله مجاز بين اسپرينكلرها بيشتر شود.  -٤ -٣-٥ فاصله از ديوار تا اسپرينكلر بايد بهصورت عمودي تا ديوار اندازهگيري شود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٧

 

-٤ -٤-٥ در خصوص فاصله اسپرينكلرها از ديوار در محيط كمخطر، يك استثناء تحت عنوان قانون اتاق كوچك وجود دارد.  بر اساس اين قانون ميتوان فاصله اسپرينكلرها را تا يكي از ديوارهاي اتاق تا ٢.٧٥ متر (٩ فوت) افزايش داد. شرايط قانون اتاق  كوچك مطابق ذيل است:

الف) محيط كمخطر باشد.

ب) مساحت اتاق كمتر از ٧٥ مترمربع باشد.

ج) سازه سقف غير مسدودكننده باشد.

د) فضا بايد با ديوار و سقف احاطه شده باشد. وجود بازشو در ديوارها (مانند در و محل عبور) درصورتيكه فاصله بالاي بازشو تا سقف بيشتر از ٢٠ سانتيمتر باشد، بلامانع است.

-٤ -٥-٥ در اتاق كوچك، ميتوان فاصله اسپرينكلر را از يكي از ديوارهاي اتاق به ٢.٧٥ متر (٩ فوت) افزايش داد.  -٤ -٦-٥ اسپرينكلرها نبايد در فاصله كمتر از 1٠٢ ميليمتر (٤ اينچ) تا ديوار قرار بگيرند.

-٤ -٧-٥ اسپرينكلرها نبايد در فاصلهاي كمتر از 1.٨ متر (٦ فوت ) نصب شوند مگر اينكه تيغهاي بين اسپرينكلرها نصبشده  باشد.

-٤ -٨-٥ در سازه غير مسدودكننده، فاصله بين دفلكتور اسپرينكلر و سقف بايد حداقل ٢٥ ميليمتر (1 اينچ) و حداكثر ٣٠٠  ميليمتر (1٢ اينچ) باشد.

-٤ -٩-٥ در سازههاي غير مسدودكننده، محيطهاي كمخطر و خطرمتوسط با سقف غيرقابل اشتعال و يا با قابليت اشتعال  محدود، اگر شرايط زير حاكم باشد، جزئيات زير در نصب بايد رعايت شود:

الف) درصورتيكه تغيير عمودي در ارتفاع سقف درون منطقه تحت پوشش اسپرينكلر سبب ايجاد فاصلهاي بيشتر از ٩1٤ ميليمتر (٣٦ اينچ ) بين سقف بالايي و دفلكتور اسپرينكلر ميشود، صفحه عمودي فرضي ناشي از تغيير ارتفاع بايد بهعنوان  يك ديوار در نظر گرفته شود. ( شكل -٩-٥-٤الف )

 

شكل -٩-٥-٤الف – تغيير عمودي در ارتفاع سقف بيشتر از ٩1٤ ميليمتر (٣٦ اينچ)

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٨

 

ب) درصورتيكه فاصله بين سقف بالايي و دفلكتور اسپرينكلر كمتر و يا برابر با ٩1٤ ميليمتر (٣٦ اينچ ) باشد، بهشرط رعايت  قوانين مربوط به موانع، اسپرينكلرها مجاز به قرارگيري مشابه با نمونه سقفهاي مسطح هستند. (شكل -٩-٥-٤ب)

شكل -٩-٥-٤ب – تغيير عمودي در ارتفاع سقف كمتر يا برابر با ٩1٤ ميليمتر (٣٦ اينچ)

-٤ -1٠-٥ در سازههاي مسدودكننده دفلكتور اسپرينكلر بايد مطابق با يكي از روشهاي زير نصب شود:

الف) نصب دفلكتور در فاصله ٢٥ تا 1٥٠ ميليمتر (1 تا ٦ اينچ) زير اجزاي سازه به شرطي كه فاصله دفلكتور تا سقف بيشتر  از ٥٦٠ ميليمتر (٢٢ اينچ ) نباشد.

شكل -1٠-٥-٤الف -1- نصب اسپرينكلر در سازه مسدودكننده

در سازههاي سيماني T شكل، وقتي فاصله اعضاء سازه از يكديگر بين ٠.٩ متر الي ٢.٢ متر (٣٥ تا ٨٦ اينچ) باشد بدون نگراني  از فاصله اسپرينكلر از سقف اصلي، ميتوان اسپرينكلرها را تا فاصله ٢.٥ سانتيمتر از پايين اعضاء نصب نمود.

 

شكل -1٠-٥-٤الف -٢- نصب اسپرينكلر در سازه سيماني T شكل

ب) نصب دفلكتور در صفحه بالاتر از اجزاي سازه به شرطي كه آب تخليهشده از اسپرينكلرها با سازه برخورد نكرده همچنين  فاصله دفلكتور تا سقف كمتر از ٥٦ سانتيمتر (٢٢ اينچ ) باشد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٩

 

ج) نصب اسپرينكلر در هريك از محفظههاي تشكيلشده توسط سازه سقف به شرطي كه فاصله دفلكتور از سقف حداقل ٢٥ ميليمتر (1 اينچ ) و حداكثر ٣٠٠ ميليمتر (1٢ اينچ ) باشد.

شكل -1٠-٥-٤ج – نصب اسپرينكلر در محفظه تشكيلشده توسط سازه سقف

-٤ -11-٥ نصب اسپرينكلرهاي روبه بالا و آويزان از سقف در نورگيرها و فرورفتگيهاي درون سقفها، درصورتيكه شرايط  ذيل محقق گردد ضرورتي ندارد .

الف) حجم آن فرورفتگي كمتر از ٢٨ مترمكعب (1٠٠٠ فوت مكعب) باشد.

ب) عمق آن فرورفتگي كمتر از ٩٠ سانتيمتر (٣ فوت) باشد.

ج) كف اتاق با اسپرينكلرهاي نصبشده در زير سقف پوشش داده شود.

د) فرورفتگيها به فاصله ٣.٣ متر (1٠ فوت ) از يكديگر واقع شده باشند.

ح) فرورفتگيها از سازه غيرقابل اشتعال يا با قابليت اشتعال محدود ساخته شده باشند.

و) اسپرينكلرهاي به كار گرفتهشده براي آن فضا از نوع واكنش سريع باشند.

شكل -11-٥-٤ شرايط عدم نياز به نصب اسپرينكلر در فرورفتگيهاي سقف

-٤ -1٢-٥ دفلكتور اسپرينكلرها بايد موازي با سقف نصب شود، بهاستثناي موارد مندرج در بندهاي -٤ 11-٥ و .1٢-٥-٤  -٤ -1٣-٥ در صورت نصب اسپرينكلر در تاج سقفهاي شيبدار، دفلكتور آن بايد موازي با زمين نصب شود.

-٤ -1٤-٥ در سقفهاي شيبدار اگر شيب سقف كمتر از ٢ در 1٢ (1٦.٧ درصد) باشد، دفلكتور اسپرينكلر ميتواند موازي با  زمين نصب شود. در سقفهاي با شيب بيشتر از ٢ در 1٢ واحد يا زاويه بيش از ٩.٤ درجه، دفلكتور بايد بهموازات سقف نصب  شود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٠

 

-٤ -1٥-٥ هنگام نصب بالاترين اسپرينكلر در سقفهاي شيبدار، فاصله از بالاترين نقطه سقف كمتر از ٩٠ سانتيمتر (٣  فوت) و از ديوارها كمتر از ٦٠ سانتيمتر (٢ فوت) بايد باشد.

 

شكل -1٥-٥-٤ نصب اسپرينكلر سقفهاي شيبدار

 

-٤ -1٦-٥ جهت درك بهتر، فواصل مجاز دفلكتور اسپرينكلر از سقف در جدول 1٦-٥-٤ جمعبندي شده است. جدول -1٦-٥-٤ جمعبندي فواصل مجاز اسپرينكلرها از سقف

توضيح

حداكثر فاصله  دفلكتور

حداقل فاصله  دفلكتور

نوع سازه

سازه داراي سقف مسطح ٢/٥ سانتيمتر ٣٠ سانتيمتر

مشروط بر اينكه فاصله با سقف اصلي  كمتر از ٥٦ سانتيمتر باشد.

محدوديتي براي فاصله با سقف اصلي  وجود ندارد.

1٥ سانتيمتر زير  اعضاء سازه

 

٢/٥ سانتيمتر زير اعضاء  سازه

اسپرينكلرها را ميتوان  در فاصله ٢/٥ سانتي متر  زير اعضا سازه نصب كرد

سازه مسدودكننده

سازه سيماني T شكل با  فاصله اعضاء سازه

سازه سيماني T شكل با

٢/٥ سانتيمتر ٥٦ سانتيمتر

فاصله اعضاء سازه: بين ٩1  الي ٢٢٨ سانتيمتر

 

در سقفهاي با شيب كمتر از ٩/٤ درجه  دفلكتورها افقي نصبشده و درشيبهاي  بيشتر بهموازات سقف نصب ميشوند.

بالاترين اسپرينكلر با بالاترين نقطه سقف  حداكثر ٩٠ سانتيمتر فاصله و با كنارهها حداكثر  ٦٠ سانتيمتر فاصله رعايت شود.

سازههاي داراي سقف شيب دار

 

 

-٤ -1٧-٥ جانمايي اسپرينكلرهاي بالازن و پايين زن بايد بهگونهاي باشد كه موانع تخليه به حداقل رسيده يا جهت اطمينان  از پوششدهي كافي، اسپرينكلرهاي اضافي در نظر گرفته شوند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣1

 

-٤ -1٨-٥ فاصله بين دفلكتور و بالاي مواد انبارشده و محتويات فضا بايد بيشتر از mm٤٦٠) 1٨ اينچ) باشد.

-٤ -1٩-٥ در صورت وجود موانع پيوسته در نزديكي سقف، فاصله اسپرينكلر از موانع مطابق با جدول و شكل 1٩-٥-٤ تعيين  ميشود.

شكل -1٩-٥-٤ فاصله اسپرينكلرها از موانع ممتد نزديك به سقف

 

جدول -1٩-٥-٤ موقعيت اسپرينكلرها براي جلوگيري از برخورد آب با موانع ممتد (بالازن و پايين زن)

حداكثر فاصله مجاز

دفلكتور تا بالاي لبه پاييني   (in.) (B) مانع

فاصله اسپرينكلرها تا  كناره مانع (A (

حداكثر فاصله مجاز

دفلكتور تا بالاي لبه پاييني   (in.) (B) مانع

فاصله اسپرينكلرها تا  كناره مانع (A (

كمتر از ft1 ٠ ft٤ تا كمتر از ft٤ و .in٦ 1٤  ft1 تا كمتر از ft1 و .in٦ ٢ 1 ٢ ft٤ و .in٦ تا كمتر از ft٥ ٢ 1 1٦  ft1 و .in٦ تا كمتر از ft٢ ٢ 1 ٣ ft٥ تا كمتر از ft٥ و .in٦ 1٨  ft٢ تا كمتر از ft٢ و .in٦ ٢ 1 ٥ ft٥ و .in٦ تا كمتر از ft٦ ٢٠  ft٢ و .in٦ تا كمتر از ft٣ ٢ 1 ٧ ft٦ تا كمتر از ft٦ و .in٦ ٢٤  ft٣ تا كمتر از ft٣ و .in٦ ٢ 1 ٩ ft٦ و .in٦ تا كمتر از ft٧ ٣٠

٦ ٣٥

ft٧ تا كمتر از ft٧ و .in

٤ 1٢

ft٣ و .in٦ تا كمتر از ft

 

 

 

 

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٢

 

-٤ -٦ اسپرينكلرهاي اسپري كننده استاندارد-ديواري

-٤ -1-٦ سطح پوشش و فاصله بين اسپرينكلرهاي ديواري مطابق با جدول 1-٦-٤ زير تعيين ميشود.  جدول -1-٦-٤ سطح پوشش و حداكثر فواصل (اسپرينكلر پاششي ديواري استاندارد)

نازككاري سقف (كمخطر) نازككاري سقف (كمخطر)

سوختني محدود  يا نسوختني

سوختني

سوختني محدود يا نسوختني

سوختني

فواصل

حداكثر فاصله در طول ديوار ( ft (1٤ 1٤ 1٠ 1٠  حداكثر پهناي اتاق (ft (1٢ 1٤ 1٠ 1٠

1٠٠

٨٠

1٩٦

1٢٠

٢ (ft حداكثر مساحت حفاظتي (

 

 

-٤ -٢-٦ فاصله اسپرينكلر تا ديوار مجاور نبايد از نصف فاصله مجاز بين اسپرينكلرها بيشتر باشد.  -٤ -٣-٦ اسپرينكلرها بايد در فاصله حداقل 1٠٠ ميليمتري (٤ اينچ ) از ديوار مجاور قرار گرفته باشند.  -٤ -٤-٦ فاصله بين اسپرينكلر تا ديوار بايد بهصورت عمود نسبت به ديوار اندازهگيري شود.

-٤ -٥-٦ حداقل فاصله مجاز بين اسپرينكلرها 1/٨ متر ٦ فوت ميباشد مگر اينكه بين اسپرينكلرها تيغه جداكننده نصب شود.  -٤ -٦-٦ اسپرينكلرهاي ديواري بايد در فاصله بين 1٠٢ ميليمتر ( .in ٤ (تا 1٥٢ ميليمتر ( .in ٦ (از سقف نصب شوند.  -٤ -٧-٦ دفلكتور اسپرينكلرهاي ديواري بايد بهموازات سقف نصب شود.

-٤ -٨-٦ جانمايي اسپرينكلرهاي ديواري بايد بهگونهاي باشد كه موانع تخليه به حداقل رسيده يا جهت اطمينان از پوششدهي  كافي، اسپرينكلرهاي اضافي در نظر گرفته شوند.

-٤ -٩-٦ اسپرينكلرهاي ديواري نبايد در فاصله كمتر از 1/٢ متر (ft٤ (از موانع نصب شوند.

-٤ -1٠-٦ در فاصله بيش از 1/٢ متر (ft٤ (اسپرينكلرها بايد مطابق با جدول و شكل 1٠-٦-٤ باشند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٣

 

 

شكل -1٠-٦-٤ موقعيت اسپرينكلرهاي ديواري تا مانع

جدول -1٠-٦-٤ موقعيت اسپرينكلرهاي ديواري تا مانع

حداكثر فاصله مجاز دفلكتور تا  بالاي لبه پاييني مانع (B) (.in (

فاصله اسپرينكلرها تا كناره  مانع ( A (

كمتر از ft٤ مجاز نيست

ft٤ تا كمتر از ft٥ 1

ft٥ تا كمتر از ft٥ و .in٦ ٢

ft٥ و .in٦ تا كمتر از ft٦ ٣

ft٦ تا كمتر از ft٦ و .in٦ ٤

ft٦ و .in٦ تا كمتر از ft٧ ٦

ft٧ تا كمتر از ft٧ و .in٦ ٧

ft٧ و .in٦ تا كمتر از ft٨ ٩

ft٨ تا كمتر از ft٨ و .in٦ 11

٦ يا بزرگتر 1٤

ft٧ و .in

 

-٤ -11-٦ در صورت وجود موانع بيرون زده از ديوار بايد از جدول و شكل 11-٦-٤ استفاده شود.

شكل -11-٦-٤ موقعيت اسپرينكلرها براي جلوگيري موانع در امتداد ديوار (اسپرينكلرهاي پاششي كنار ديواري استاندارد)

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٤

 

جدول -11-٦-٤ موقعيت اسپرينكلرها براي جلوگيري از موانع بيرون زده از ديوار

حداكثر فاصله مجاز صفحه

منحرفكننده از لبه بالايي (B) (.in (

فاصله از اسپرينكلرها به كناره  انسداد (A (

.in٤ تا كمتر از .in٦ 1

.In٦ تا كمتر از ft1 ٢

ft1 تا كمتر از ft1 و .in٦ ٣

ft1 و .in٦ تا كمتر از ft٢ ٢ 1 ٤

ft٢ تا كمتر از ft٢ و .in٦ ٤ ٣ ٥

ft٢ و .in٦ تا كمتر از ft٣ ٧

ft٣ تا كمتر از ft٣ و .in٦ ٨

ft٣ و .in٦ تا كمتر از ft٤ ٤ 1 ٩

ft٤ تا كمتر از ft٤ و .in٦ 1٠

ft٤ و .in٦ تا كمتر از ft٥ ٢ 1 11

ft٥ تا كمتر از ft٥ و .in٦ ٤ ٣ 1٢

ft٥ و .in ٦ تا كمتر از ft٦ 1٤

ft٦ تا كمتر از ft٦ و .in٦ 1٥

ft٦ و .in٦ تا كمتر از ft٧ ٤ 1 1٦

٤ 1 1٧

ft٧ تا كمتر از ft٧ و .in٦

 

 

-٤ -1٢-٦ اگر عرض مانع كمتر از 1/٢ متر (ft٤ (باشد نصب اسپرينكلر در دو طرف مانع به شرطي كه فاصله اسپرينكلر از  خط مركزي مانع از نصف فاصله مجاز بين اسپرينكلرها تجاوز نكند، مجاز ميباشد.

-٤ -٧ انتخاب سايز لولههاي سيستم اسپرينكلر

-٤ -1-٧ جهت تعيين سايز لولههاي سيستم اسپرينكلر از دو روش «جداول پيش تعيينشده» و روش «محاسبه هيدروليكي»  ميتوان استفاده نمود، بهمنظور صرفهجويي در هزينههاي اجرا، انجام محاسبات هيدروليكي ارجحيت دارد.

اينچ ميباشد.

ଷ

-٤ -٢-٧ حداقل سايز لوله فولادي قابلاستفاده 1 اينچ و لوله مسي  ସ

-٤ -٣-٧ در ساختمانهاي گروه 3S استفاده از روش جداول پيش تعيينشده مجاز نبوده و سيستمهاي اين ساختمانها بايد  به روش محاسبات هيدروليكي طراحي شوند.

-٤ -٤-٧ در روش جداول پيش تعيينشده، سايز لوله در محيط كمخطر مطابق جدول -٤-٧-٤الف و در محيط خطر متوسط  مطابق جدول -٤-٧-٤ب تعيين ميشود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٥

 

جدول -٤-٧-٤ سايز لولهها به روش جداول پيش تعيينشده

الف) سايز لولهها در محيطهاي كمخطر ب) سايز لولهها در محيطهاي خطر معمولي

حداكثر تعداد اسپرينكلر

حداكثر تعداد اسپرينكلر  سايز لوله

سايز لوله

لوله فولادي لوله مسي لوله فولادي لوله مسي

عدد ٢ عدد .���� 1 ٢ عدد ٢ عدد .����1 ٢ ସ.���� ٣ عدد ٣ عدد 1ଵ

ଵ

.���� ٣ عدد ٣ عدد ସଵ

1

ଶ.���� ٥ عدد ٥ عدد 1ଵ

.���� ٥ عدد ٥ عدد ଶ

1

عدد 1٢ عدد .���� 2 1٠ عدد 1٢ عدد .����2 1٠ଶ.���� ٣٠ عدد ٤٠ عدد 2ଵ

ଵ

.���� ٢٠ عدد ٢٥ عدد ଶ

2

عدد ٦٥ عدد .���� 3 ٤٠ عدد ٤٥ عدد .����3 ٦٠ عدد 11٥ عدد .���� 4 1٠٠ عدد 11٥ عدد .����4 1٠٠ . 1٦٠ عدد 1٨٠ عدد ���� 5

 

٢٧٥ عدد ٣٠٠ عدد

.����

 

6

 

-٤ -٥-٧ در روش محاسبات هيدروليكي، سايز لولهها، تعداد اسپرينكلرهاي هر شاخه، تعداد شاخههاي هر لوله اصلي، فقط با

توان تأمين فشار و دبي منبع سيستم محدود ميشود.

-٤ -٦-٧ مقدارچگالي موردنياز و مساحت عملكرد اسپرينكلرها در روش محاسبات هيدروليكي، مطابق با نمودار ٦-٧-٤ تعيين  ميشود.

نمودار -٦-٧-٤ منحني چگالي/ مساحت

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٦

 

-٤ -٧-٧ افت فشار در لولهها مطابق رابطه زير (رابطه هيزن- ويليامز) محاسبه ميشود:

��௅ =4.52 × ��ଵ.଼ହ

��ଵ.଼ହ × ��ସ.଼଻

௅�� افت فشار ناشي از اصطكاك به ازاي هر فوت طول لوله برحسب psi

�� دبي برحسب gpm

�� ضريب متناسب با زبري درون لوله

�� قطر داخلي لولهها برحسب اينچ

 

-٤ -٨-٧ در صورت استفاده از اسپرينكلرهاي واكنش سريع، ميتوان ظرفيت آبدهي پمپ، حجم مخزن ذخيره، سايز  لولهكشيها و همچنين هزينه اجراي سيستم را كاهش داد. استفاده از اين اسپرينكلرها، مطابق بند ٣-1-٥ موجب كاهش  مساحت ناحيه طراحي ميشود.

-٤ -٩-٧ با توجه به اينكه سپرينكلرهاي واكنش سريع زودتر از اسپرينكلرهاي واكنش معمولي فعال ميشوند، رشد حريق  كمتر بوده و در نتيجه مساحت عمكلرد اسپرينكلرها كاهش مييابد. لذا در سيستمهاي لوله تر و در صورت بهكارگيري  اسپرينكلرهاي واكنش سريع در محيطهاي كمخطر و خطر متوسط با ارتفاع ٣.٣ تا ٦.٦ متر (1٠ تا ٢٠ فوت)، مساحت ناحيه  طراحي اسپرينكلرها مطابق رابطه و نمودار زير كاهش مييابد. لازم به ذكر است براي ارتفاع سقف كمتر از ٣.٣ متر (1٠ فوت ) ،  بايد همان ارتفاع ٣.٣ متر (1٠ فوت) در نظر گرفته شود. حداقل تعداد اسپرينكلرهاي فعال نبايد از ٥ عدد كمتر شود.

�� = ൬−3��

2൰ + 55

Y درصد كاهش مساحت مجاز

X ارتفاع سقف برحسب فوت

يا

 

�� = −4.8�� + 54.6

Y درصد كاهش مساحت مجاز

X ارتفاع سقف برحسب متر

 

 

-٤ -1٠-٧ در سيستمهاي لولهخشك و پيشعملگر با همبندي دوتايي، مساحت ناحيه طراحي اسپرينكلرها %٣٠ افزايش  مييابد.

-٤ -11-٧ اگر شيب سقف بيش از 1 واحد در ٦ واحد باشد، مساحت ناحيه طراحي اسپرينكلرها %٣٠ افزايش مييابد.

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٧

 

-٥ لوله ايستاده آتشنشاني و سيستم اطفاي حريق دستي

-٥ -١ نكات كلي

-٥ -1-1 در كليه طبقات و فضاهاي تحت تصرف، بايد ايستگاه شيلنگ آتشنشاني متصل به لوله ايستاده با كلاس مناسب در  نظر گرفته شود.

-٥ -٢-١ كلاسبندي سيستم لوله ايستاده

اينچ، استفاده ميشود. لازم به ذكر است اكثر

ଵ

سيستم كلاس يك: در اين سيستم از اتصالات شيلنگ آتشنشاني با سايز 2ଶ

جهت عمليات استفاده كرده و طراحي اين كلاس، كارايي چنداني نخواهد داشت.

نيروهاي آتشنشاني در ايران، از اتصالات 1ଵଶ

اينچ، بهمنظور تأمين آب موردنياز افراد

سيستم كلاس دو: در اين سيستم از اتصالات شيلنگ آتشنشاني با سايز 1ଶ

ଵ

آموزشديده يا سازمان آتشنشاني، استفاده ميشود.

اينچ، براي تأمين آب موردنياز افراد آموزشديده

ଵ

سيستم كلاس سه: در اين سيستم از اتصالات شيلنگ آتشنشاني با سايز 1ଶ

اينچ، استفاده ميگردد . اين سيستم، تركيبي از كلاسهاي يك و دو است.

و سازمان آتشنشاني و همچنين سايز 2ଵଶ

ଷ

اينچ، بهمنظور تأمين آب جهت  ସ

سيستم كلاس چهار: در اين سيستم از اتصالات شيلنگ لاستيكي آتشنشاني با سايز

اينچ، جهت تأمين آب موردنياز افراد آموزشديده و سازمان آتشنشاني استفاده ميگردد.  ଷ

ଵ

استفاده متصرفين و سايز 1ଶ

ସاينچ مجهز به شير، قرقره، شيلنگ

-٥ -٣-1 ايستگاه شيلنگ آتشنشاني لوله ايستاده كلاس چهار بايد شامل يك انشعاب

جهت استفاده آتشنشانان و

ଵ

لاستيكي نيمهسخت و نازل پاشنده آب جهت استفاده ساكنين ساختمان و يك انشعاب 1ଶ

نيروهاي آموزش، مجهز به شير قطع كن مناسب باشد. اين اتصال بايد داراي كوپلينگ مناسب جهت اتصال شيلنگ نواري  آتشنشاني باشد.

-٥ -٤-1 در تصرفات غيرمسكوني يا غير اداري گروه 3S، در ايستگاه شيلنگ آتشنشاني بايد علاوه بر قرقره و شيلنگ لاستيكي

اينچ به همراه اتصالات و نازل مربوطه بر روي رك مخصوص جهت استفاده پرسنل

ଵ

ଷ

اينچ، يك شيلنگ نواري سايز 1ଶ ସ

آموزشديده يا نيروهاي آتشنشاني تعبيه شود. در ساير مواردي كه مقام قانوني مسئول تشخيص دهد، نصب تمهيدات فوق  الزامي است.

-٥ -٥-1 تمامي قسمتهاي لوله ايستاده آتشنشاني ميبايست توسط رنگ آستر پوشيده شده و با رنگ قرمز براق رنگآميزي  شود، رايزرهاي اصلي ميبايست به سيستم اتصال به زمين (ارتينگ) متصل باشند.

-٥ -٦-1 جهت حفاظت بيشتر، ايستگاه شيلنگ آتشنشاني ميتواند داخل جعبه مخصوص آتشنشاني قرار گيرد. مجموعه  قرقره شيلنگ و جعبه آتشنشان ي بايد فهرستشده باشد.

-٥ -٧-1 شيلنگهاي نواري نبايد كمتر از ٣٨ ميليمتر قطر داشته باشند و طول آنها بسته به جانمايي جعبهها، بين ٢٠ تا  ٣٠ متر باشد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٨

 

-٥ -٨-1 در محلهايي كه امكان يخزدگي وجود دارد، لوله ايستاده سيستم اطفاي تر يا تركيبي بايد به نحو مناسب در برابر  يخزدگي محافظت شده و دماي آب همواره بين ٤.٤ الي ٤٨.٩ درجه سانتيگراد حفظ شود.

-٥ -٩-1 چنانچه ايستگاه شيلنگ آتشنشاني در محوطه باز و در معرض يخزدگي قرار گيرد، بايد قسمتهاي كه در معرض  هواي سرد قرار دارند، به نحوي مناسب در مقابل يخزدگي حفاظت شوند.

-٥ -1٠-1 استفاده از محلول ضد يخ در سيستمهاي لوله ايستاده مجاز نيست.

-٥ -٢ اتصال مخصوص آتشنشاني

اينچ مجهز گردد. براي لولههاي

-٥ -1-٢ لوله ايستاده بايد به اتصال مخصوص آتشنشاني (سيامي) با حداقل دو انشعاب 2ଵଶ

اينچ استفاده نمود.

ଵ

ايستاده با سايز ٣ اينچ و كمتر ميتوان از يك انشعاب تكي 2ଶ

-٥ -٢-٢ اتصال مخصوص آتشنشاني ، بايد در محلي قرار گيرد كه بهراحتي قابلمشاهده و استفاده بوده و توسط علائم مناسب  مشخص شود.

-٥ -٣-٢ اتصال آتشنشاني حتماً بايد به درپوش مجهز باشد تا از ورود اجسام خارجي به داخل سيستم جلوگيري گردد.

-٥ -٤-٢ جهت جلوگيري از سرقت، ميتوان اتصال مخصوص آتشنشاني را در داخل حياط يا لابي اصلي ساختمان نيز نصب  نمود. اين اتصال بايد در نزديكترين محل امن ممكن نسبت به ورودي اصلي ساختمان جانمايي شده و امكان دسترسي آن  همواره براي نيروهاي آتشنشاني بهسادگي محيا باشد. محل نصب بايد براي نيروهاي آتشنشاني ايمن و بدون مخاطره باشد.

-٥ -٥-٢ بهمنظور جلوگيري از تخليه آب رايزر، بين اتصال مخصوص آتشنشاني و رايزر اصلي، بايد دو عدد شير يكطرفه  نصب شود. لازم به ذكر است در صورت استفاده از شير يكطرفه فهرستشده، نصب يك شير يكطرفه كافي است.

-٥ -٦-٢ استفاده از شير كنترل يا قطع كننده جريان، در مسير بين اتصال مخصوص آتشنشاني و سيستم داخلي مجاز  نميباشد.

-٥ -٣ جانمايي و طراحي

-٥ -1-٣ سايز لوله ايستاده كلاس يك و سه بايد حداقل ٤ اينچ در نظر گرفته شود.

اينچ در نظر گرفته شود.

-٥ -٢-٣ سايز لوله ايستاده كلاس چهار بايد حداقل 2ଵଶ

-٥ -٣-٣ سايز رايزر مشترك (لوله ايستاده كلاس چهار و اسپرينكلرها) بايد حداقل ٤ اينچ در نظر گرفته شود.

-٥ -٤-٣ در صورت انجام محاسبات هيدروليكي، ميتوان حداقل سايز لوله ايستاده مشترك را تا 2ଵଶ اينچ كاهش داد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٩

 

-٥ -٥-٣ بهمنظور جداسازي يك خط لوله ايستاده، بدون مختل شدن ساير خطوط متصل به منبع، ابتداي تمامي خطوط  لولههاي ايستاده (شامل لولههاي ايستاده خشك دستي)، بايد شيركنترل جريان مناسب نصب شود. همچنين رايزر لوله ايستاده  بايد مجهز به وسيله تشخيص و هشدار جريان (فلوسوييچ) در ارتباط با سيستم اعلام حريق باشد. در صورت استفاده از رايزر  مشترك اسپرينكلر و لوله ايستاده، نصب يك سري از متعلقات فوق الذكر كفايت مي نمايد.

-٥ -٦-٣ جهت خروج هواي محبوسشده داخل لوله ايستاده خشك، در انتهاي رايزر و در بالاترين قسمت، بايد شير خودكار  تخليه هوا تعبيه شود.

ଷ

ସاينچ (از نظر هيدروليكي) ٢ بار بايد در نظر گرفته شود.

-٥ -٧-٣ حداقل فشار موردنياز خروجي دورترين شيلنگ آتشنشاني  فشار خروجيها نبايد بيشتر از ٧ بار باشد.

-٥ -٨-٣ در ساختمانهاي گروه 3S، سيستم بايد بهگونهاي طراحي شود كه فشار در خروجي دورترين اتصال شيلنگ  آتشنشاني (از نظر هيدروليكي)، حداقل ٤ بار باشد.

-٥ -٩-٣ در صورت افزايش فشار به بيش از فشار استاندارد، بايد به كمك ادوات مناسب تنظيم فشار، فشار در محدوده  استاندارد حفظ شود.

-٥ -1٠-٣ درصورتيكه به علت ارتفاع بالاي ساختمان، نياز به در نظر گرفتن زونهاي فشار بالا و فشار پايين باشد، ميتوان  رايزرهاي مجزا با پمپ مشترك در نظر گرفت و در ابتداي هر رايزر، با استفاده از ش ير تنظيم فشار، فشار را در محدوده موردنياز  زون مربوطه، تنظيم نمود.

-٥ -11-٣ ادوات تنظيم فشار، بايد فهرستشده باشند.

-٥ -1٢-٣ در مجاورت لولههاي ايستاده مجهز به سامانه تنظيم فشار، بايد يك رايزر درين با سايز مناسب جهت تست عملكرد  هر دستگاه تنظيم فشار اجرا شود. سايز رايزر درين بايد بهگونهاي انتخاب شود كه توانايي هدايت جريان كامل خروجي از  بزرگترين دستگاه تنظيم فشار را داشته و از مقادير ذيل كمتر نباشد.

ଵ

 

الف) سايز خروجي بزرگترين دستگاه تنظيم فشار، براي دستگاههاي با سايز بيش از 2ଶ

ଵ

 

ب) حداقل ٣ اينچ براي تست دستگاههاي تنظيم فشار سايز 2ଶ ଵ

 

ج) حداقل ٢ اينچ براي تست دستگاههاي تنظيم فشار سايز 1ଶ

-٥ -1٣-٣ ادوات تنظيم فشار بايد در محلي قرار گرفته باشد كه جهت تعمير و نگهداري داراي دسترسي مناسب باشند.  -٥ -1٤-٣ به ازاي هر ٢ راه خروج در ساختمان، حداقل يك لوله ايستاده كلاس چهار بايد در نظر گرفته شود.

-٥ -1٥-٣ لولههاي ايستاده آتشنشاني و اتصالات مربوط به آنها بايد در مكانهايي جانمايي شوند كه احتمال نفوذ دود و  حرارت به آنها حداقل بوده و تمامي فضاهاي طبقات در دسترسي مناسب آنها قرار داشته باشند. معمولاً اتصالات مربوطه

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٠

 

(ايستگاه شيلنگ آتشنشاني ) در هر طبقه و در امتداد مسيرهاي فرار يا جنب دربهاي خروج يا پيش ورودي پلكانها نصب

ميشود.

-٥ -1٦-٣شعاع پوشش دهي هر شيلنگ آتشنشاني بايد متناسب با طول شيلنگ بكار رفته (حداكثر ٣٠ متر) در نظر گرفته  شود.

ଷ

شيلنگ نيمه سخت، بايد مجهز به شير توپكي ربع گرد (اهرمي) ସ

-٥ -1٧-٣جهت سهولت استفاده توسط متصرفين، انشعاب

بوده و باز كردن آن نيازمند مهارت خاصي نباشد.

-٥ -1٨-٣شير كنترل انشعاب 1ଵ

شيلنگ نواري، بايد بهگونهاي نصب گردد كه بهسادگي قابل باز و بسته شدن باشد. ଶ

-٥ -1٩-٣ظرفيت آبدهي لولههاي ايستاده آتشنشاني كلاس چهار، 1٠٠ گالن در دقيقه بايد در نظر گرفته شود.

-٥ -٢٠-٣هر خروجي شيلنگ آتشنشاني نيمه سخت بايد حداقل ٨ گالن در دقيقه آبدهي داشته و نازل آن بايد از نوع

سهحالته شيردار با قابليت ت نظيم براي حالات جت و اسپري باشد.

 

-٥ -٤جعبههاي آتشنشاني

-٥ -1-٤ ابعاد جعبه بايد بهگونهاي باشد كه كليه تجهيزات و متعلقات لازم بهطور مناسب داخل آن جانمايي شده و بين كليه  قسمتها و متعلقات داخل جعبه (از قبيل كوپلينگها، شيرآلات، شيلنگ، قرقره و غيره) حداقل ٢.٥ سانتيمتر فاصله وجود  داشته باشد. تمامي متعلقات بايد به سهولت و بدون درگيري قابلاستفاده باشند. حداقل ابعاد براي جعبه با قرقره و شيلنگ  ٣/٤ به طول ٢٠ متر، ٧٥*٦٥ سانتيمتر بايد باشد. همچنين بدنه جعبههاي شيلنگ آتشنشاني بهمنظور نشان دادن اقلام  داخل آن بايد علامتگذاري شده باشند. علائم ذيل ميبايست بهصورت شبرنگ و با ابعاد مناسب بر روي درب جعبههاي  آتشنشاني نصب شود.

 

-٥ -٢-٤ فاصله عمودي مركز قرقره شيلنگ جعبه آتشنشاني تا كف تمامشده بنا بايد 1٤٠ تا 1٦٠ سانتيمتر در نظر گرفته  شود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤1

 

-٥ -٣-٤ حداقل ضخامت ورق بدنه جعبههاي آتشنشاني ميبايست 1 ميليمتر باشد و در صورت كاهش ميزان ضخامت به  كمتر از 1 ميليمتر، جهت تائيد مقاومت بدنه بايد تستهاي عنوانشده در استاندارد بر روي آن صورت پذيرفته و عملكرد آن  بررسي و به تأئيد رسيده باشد.

-٥ -٤-٤ قفل جعبههاي آتشنشاني ميبايست بهصورت آسانبازشو بوده و فاقد هرگونه كليد باشد.

-٥ -٥-٤ اتصال شيلنگ لاستيكي نيمه سخت به شير انشعاب مربوطه، بايد بهصورت پرسي (پكيجي) و مقاوم در مورد نشتي  آب بوده و هم سايز با شيلنگ انتخاب شود.

-٥ -٦-٤ كليه اتصالات شيلنگ آتشنشاني بايد در برابر نشتي مقاوم باشد.

-٥ -٧-٤ جعبه آتشنشاني حتيالمقدور بايد به رنگ قرمز باشد. در صورت استفاده از رنگهاي ديگر، رنگ بايد بهگونهاي انتخاب شود كه با رنگ ديوار پيرامون آن متفاوت بوده، بهنحويكه بهسادگي قابلتشخيص باشد.

-٥ -٨-٤ پيشنهاد ميشود در صورت نياز به نصب خاموشكننده قابلحمل در مجاورت جعبه آتشنشاني ، بهمنظور حفاظت از  خاموشكننده، از جعبههاي دو كابين داراي محل مخصوص نصب خاموشكننده استفاده شود.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٢

 

-٦ پمپ تأمين آب آتشنشاني

تذكر: جهت طراحي مجموعه پمپ آتش نشاني و لوله كشي، شيرآلات و اتصالات مربوطه، بايد الزامات مندرج در «دستورالعمل  ساخت مجموعه پمپ آتش نشاني» منتشر شده توسط سازمان آتش نشاني، مورد مطالعه قرار گيرد.  -٦ -١ طراحي و محاسبات

-٦ -1-1 پمپ آب آتشنشاني بايد بر اساس دبي موردنياز سيستم در ش رايط حريق و فشار موردنياز دورترين مصرفكننده از  نظر هيدروليكي انتخاب شود.

-٦ -٢-1 حداقل ظرفيت آبدهي پمپ آب آتشنشاني براي ساختمانهاي كلاس 1S و 2S بايد برابر با دبي موردنياز سيستم  اسپرينكلر و براي ساختمانهاي كلاس 3S بايد برابر با جمع دبي سيستم اسپرينكلر با سيستم لوله ايستاده كلاس چهار در  نظر گرفته شود. آبدهي اين پمپها بايد مطابق با يكي از اعداد جدول ٢-1-٦ باشد.

جدول -٢-1-٦ ميزان آبدهي پمپهاي آتشنشاني

ميزان آبدهي

مترمكعب در ساعت  ଷ

( ⁄ℎ

�� )

گالن در دقيقه   (������)

مترمكعب در ساعت  ଷ

( ⁄ℎ

�� )

گالن در دقيقه  (������)

٢٢٦.٨ 1٠٠٠ ٥.٧ ٢٥

٢٨٣.٥ 1٢٥٠ 11.٤ ٥٠

٣٤٠.٢ 1٥٠٠ ٢٢.٦ 1٠٠

٤٥٣.٦ ٢٠٠٠ ٣٤ 1٥٠

٥٦٧ ٢٥٠٠ ٤٥.٤ ٢٠٠

٦٨٠.٤ ٣٠٠٠ ٥٦.٧ ٢٥٠

٧٩٣.٨ ٣٥٠٠ ٦٨ ٣٠٠

٩٠٧.٢ ٤٠٠٠ ٩٠.٧ ٤٠٠

1٠٢٠.٦ ٤٥٠٠ 1٠٢ ٤٥٠

11٣٤ ٥٠٠٠ 11٣.٤ ٥٠٠

1٧٠.1

٧٥٠

 

 

تذكر: سنجش و انتخاب پمپ آب آتشنشاني بر اساس توان الكتريكي الكتروموتور (كيلووات، اسببخار و غيره) غيراصولي است.

-٦ -٣-1 براي هر سيستم آتشنشاني آبي، بايد دو پمپ اصلي در نظر گرفته شود. هركدام از دو پمپ بايد توان تأمين ظرفيت  سيستم را بهطور كامل داشته و يكي از پمپها رزرو ديگري است.

-٦ -٤-1 درصورتيكه بنا به دلايلي، پمپ اول از كار بيفتد، پمپ دوم بايد بهصورت خودكار وارد مدار شود.  -٦ -٥-1 در صورت استفاده از پمپ آب آتشنشاني فهرستشده، در نظر گرفتن يك پمپ كافي است.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٣

 

-٦ -٦-1 هر سيستم آتشنشاني آبي، علاوه بر دو پمپ اصلي، بايد مجهز به يك پمپ جوكي جهت تأمين افت فشارهاي جزئي  شبكه لولهكشي باشد.

-٦ -٧-1 فشار پمپ جوكي بايد هماندازه پمپهاي اصلي و دبي آن بايد كمتر از جريان خروجي از يك اسپرينكلر در سيستم،  در نظر گرفته شود.

-٦ -٨-1 در ساختمانهاي گروه 3S، پمپ آتشنشاني بايد بهصورت پكيج مورد تائيد سازمان آتشنشاني باشد.

-٦ -٩-1 در ساختمانهايي كه مطابق دستورالعمل ملزم به اجراي سيستم تأمين توان اضطراري (ديزل ژنراتور) هستند، بايد  توان موردنياز حداقل يكي از پمپها در انتخاب و طراحي ديزل ژنراتور لحاظ شود.

-٦ -1٠-1 در كليه شرايط، پمپ/پمپهاي آتشنشاني بايد هم توسط سيستم برق شهري و هم توسط سيستم برق اضطراري  تغذيه شوند. در غير اين صورت بايد محرك يكي از پمپها، موتور ديزل باشد.

-٦ -11-1 در صورت تغذيه پمپ/پمپهاي آتشنشاني از ديزل ژنراتور، مسير تغذيه و تابلوي فرمان پمپها بايد از يكديگر  مستقل بوده و از مسير امن عبور داده شود. در اين شرايط هر دو تابلوي فرمان پمپ/پمپها، بايد بهصورت خودكار هم از  سيستم برق اصلي و هم از طريق ديـزل ژنـراتور تغذيه شود. نحوه اجـراي سيستم برقرساني در اين شـــرايط بايد مطابق با  شكل 11-1-٦ باشد.

 

شكل -11-1-٦ نحوه اجراي سيستم برقرساني پمپ از ديزل ژنراتور

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٤

 

-٦ -1٢-1 حجم مخزن سوخت پمپ يا ژنراتور ديزل بايد به ازاي هر كيلووات توان پمپ، ٥ ليتر در نظر گرفته شده و براي  مقدار نهايي محاسبهشده %1٠ ضريب اطمينان نيز لحاظ شود.

-٦ -1٣-1 كابلهاي ارتباطي بين پمپها و مولد نيرو بايد از نوع مقاوم حريق يا MICC باشند. باتريهاي موتور ديزل بايد از  نوع بينياز به نگهداري (Free Maintenance (باشند.

-٦ -1٤-1 سايز خطوط مكش و دهش پمپ بايد بر اساس كاتالوگ و مشخصات فني سازنده پمپ انتخاب شود.

-٦ -1٥-1 سايز كلكلتور خروجي پمپ بايد بر اساس رايزرهاي خروجي فعال متصل به آن و حداقل يك سايز از بزرگترين  رايزر، بيشتر انتخاب شده و حداقل ٤ اينچ در نظر گرفته شود. درصورتيكه تعداد رايزرهاي فعال متصل به كلكتور خروجي  بيش از يك عدد باشد ميتوان از رابطه ذيل استفاده نمود. لازم به توضيح است چنانچه بنا به ملزومات طراحي يا زونبندي،  چندين رايزر مشابه كه مربوط به بلوك هاي مجزاي ساختمان يا زونهاي مختلفي از ساختمان (در ارتفاع يا در طبقه) باشند،  بزرگترين رايزرهايي كه در يك حريق احتمالي، ممكن است فعال شوند، بايد معيار محاسبات قرار گيرد. تمامي فرضيات اين  ضابطه مربوط به وقوع حريق در يك بخش از ساختمان است.

��௖௢௟௟௘௖௧௢௥ = (��ଵଶ + ��ଶଶ + ��ଷଶ + ⋯ )ଵଶൗ

-٦ -1٦-1 سايز كلكلتورهاي ورودي پمپ بايد يك سايز بيشتر از كلكتور خروجي در نظر گرفته شده و حداقل ٥ اينچ باشد.  انشعاب ميان مخزن و كلكتور ورودي پمپ بايد هم سايز با كلكتور لحاظ شود.

-٦ -1٧-1 جهت اطلاع از وضعيت آمادهبهكار بودن پمپ آتشنشاني، بايد تمهيداتي در نظر گرفته شود هرگونه اختلال يا  قطعي در سيستم مدار تغذيه برق شهر پمپها، منجر به نمايش هشدار خطا بر روي پ انل اعلام حريق شود.

-٦ -1٨-1 پمپ آتشنشاني، همواره بايد در تراز ارتفاعي پايينتر نسبت به مركز مخزن ذخيره آب قرار گيرد. مگر آنكه پمپ  مذكور، بهمنظور مكش آب از تراز پايينتر نسبت به مخزن، فهرستشده باشد (نظير پمپهاي Turbine Shaft Vertical(.

-٦ -1٩-1 محل نصب پمپ آتشنشاني بايد بهگونهاي انتخاب شود كه داراي ابعاد مناسب بوده و دسترسي به آن آسان و امكان  تعميرات و نگهداري آن فراهم باشد.

-٦ -٢٠-1 محل نصب پمپ آتشنشاني بايد به شبكه بارنده مناسب مجهز باشد.

-٦ -٢1-1 محل نصب پمپهاي آتشنشاني و ساير ادوات مربوطه نظير پانل كنترلي آن و قسمت تغذيه برق، بايد در برابر  آسيب فيزيكي، آبگرفتگي، آتش، حرارت زياد، وزش شديد باد، يخ بستگي و ساير شرايط مخرب محيطي، بهطور مناسب  محافظت شود.

-٦ -٢٢-1 درصورتيكه پمپ در قسمتي از ساختمان واقع شود كه احتمال وقوع آتشسوزي در آن وجود دارد، اين فضا بايد  با مصالح مقاوم در برابر حريق بهطور مناسب، از ساير قسمتهاي ساختمان تفكيك شود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٥

 

-٦ -٢٣-1 در صورت نصب پمپها ي آتشنشاني داخل فضاي موتورخانه و در مجاورت تجهيزات قابل اشتعال ديگر، محل نصب  آن بايد توسط مصالح بنايي مناسب، از ساير قسمتهاي موتورخانه بهطور كامل جدا و حوزهبندي شود.

-٦ -٢٤-1 نصب تجهيزات توزيع آب بهداشتي ساختمان، در كن ار پمپها ي آتشنشاني، مجاز است.

-٦ -٢٥-1 شاسي پمپها بايد مستحكم بوده و ضمن تحمل وزن و ارتعاشات پمپ، بهگونهاي نصب و اجرا شود كه از انتقال  اين ارتعاشات به سازه ساختمان تا حد ممكن اجتناب شود.

-٦ -٢٦-1 پمپهاي آتشنشاني بايد داراي برچسب مشخصات باشند. اين برچسب بايد خوانا بوده و در برابر خوردگي و آسيب  فيزيكي مقاوم باشد.

-٦ -٢٧-1 پمپ آتشنشاني بايد توسط رنگ، علائم و يا نشانههاي مناسب از ساير پمپهاي ساختماني مجزا شده و بهسادگي  قابلتشخيص باشد.

-٦ -٢ نصب و اجرا

-٦ -1-٢ اتاق پمپ يا ژنراتور ديزل بايد به تهويه مناسب مجهز باشد.

-٦ -٢-٢ برقرساني به پمپهاي آتشنشاني، بايد بعد از كنتور برق بهصورت جداگانه و توسط فيوز مخصوص آتشنشاني صورت  پذيرد.

شكل -٢-٢-٦ برقرساني سامانههاي ايمني و آتشنشاني

-٦ -٣-٢ بر روي كلكتور خروجي بايد متعلقات كنترل و پايش مناسب، نظير پرشرسوئيچ، مانومتر فشار، شير تست و تخليه و  اتصال مخزن ديافراگمي در نظر گرفته شود.

-٦ -٤-٢ سايز شير تست و تخليه پمپ، بايد مطابق با بند ٢٠-٣-٤ باشد.

-٦ -٥-٢ محدوده فشار مانومتر نصبشده روي كلكتور خروجي، بايد متناسب با فشار نامي پمپ انتخاب شود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٦

 

-٦ -٦-٢ بر روي كلكتور خروجي پمپ، بايد يك انشعاب آب شهر با سايز حداقل 1 اينچ در نظر گرفته شود.

-٦ -٧-٢ در كليه قسمتهايي كه شبكه آب آتشنشاني به نحوي با آب مصرفي در ارتباط است، نظير انشعاب آب شهر و اتصال  مخزن مشترك به كلكتور ورودي پمپ، بايد از شير يكطرفه دوتايي استفاده شود.

-٦ -٨-٢ در قسمت مكش پمپ، بايد يك شير قطع كن جريان از نوع دروازهاي و يك صافي مناسب نصب شود.در ساختمانهاي  كلاس 2S و 3S شير قطع كن خط مكش بايد از نوع Y&OS باشد.

-٦ -٩-٢ در قسمت دهش پمپ، بايد يك شير يكطرفه و يك شير قطع كن جريان نصب شود.

-٦ -1٠-٢ جهت تست و تخليه سيستم، شير تست با سايز حداقل ٢ اينچ بايد در نظر گرفته شود. لوله خروجي شير تست  بايد به نحو مناسب به شبكه درين سيستم اطفاي حريق متصل شود.

-٦ -11-٢ جهت جلوگيري از ضربات و فشارهاي ناشي از عملكرد پمپها، بايد يك منبع ديافراگمي با ظرفيت مناسب، متصل  به كلكتور خروجي در نظر گرفته شود.

-٦ -1٢-٢ تابلوي برق پمپهاي آتشنشاني بايد بر اساس «ضوابط تابلو برق بوستر پمپ» و «دستورالعمل ساخت مجموعه  پمپ آتش نشاني» ساخته شود.

-٦ -1٣-٢ تنظيم پرشرسوئيچهاي پمپ آتشنشاني بايد بهگونهاي باشد كه پمپها بهدرستي وارد مدارد شوند. ازكارافتادن و  قطع شدن سوييچ پمپ اصلي نبايد منجر به ازكارافتادن احتمالي سوييچهاي بعدي شود.

-٦ -1٤-٢ پرشرسوئيچ پمپهاي آتشنشاني براي ساختمانهاي گروه 1S و 2S بايد از نوع استاندارد و براي ساختمانهاي  گروه 3S از نوع فهرست شده باشد.

-٦ -1٥-٢ در هنگام لولهكشي قسمت مكش پمپ، بايد ارتفاع مكش پمپ محاسبه شده و در انتخاب پمپ لحاظ شود.

 

 

 

 

 

 

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٧

 

-٧ مخازن

-٧ -1 مخزن ذخيره آب آتشنشاني ميتواند از نوع فلزي يا پلياتيلني چندلايه بوده و محل قرارگيري آن بسته به شرايط  محيطي ميتواند متفاوت باشد. استفاده از منابع بتني مدفون در زمين، بلامانع است.

-٧ -٢ اگر منابع ذخيره آب آتشنشاني در معرض عوامل جوي قرار داشته باشد، بايد به شكل مناسب در برابر صدمات فيزيكي  و يخزدگي محافظت گردد.

-٧ -٣ نصب مخزن ذخيره آب آتشنشاني روي بام، داخل موتورخانه، پمپ خانه و ساير قسمتهاي ساختمان بهشرط رعايت  اصول مهندسي مرتبط از قبيل قابليت تحمل وزن توسط سازه در شرايط عادي و يا زلزله و حريق، بلامانع است. محل نصب  اين منابع بايد عاري از مواد قابل اشتعال بوده يا بهگونهاي مناسب در برابر آتش محافظت گردد. همچنين بايد تمهيدات مناسب ،  در سازه محل نصب مخزن در ساختمان لحاظ گردد.

-٧ -٤ استفاده از استخرها، منابع روباز و يا چاه بهعنوان تنها مخزن ذخيره آب آتشنشاني مجاز نميباشد.

-٧ -٥ بهمنظور بررسي وضعيت مخزن ، آگاهي از ميزان ذخيره آب و انجام تعميرات مخزن، بايد يك دريچه آدمرو با ابعاد  مناسب روي بدنه مخزن ايجاد شده و بهراحتي قابلدسترس باشد.

-٧ -٦ دريچه آدمروي مخزن بايد در زمان بسته بودن كاملاً هوابند بوده و در برابر نفوذ مواد آلوده، حشرات و كرمها كاملاً  حفاظت شود.

-٧ -٧ تمهيدات مناسب جهت پايش ميزان آب مخزن، بايد در نظر گرفته شده و در صورت كاهش سطح آب مخزن به كمتر  از حد مجاز و موردنياز سيستم آتشنشاني، سيگنال خطا به سيستم اعلام حريق ارسال شود.

-٧ -٨ مخزن بايد در پايينترين نقطه، لوله تخليه آب داشته باشد. اين لوله بايد بهگونهاي باشد كه با باز كردن شير آب بتوان  كل آب مخزن را تخليه نمود. انتهاي لوله تخليه بايد دستكم 1٥ سانتيمتر بالاتر و دورتر از كفشوي يا هر نقطه تخليه ديگر  باشد. انتهاي لوله تخليه نبايد قابل اتصال به شيلنگ بوده و بايد با توري مقاوم در برابر خوردگي محافظت شود.

-٧ -٩ استفاده از مخزن مشترك جهت تأمين آب بهداشتي و آب آتشنشاني ساختمان، مجاز است. در اين شرايط بايد حجم  موردنياز هر دو مخزن محاسبه شده و باهم جمع شود.

-٧ -1٠ در اجراي مخزن ذخيره مشترك، كليه نكات مربوط به مخازن آب بهداشتي مندرج در مباحث چهاردهم و شانزدهم  مقررات ملي ساختمان بايد رعايت گردد.

-٧ -11 انشعاب ورودي مخزن بايد مجهز به شير شناور مكانيكي باشد. بهكارگيري شيرهاي برقي، كنترلكننده سطح آب  (Control Level (و غيره كه امكان خرابي يا عملكرد نامناسب آنها وجود دارد جهت كنترل پر شدن مخزن، مجاز نيست.

-٧ -1٢ كليه اتصالات و انشعاباتي كه ممكن است منجر به ورود احتمالي آلودگي شبكه آب آتشنشاني به داخل مخزن مشترك  شود، بايد مجهز به شير يكطرفه دوتايي باشد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٨

 

-٧ -1٣ جهت حفظ كارايي و راندمان پمپ آب آتشنشاني، لوله مكش از مخزن بايد بهگونهاي طراحي و اجرا شود كه در  قسمت داخلي مخزن داراي مكانيزم ضد گردابهاي بوده و از پديد آمدن گردابه (مغشوش شدن جريان) جلوگيري به عمل آيد.

-٧ -1٤ حجم مخزن آب آتشنشاني بايد بهگونهاي انتخاب شود كه دبي آب موردنياز سيستم اطفاي حريق آبي ساختمان را  (مطابق بند ٢-1-٦) تا زمان رسيدن نيروهاي آتشنشاني، تأمين نمايد.

-٧ -1٥ در صورت اخذ انشعاب كمكي مخصوص تأمين آب آتشنشاني از سازمان آب و فاضلاب تهران، ميتوان بسته به سايز  انشعاب اخذشده، حجم مخزن را كاهش داد.

-٧ -1٦ در صورت استفاده از اسپرينكلرهاي واكنش سريع، ميتوان در حجم مخزن ذخيره آب آتشنشاني، مطابق شرايط  مندرج در قسمت ٩-٧-٤ اين ضوابط صرفهجويي نمود.

-٧ -1٧ حداقل حجم مخزن ذخيره آب، بايد مطابق با جداول شماره -1٧-٧الف و ب باشد. مقادير مذكور در اين جداول به  تفكيك منطقه شهرداري ساختمان موردنظر، سايز انشعاب كمكي آتشنشاني، نوع اسپرينكلر استفادهشده در ساختمان، گروه  ساختمان و همچنين گروه خطر تصرف محاسبه شده است.

جدول شماره -1٧-٧الف – ظرفيت مخزن ذخيره آب آتشنشاني براي ساختمانهاي گروه 1S و 2S ظرفيت مخزن برحسب ليتر بر اساس گروه خطر و نوع اسپرينكلر

كمخطر خطر معمولي گروه ١ خطر معمولي گروه ٢ استاندارد واكنشسريع استاندارد واكنشسريع استاندارد واكنشسريع

منطقه شهرداري

مناطق ،٥ ،٦ ،٧ ،٨ ،٩ ،1٠ ،11 ،1٢ ،1٤ 1٦ و 1٧ ٨٥٠٠ ٥1٠٠ 1٢٨٠٠ ٧٧٠٠ 1٧٠٠٠ 1٠٢٠٠ مناطق ،1 ،٢ ،٣ ،٤ 1٥ و 1٨ ٩٦٠٠ ٥٨٠٠ 1٤٥٠٠ ٨٧٠٠ 1٩٣٠٠ 11٦٠٠

مناطق ،1٣ ،1٩ ،٢٠ ٢1 و ٢٢ 11٣٠٠ ٦٨٠٠ 1٧٠٠٠ 1٠٢٠٠ ٢٢٧٠٠ 1٣٦٠٠

 

جدول شماره -1٧-٧ب – ظرفيت مخزن ذخيره آب آتشنشاني براي ساختمانهاي گروه 3S

ظرفيت مخزن برحسب ليتر بر اساس گروه خطر و نوع اسپرينكلر

كمخطر خطر معمولي گروه ١ خطر معمولي گروه ٢ استاندارد واكنشسريع استاندارد واكنشسريع استاندارد واكنشسريع

منطقه شهرداري

مناطق ،٥ ،٦ ،٧ ،٨ ،٩ ،1٠ ،11 ،1٢ ،1٤ 1٦ و 1٧ 1٤٢٠٠ 1٠٨٠٠ 1٨٤٠٠ 1٣٣٠٠ ٢٢٧٠٠ 1٥٩٠٠ مناطق ،1 ،٢ ،٣ ،٤ 1٥ و 1٨ 1٦1٠٠ 1٢٢٠٠ ٢٠٩٠٠ 1٥1٠٠ ٢٥٧٠٠ 1٨٠٠٠

مناطق ،1٣ ،1٩ ،٢٠ ٢1 و ٢٢ 1٨٩٠٠ 1٤٤٠٠ ٢٤٦٠٠ 1٧٨٠٠ ٣٠٢٠٠ ٢1٢٠٠

 

تذكر مهم: كليه اعداد مندرج در ستونهاي مربوط به اسپرينكلر واكنشسريع در جداول -1٧-٧الف و ب با فرض ارتفاع سقف  ٣ متر محاسبه و نگارش شدهاند، براي سقفهاي با ارتفاع غير از ٣ متر، بايد بر اساس بند -٧-٤ ٩ اين دستورالعمل، محاسبات  آب مورد نياز سيستم و حجم مخزن ذخيره، اصلاح شود. گروه خطر ساختمان بايد بر اساس پرخطرترين تصرف موجود در آن  در نظر گرفته شود.

»

معاونت حفاظت و پيشگيري از حريق

١٣٩٩

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1

 

فهرست مطالب

 

 

عنوان شماره صفحه

مقدمـه ……………………………………………………………………………………………………………………….. ٢ -1 تعاريف ……………………………………………………………………………………………………………………. ٣ -٢ تذكرات كلي ……………………………………………………………………………………………………………. 1٣ -٣ خاموشكنندههاي دستي ……………………………………………………………………………………………….. 1٤ -1-٣ نكات عمومي …………………………………………………………………………………………………….. 1٤

-٢-٣ تعداد خاموشكنندهها …………………………………………………………………………………………… 1٥ -٣-٣ جانمايي خاموشكنندهها ………………………………………………………………………………………… 1٦ -٤-٣ الزامات نصب و اجرا ……………………………………………………………………………………………… 1٦ -٤ اسپرينكلر ……………………………………………………………………………………………………………….. 1٨

-1-٤ نكات عمومي …………………………………………………………………………………………………….. 1٨ -٢-٤ دستهبندي ساختمانها و سيستمها (جهت طراحي سيستم اسپرينكلر) ………………………………………… 1٩ -٣-٤ قوانين كلي نصب اسپرينكلرها …………………………………………………………………………………… ٢٠ -٤-٤ نكات كلي طراحي ……………………………………………………………………………………………….. ٢٣ -٥-٤ ضوابط اسپرينكلرهاي اسپريكننده استاندارد، بالازن و پايينزن ……………………………………………….. ٢٦ -٦-٤ اسپرينكلرهاي اسپري كننده استاندارد -ديواري …………………………………………………………………. ٣٢ -٧-٤ انتخاب سايز لولههاي سيستم اسپرينكلر ………………………………………………………………………… ٣٤ -٥ لوله ايستاده آتشنشاني و سيستم اطفاي حريق دستي ………………………………………………………………… ٣٧

-1-٥ نكات كلي ………………………………………………………………………………………………………… ٣٧ -٢-٥ اتصال مخصوص آتشنشاني ……………………………………………………………………………………… ٣٨ -٣-٥ جانمايي و طراحي ……………………………………………………………………………………………….. ٣٨ -٤-٥ جعبههاي آتشنشاني …………………………………………………………………………………………….. ٤٠ -٦ پمپ تأمين آب آتشنشاني ……………………………………………………………………………………………… ٤٢

-1-٦ طراحي و محاسبات ………………………………………………………………………………………………. ٤٢ -٢-٦ نصب و اجرا ………………………………………………………………………………………………………. ٤٥ -٧ مخازن ………………………………………………………………………………………………………………….. ٤٧

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢

 

مقدمـه

رشد روزافزون جمعيت و نياز به مسكن و همچنين گسترش اماكن اداري، تجاري و … در كلانشهر تهران، افزايش ساختوساز  را به دنبال داشته است. با استناد به آمار و ارقام حوادث ارجاع شده به اين سازمان، متأسفانه عدم آگاهي از اصول ايمني  ساختمانها و بعضاً كوتاهي افراد مسئول، هرساله حوادث و سوانح تلخ بسياري را موجب شده و خسارات مالي و جاني فراواني  را به شهروندان محترم تحميل مينمايد.

سازمان آتشنشاني و خدمات ايمني شهرداري تهران بهعنوان چشم و متولي ايمني شهر ، با توجه به رشد حريق و حوادث  همهي تلاش وسعي خود را معطوف به رعايت نكات ايمني در معماري، ساختار و دسترسي كاربريهاي جديد و موجود شهري  نموده و اميدوار است با همكاري همهي نهادهاي ذيربط ازجمله سازمان نظاممهندسي، مقررات ملي ساختمان، سازمان  استاندارد،شهرداري، مركز تحقيقات ساختمان و مسكن، شاهد توسعه روزافزون ايمني شهري بهويژه در بخش سازههاي شهري  باشيم.

مجموعه ضوابط و مقررات ايمني آتشنشاني، در سه بخش ضوابط ايمني معماري، ضوابط ايمني تأسيسات مكانيكي و ضوابط  ايمني تأسيسات الكتريكي گردآوري شده است.

ضوابط سامانههاي اطفاي حريق شامل ضوابط مرتبط با شبكههاي آتشنشاني كه مشتمل بر مخزن آب، پمپهاي آب، لولهكشي  و اتصالات و جعبههاي آب آتشنشاني در پاركينگها و طبقات و همچنين شبكههاي بارنده يا اسپرينكلر كه بهعنوان يكي از  مهمترين مؤلفههاي حفاظت ساختمان در مقابل حريق شناخته ميشود، منتشر ميشود. وجود شبكه بارنده بهشرط آنكه در  نگهداري آن دقت شود، در توسعهي ايمني بهقدري مؤثر است كه در بعضي از كشورهاي بزرگ اروپايي از جنگ جهاني دوم  تاكنون هيچ مرگومير ناشي از وقوع آتشسوزي در اين ساختمانها حتي براي يك مورد هم گزارش نشده است.

بديهي است گردآوري چنين مجموعههايي هيچگاه خالي از اشكال نبوده و اين سازمان اميد دارد تا با تكيه بر پيشنهادات و  راهنماييهاي ارزشمند شم ا مهندسين و مخاطبين گرامي، با اصلاح و بازنويسي اين ضوابط، در راستاي هرچه بهتر و كاملتر  شدن اين مجموعه گام بردارد.

 

 

معاون پيشگيري و حفاظت از حريق

محمود قـديـري .

پاييز ٩٩ .

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣

 

-١ تعاريف

-١ -١ رايزر

لوله عمودي مربوط به سيستم آتشنشاني (لوله اي ستاده، شبكه اسپرينكلر يا مشترك) كه ممكن است بهصورت خشك، تر يا  تركيبي اجرا شود.

رايزر خشك: رايزر خشك لولهاي است به شكل عمودي كه در حالت عادي خالي از آب بوده و در هر طبقه به يك خروجي  متصل ميگردد. رايزر خشك به آب شهري يا منبع تأمين آب متصل نبوده و بهوسيله وروديهاي پيشبينيشده ميتواند توسط  پمپهاي خودروي آتشنشاني تغذيه شود. اين رايزر به آتشنشانها اجازه ميدهد بدون اتلاف وقت براي لولهكشي عمودي از  محل خودروي آتشنشاني تا طبقات فوقاني ساختمان، بهراحتي و با استفاده از يك بند لوله استاندارد آتشنشاني، آتشسوزي  را در هر طبقه ساختمان مهار نمايند.

رايزر تر: رايزر تر همواره داراي آب بوده و به منبع تأمين آب سيستم اطفاي حريق ساختمان متصل است. در اين روش امكان  تغذيه سيستم توسط پمپ خودروي آتشنشاني وجود ندارد.

رايزر تركيبي: در سيستم تركيبي، لوله عمودي رايزر همواره داراي آب بوده و به منبع تأمين آب سيستم اطفاء حريق متصل  است. علاوه بر آن اين سيستم داراي انشعاب مخصوص خودروهاي آتشنشاني بوده كه در صورت نياز ميتواند توسط پمپ  خودروهاي آتشنشاني تغذيه گردد.

رايزر مشترك: در اين روش تنها يك رايزر جهت تأمين آب سيستم اسپرينكلر و همچنين سيستم لوله ايستاده استفاده م يشود.  استفاده از اين روش مستلزم رعايت سايز مناسب و همچنين نكات طراحي مربوط به نحوه انشعاب گيري (به فصل ٥ مراجعه  شود) ميباشد.

-١ -٢ سيستم لوله ايستاده (Standpipe (

آرايشي از لولهكشي، شيرآلات، اتصالات شيلنگ و ساير تجهيزات نصبشده در ساختمان يا سازه با اتصالات شيلنگ كه بهگونهاي  جانمايي شدهاند كه توانايي تخليه آب بهمنظور اطفاي حريق، حفاظت از متصرفين و همچنين حفاظت از سازه و محتويات آن  را داشته باشند.

-١ -٣ سيستم شبكه بارنده خودكار (System Sprinkler (

متشكل از منبع يا منابع تأمين آب، ي ك يا چند منطقه اسپرينكلر، شير كنترل اصلي و چيدمان لولههاي متصل به اسپرينكلرها  ميباشد. سيستم اسپرينكلر خودكار بهمنظور كشف و اطفاء يا كنترل حريق با عامل اطفايى آب بوده كه اساسًا عمل كنترل در  اين سيستم در مرحله اوليه رشـد حريق انجامگرفته و ازاينجهت در جلوگيرى از بروز خسارات بعدى بسيار مؤثـر است و  صدمات آتشسوزى را به حداقل ميرساند.

سيستم اسپرينكلر معمولاً كل ساختمان را تحت پوشش قرار ميدهد. برخى اوقات مراجع ذيصلاح اجراى سيستم اسپرينكلر را  فقط بهمنظور حفظ جان افراد و خروج ايمن متصرفين از ساختمان توصيه مينمايند و ممكن است فقط قسمتهاي محدودى  كه موردنظر مراجع ذيصلاح است تحت پوشش سيستم اسپرينكلر قرار گيرند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤

 

-١ -٤ سيستم اطفاي غير خودكار

سيستمي كه بهصورت غير خودكار و توسط متصرفين، نيروهاي آموزشديده و يا آتشنشانان مورد استفاده قرار ميگيرد.

-١ -٥ سيستم اطفاي خودكار

سيستم اطفاي حريقي كه بدون دخالت عوامل انساني و بهصورت مستقل يا توسط سيستم اعلام حريق فعال شده و حريق را  كنترل يا اطفاء مينمايد.

-١ -٦ شيلنگ نواري (Flat Lay (

اين شيلنگ در حالت بدون آب، به شكل يك نوار تخت دور قرقره يا روي رك مخصوص قرار ميگيرد. جهت استفاده بايد ابتدا  بهصورت كامل روي زمين پهن شده و سپس با باز نمودن شير آب، پر از آب شود. استفاده از اين شيلنگها مخصوص افراد  آموزشديده ميباشد. در حال حاضر در برخي از متون، اشتباهاً به اين نوع شيلنگ، شيلنگ فايرباكس يا شيلنگ كنفي نيز  گفته ميشود.

-١ -٧ شيلنگ لاستيكي نيمهسخت

اين شيلنگ معمولاً از جنس لاستيك بوده و حالت ظاهري آن در شرايط بدون آب و آبگيري شده، مشابه هم است. استفاده از  اين شيلنگ ساده و بدون نياز به آموزش بوده و جهت استفاده متصرفين در مراحل اوليه حريق در نظر گرفته ميشود. در حال  حاضر در برخي از متون، بهاشتباه به اين نوع شيلنگ، شيلنگ هوزريل نيز گفته ميشود.

-١ -٨ ايستگاه شيلنگ

محلي كه در آن انشعابات شيلنگهاي آتشنشاني جانمايي شده و ميتواند مجهز به ادواتي نظير قرقره نگهدارنده شيلنگ،  شيلنگ، نازل و ادوات جانبي و همچنين خاموشكنندههاي دستي باشد.

-١ -٩ رك مخصوص شيلنگ نواري

محلي كه بهمنظور قرارگيري يك يا چند بند شيلنگ نواري آتشنشاني تعبيه ميشود. اين محل ميتواند جهت حفاظت بيشتر  داخل كابينت مخصوص قرار گيرد.

-١ -١٠ سر لولههاي چرخشي

نوع خاصي از سرلوله كه به دليل عدم آببندي صحيح، تجمع ذرات داخل لولهها در پشت سرلوله و گرفتگي آن و مهمتر از آن  سختي كاركرد با آنها براي متصرفين، استفاده از آنها توصيه نمي گردد. اين سرلولهها فاقد اهرم كنترل هستند.

(Fire Department Connection) آتشنشاني اتصال -١١ -١

اتصال مخصوص نيروهاي آتشنشاني كه به شبكه لولهكشي خشك يا تركيبي داخل ساختمان مرتبط بوده و توسط پمپ خودروي آتشنشاني، تغذيه ميشود.

 

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٥

 

-١ -١٢ انشعاب كمكي آتشنشاني

انشعابي از شبكه آب شهري كه بهطور مستقل از انشعاب آب مصرفي و توسط سازمان آب، تحت عنوان انشعاب آب آتشنشاني  به ساختمان متصل ميگردد.

-١ -١٣ شبكه آب آتشنشاني

اين شبكه شامل منبع آب آتشنشاني، لولههاي آبرساني، جعبههاي آتشنشاني، شيرهاي كنترل و متعلقات، منبع تأمين آب  و … ميباشد. تنها مصرف مجاز از شبكه آب آتشنشاني، بهمنظور اطفاء حريق بوده و هرگونه برداشت ديگري با مقاصد متفاوت  (آبياري فضاي سبز، تأمين آب سيستم سرمايش يا گرمايش ساختمان، شستشوي محيط و …) از اين شبكه مجاز نميباشد.

-١ -١٤ كلكتور ورودي پمپ

كلكتور ورودي وظيفه رساندن آب به وروديهاي پمپها را داشته و توسط لولههاي ارتباطي به مخزن تأمين آب آتشنشاني  متصل ميگردد.

-١ -١٥ كلكتور خروجي پمپ

كلكتور خروجي وظيفه جمعآوري آب پمپاژ شده توسط پمپها را دارد كه آن را به سمت رايزرهاي اصلي آتشنشاني هدايت  مينمايد.

-١ -١٦ فشارسنج (Manometer (

وسيلهاي كه جهت سنجش ميزان فشار سيال داخل يك لوله يا مخزن يا يك شبكه بسته و نمايش آن به كار ميرود.

(Presure Switch) پرشرسوئيچ -١٧ -١

وسيلهاي قابل تنظيم با امكان ارسال فرمان به تجهيزات ديگر، كه در صورت كاهش فشار از حدي مشخص و يا افزايش فشار  به بيش از مقداري مشخص، فرمانهاي متناوبي صادر مينمايد .

-١ -١٨ شير تست (Valve Test (

شيري كه جهت اطمينان از صحت عملكرد يك سيستم، نظير پمپها يا شاخهاي از خطوط شبكه بارنده نصب و استفاده  ميشود.

-١ -١٩ شير دروازهاي با رزوه بلند ( Y & OS (

نوعي شير دروازهاي كه معمولاً جهت كنترل جريان آب در سيستمهاي شبكه بارنده آتشنشاني بهكار رفته و قسمت رزوه آن  (Stem (بيرون از بدنه شير بوده و با باز شدن يا بسته شدن شير، از بدنه شير بيرون زده يا داخل آن فرو ميرود. ويژگي آن  اين است كه با نگاه كردن به آن ميتوان از باز و بسته بودن آن اطلاع پيدا كرد.

-١ -٢٠ شير يكطرفه (valve Check (

نوعي شير كه تنها در يك جهت به سيال اجازه عبور ميدهد. در مواردي كه جهت عبور سيال مهم باشد از اين تجهيز بهمنظور  ايجاد محدوديت در حركت سيال، استفاده ميشود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٦

 

-١ -٢١ شير كنترل (Valve Control (

شيري كه جريان آب را در سيستمهاي اطفاء حريق كنترل مينمايد. نيازمند استاندارد ملي

-١ -٢٢ شير توپكي ربع گرد (valve Ball (

نوعي شير توپكي كه داراي يك اهرم با قابليت حركت ٩٠ درجه جهت كنترل جريان بوده و از يك قطعه توپي شكل جهت  قطع جريان استفاده ميكند. اين شير در سيستم لولهكشي گاز ساختمان نيز بهطور گسترده مورد استفاده قرار ميگيرد.

-١ -٢٣ شير دروازهاي (valve Gate (

نوعي شير قطع و وصل جريان كه داراي فلكهاي پيچشي جهت كنترل جريان بوده و از ي ك گُوِه براي قطع جريان استفاده  ميكند. شيرآلات قطع و وصل جريان آب در لولهكشي آب بهداشتي آشاميدني نيز عمدتاً از اين نوع هستند.

-١ -٢٤ شير يكطرفه هشداردهنده سيستم اسپرينكلر (Valve Check Alarm Wet(

نوعي شير يكطرفه كه معمولاً در سيستمهاي اسپرينكلر بهكار رفته و داراي فشارسن ج ميباشد. اين وسيله ميتواند بهصورت  پكيج متشكل از مكانيزم تشخيص جريان و ارسال سيگنال به سيستم اعلام حريق، شير تخليه و زنگ هشدار مكانيكي بوده و استفاده از آن در ابتداي رايزرهاي اسپرينكلر توصيه ميشود.

-١ -٢٥ منبع انبساط (Chamber (

نوعي مخزن تحتفشار كه وظيفه كنترل و كاهش شوكهاي ناشي از افزايش فشار سيستم لولهكشي را دارد.

-١ -٢٦ استاندارد

تجهيزات و مصالحي كه داراي استاندارد مشخص مناسب براي توليد بوده و توسط سازمان ملي استاندارد ايران تائيد شده يا  داراي استانداردهاي معتبر بينالمللي باشند.

-١ -٢٧ فهرستشده (Listed(

تجهيزات، مصالح و يا خدمات مشمول در فهرست منتشره شده توسط نهاد قانوني مسئول كه مورد ارزيابي (شامل آزمون و  ارزيابي مصالح و يا توليد تجهيزات و ارزيابي خدمات بهصورت دورهاي) قرار ميگيرند و اين فهرست بيانگر اين موضوع است كه  تجهيزات، مصالح و خدمات، مطابق با مقررات، دستورالعملها ، استانداردها و معيارهاي فني مصوب بوده و مناسب بودن آنها  براي هدف مشخصي تائيد شده باشند.

در اين دستورالعمل، منظور از فهرست شده، تجهيزات و مصالحي هستند كه توسط موسسههاي داخلي يا بين المللي معتبر و  مورد تائيد سازمان آتشنشاني تهران نظير سازمان ملي استاندارد، مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي، UL، Vds، FM،  LPCB و غيره مورد آزمون قرارگرفته و عملكرد صحيح آنها از طريق بررسي اسناد فني رسمي، جهت به كار بردن در  سيستمهاي ايمني و آتشنشاني، مورد تائيد قرار گرفتهشده باشد. اين محصولات در سايت رسمي سازمان آتشنشاني (بخش  ليست تجهيزات اطفاي حريق) قابل رويت هستند.

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٧

 

-١ -٢٨ اسپرينكلر، بارنده (Sprinkler (

وسيله اطفاء يا كنترل حريق است و هنگاميكه حباب شيشهاي حساس به حرارت آن تا دماي مشخصي گرم ميشود، بهصورت  خودكار عمل كرده و آب را در منطقه تحت پوشش خود تخليه ميكند.

-١ -٢٩ اسپرينكلر پايينزن (Sprinkler Pendent (

نوعي اسپرينكلر كه جريان آب را به سمت پايين تخليه ميكند.

-١ -٣٠ اسپرينكلر ديواري (Sprinkler Sidewall (

نوعي اسپرينكلر كه با دفلكتور خاص كه توانايي تخليه بخش عمده آب خود را بهصورت نيمدايره و در جهت مخالف ديوار  مجاور خود، دارد.

-١ -٣١ اسپرينكلر بالا زن (Sprinkler Upright (

اسپرينكلري است كه جريان آب را به سمت بالا تخليه كرده و آب پس از برخورد به دفلكتور تغيير جهت داده و به سمت پايين  زمين برميگردد.

-١ -٣٢ اسپرينكلر پوشش گسترده

نوعي اسپرينكلر اسپريكننده است كه مساحتي بيشتر از انواع ديگر اسپرينكلرها را ميتواند تحت پوشش خود قرار دهد.

-١ -٣٣ اسپرينكلر پاسخ سريع (QR (

نوعي اسپرينكلر اسپريكننده كه داراي حباب شيشهاي با سرعت عكسالعمل بيشتري نسبت به اسپرينكلرهاي پاسخ استاندارد

و يا كمتر بوده و بهعنوان اسپرينكلر پاسخسريع براي مقاصد موردنظر 1/٢

ميباشد كه نرخ اين پاسخ زماني ٥٠ (متر – ثانيه)

فهرست ميشود. استفاده از اين نوع اسپرينكلر ميتواند در بسياري از موارد منجر به كاهش قابلتوجه ناحيه طراحي و به دنبال  آن آبدهي پمپ و حجم مخزن ذخيره خواهد شد.

-١ -٣٤ اسپرينكلر مسكوني (Residential (

و يا كمتر دارد و براي محافظت

نوعي اسپرينكلر پاسخ سريع است كه حباب شيشهاي با نرخ پاسخ زماني ٥٠ (متر – ثانيه ) 1/٢

از واحدهاي مسكوني فهرست ميشود.

-١ -٣٥ اسپرينكلر اسپريكننده

اسپرينكلري كه توانايي قابل قبولي در كنترل طيف گستردهاي از گروههاي مختلف آتشسوزيها را دارد.

-١ -٣٦ اسپرينكلر اسپريكننده استاندارد

اسپرينكلري كه منطقه تحت پوششي مطابق با جداول -1-٥-٤الف، ب و ج داشته باشد.

-١ -٣٧ واحد مسكوني (براي نصب و راهاندازي اسپرينكلر)

واحد مسكوني به يك يا چند اتاق كه براي زندگي يك يا چند نفر طراحي شده است گفته ميشود و ميتواند شامل امكاناتي  مثل آشپزخانه، هال، سرويس بهداشتي و اتاقخواب و غيره باشد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٨

 

-١ -٣٨ اتاق كوچك

اتاقي در محيط كمخطر كه سازهاي غير مسدودكننده داشته و مساحت آن كمتر يا برابر با ٧٥ مترمربع است.

-١ -٣٩ ارتفاع سقف (Height Ceiling (

فاصله بين كف تا وجه زيرين سقف يا بام در يك ناحيه ميباشد.

-١ -٤٠ سقف مسطح

سقفي پيوسته كه در يك صفحه قرار داشته باشد.

-١ -٤١ سقف افقي

سقفي كه شيب آن برابر يا كمتر از 1 در ٦ (1٦.٦ درصد) باشد.

-١ -٤٢ سقف شيبدار

سقفي كه شيب آن بيشتر از 1 در ٦ (1٦.٦ درصد) باشد.

-١ -٤٣ سقف صاف

سقفي كه در آن برجستگي يا تورفتگي قابلملاحظهاي وجود نداشته باشد.

-١ -٤٤ سيستم لولهكشي اسپرينكلر

سيستمي متشكل از شبكه لولهكشي كـه مطابق با استانداردهاي مهندسي محافظت در برابر آتـش طراحي شده و شامل  اسپرينكلر، منبع تأمين آب، شير كنترل، هشداردهنده جريان آب و شير تخليه ميباشد كه ميتواند توسط حرارت آتش فعال  شده و آب را روي منطقه آتشسوزي تخليه كند.

در سيستمهاي متداول در ساختمانها، در صورت بروز حريق، تنها اسپرينكلر يا اسپرينكلرهايي كه در مجاورت حريق باشند  فعال شده و برخلاف تصـور عامه افراد بههيچوجه تمامي اسپرينكلرها بهطور همزمان شروع به تخليه و پاشش آب نمينمايند.  بـررسي شود. آتشسوزيهاي گذشته نشان داده كه در ساختمانهاي داراي سيستم اسپرينكلر خودكار، بهندرت كسي دچار  سوختگي شديد يا فوت شده است.

-١ -٤٥ سيستم طراحي شده بر اساس محاسبات هيدروليكي ( System Designed Hydraulically ( سيستم اسپرينكلري كه در آن سايز لولهها بر اساس محاسبه افت فشار آب در شبكه لولهكشي تعيين ميشود. بر اساس اين  روش به ازاي هر واحد سطح كف فضاي طراحي مقدار مشخصي از آب بايد تخليه شود. طراحي سيستم اسپرينكلر بر اساس  محاسبات هيدروليكي منجر به كاهش قابلتوجه سايز لولهها و هزينههاي لولهكشي سيستم شده و ارجحيت دارد.

-١ -٤٦ سيستم لولهكشي با جداول پيش تعيينشده (System Schedule Pipe (

سيستم اسپرينكلري كه در آن اندازه لولهها توسط جداول پيش تعيينشده انتخاب ميشود كه در آن با توجه به طبقهبندي  تصرف و تعداد اسپرينكلرها اندازه لولهها مشخص ميشود لازم به ذكر است طراحي با اين روش عموماً م نجر به افزايش هزينهها  ميشود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٩

 

(Wet Pipe Sprinkler System ) لولهتر اسپرينكلر سيستم -٤٧ -١

سيستم اسپرينكلري مجهز به اسپرينكلرهاي خودكاري متصل به سيستم لولهكشي داراي آب متصل به منبع آب بهگونهاي كه  آب موجود در سيستم بلافاصله پس از فعال شدن اسپرينكلرها در اثر حرارت آتش، تخليه ميشود.

-١ -٤٨ سيستم اسپرينكلر لوله خشك (System Sprinkler Pipe Dry (

سيستم اسپرينكلري مجهز به اسپرينكلرهاي خودكار كه به يك سيستم لولهكشي حاوي هوا يا نيتروژن تحتفشار متصل بوده  و بهمحض كم شدن فشار، به سبب تخليه از يك خروجي سيستم (نظير عمل كردن يك اسپرينكلر)، يك شير مخصوص، تحت  عنوان شير لوله خشك، توسط فشار آب سيستم، باز شده و آب داخل شبكه لولهكشي جريان پيدا كرده و از اسپرينكلرهاي  فعالشده، خارج ميشود.

-١ -٤٩ سيستم اسپرينكلر پيش عملگر (System Sprinker Preaction (

سيستم اسپرينكلري مجهز به اسپرينكلرهاي خودكار متصل به سيستم لولهكشي حاوي هوا (تحتفشار يا غير تحتفشار) كه  در آن فرمان باز شدن شير اصلي آب به كمك سيستم اعلام حريق صادر ميگردد.

-١ -٥٠ شير تنظيم فشار (valve requlating Presure (

وسيلهاي كه باهدف كاهش، محدود كردن و تنظيم فشار آب طراحي شده است.

(Branch Lines) شاخهها -٥١ -١

لولههايي كه آب اسپرينكلرها را بهطور مستقيم تأمين ميكند.

-١ -٥٢ لولههاي اصلي (Mains Cross (

لولههايي كه آب شاخهها را بهطور مستقيم تأمين ميكند.

-١ -٥٣ لولههاي اصلي تغذيهكننده (Mains Feed (

لولههايي كه لولههاي اصلي را بهطور مستقيم يا از طريق رايزرها تغذيه ميكند.

-١ -٥٤ سيستمهاي نظارتي هشداردهنده (Device Supervisory (

تجهيزاتي كه براي نظارت بر شرايط و وضعيت اجزاء شبكه اسپرينكلر خودكار و آب آتشنشاني و … طراحي شده است.

-١ -٥٥ هشداردهنده جريان آب (Device Alarm Waterflow (

وسيلهاي كه حركت آب در سيستم را تشخيص داده و بهصورت مكانيكي يا الكتريكي تجهيزات موردنظر هشداردهنده شنيداري  يا ديداري را فعال ميكند.

-١ -٥٦ ساختارهاي مسدودكننده ( Construction Obstructed (

ساختارهاي پانلي يا ساير ساختارها مانند تيرها، خرپاها و يا ساير اجزا كه به نحوي مانع انتقال حرارت يا توزيع آب ميشود و  بهطور عمده بر توانايي اسپرينكلرها براي كنترل يا اطفاي حريق تأثير ميگذارند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٠

 

-١ -٥٧ ساختارهاي غير مسدودكننده (Construction Obstructed-Un (

ساختارها يي كه در آن تيرها، خرپاها و ساير قطعات بهگونهاي هستند كه مانع جريان گرما و يا توزيع آب نشده و بر روي توانايي  اسپرينكلرها در كنترل يا اطفاي حريق تأثيرگذار نميباشند. ساختارهاي غير مسدودكننده، اعضاي سازهاي افقي توخالي دارند  كه در آن، بازشوها حداقل ٧٠ درصد مساحت سطح مقطع را تشكيل دادهاند و فاصله بين اعضاي سازه از يكديگر بيشتر از ��  ٢.٣ (���� ٧/٥) باشد.

-١ -٥٨ گروهبندي ساختمانها

در اين دستورالعمل، سه گروه ساختماني بر اساس نوع و ساختار تصرف مطابق ذيل تعريف شده است. لازم به ذكر است اين  گروهبنديها تنها منحصر به برخي الزامات اين دستورالعمل بوده و قابلتعميم به ساير دستورالعملها و استانداردها نميباشد.  در خصوص ساير تصرفاتي كه در اين قسمت به آنها اشاره نشده است، بايد طبق نظر مقام قانوني مسئول عمل شود.

جدول -٥٨-1 گروهبندي تصرفات بر اساس كاربري، ارتفاع و زيربناي كلي ساختمان

كاربري مسكوني و اداري

زير ٤٨٣٠ ٤٨٣٠ تا 1٠٠٠٠ 1٠٠٠٠ و بيشتر

* مساحت (مترمربع)

**

ارتفاع ساختمان (متر)

S3 S2 S1 متر ٢٣ زير  S3 S3 S2 متر ٣٠ تا ٢٣ ٣٠ متر و بيشتر 3S 3S 3S  تجاري

S3 S3 S2

*** زير 1٢ متر

1٢ متر و بيشتر 3S 3S 3S

صنعتي و انبار

نوع خطر تصرف زير 1٠٠٠ 1٠٠٠ و بيشتر –

كمخطر و خطر معمولي 2S 3S –

–

3S 3S

پرخطر و تصرفات خاص

 

 

* منظور از مساحت، زيربناي كل ساختمان شامل تمامي طبقات و قسمتها است.

** منظور از ارتفاع، فاصله كف آخرين طبقه تا تراز معبر دسترسي مجاور ساختمان است.

*** براي تصرفات تجاري حداكثر ٢ طبقه كه مجموع متصرفين آنها كمتر از ٥٠ نفر باشد، ميتوان گروه ساختمان را 1S در نظر گرفت.

 

 

 

 

 

 

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 11

 

-١ -٥٩ حداقل الزامات گروهبنديهاي مختلف

حداقل الزامات سيستمهاي اطفاي حريق گروههاي سهگانه ذكرشده در بند ٥٨-1 مطابق جدول ٥٩-1 ميباشد. در شكل  شماره ،٥٩-1 نماي شماتيك يك سيستم اطفاي حريق به همراه برخي متعلقات نمايش داده شده است.

جدول -٥٩-1 حداقل الزامات سيستمهاي اطفاي حريق تصرفات سهگانه

رديف شرح تصرف 1S تصرف 2S تصرف 3S  1 پايش سطح مخزن آب و ارسال سيگنال خطا به سيستم اعلام   

         



٢ شير قطع كن از نوع Y&OS ابتداي رايزر -٣ شير قطع كن از نوع Y&OS در خط مكش پمپ -٤ شير قطع كن مجهز به نشانگر و قابليت ارسال سيگنال نظارت -٥ زنگ هشدار مكانيكي در ابتداي رايزر – -٦ طراحي سيستم به روش محاسبات هيدروليكي – –

فهرستشده فهرستشده٧ فلوسوئيچ فهرستشده *

استاندارد استاندارد استاندارد **

٨ شيرهاي يكطرفه

٩ شيرهاي قطع كن متعلقات اول خط استاندارد فهرستشده فهرستشده 1٠ شير قطع كن Y&OS – فهرستشده فهرستشده

استاندارد استاندارد فهرستشده ***

11 پمپ و شيرآلات و متعلقات مربوطه

1٢ شيرآلات و اتصالات داخل جعبه استاندارد استاندارد استاندارد  1٣ مجموعه قرقره شيلنگ و نازل فهرستشده فهرستشده فهرستشده 1٤ اسپرينكلر فهرستشده فهرستشده فهرستشده 1٥ مانومتر و شير تست و تخليه استاندارد استاندارد استاندارد

فهرستشده فهرستشده فهرستشده

1٦ خاموشكننده دستي

 

 

* پيش از مطالعه اين جدول، تعاريف عبارات مورد استفاده در جدول، مورد مطالعه قرار گيرد.

** پيشنهاد مي شود به منظور حصول اطمينان بيشتر، شيرهاي يك طرفه در ساختمانهاي 2S و 3S از نوع فهرست شده باشد.  *** پمپ هاي مورد استفاده در ساختمانهاي 1S و 2S بايد بر اساس «دستورالعمل ساخت مجموعه پمپ آتش نشاني» منتشر شده  توسط سازمان آتش نشاني، ساخته شوند. در خصوص ساختمانهاي 3S، مجموعه كامل پمپ بايد فهرستشده بوده و از يكي از نهادهاي  ذيصلاح داخلي يا بين المللي، داراي تاييديه باشد.

استثناً تا اطلاع ثانوي، در راستاي حمايت از سازندگان و توليدات داخلي، بهكارگيري پمپهاي ساختهشده بر اساس دستورالعمل مذكور،  صرفاً براي ساختمانهاي اداري و مسكوني گروه 3S با مشخصات ذيل، بلامانع ميباشد.

 ساختمان فاقد هرگونه كاربري ديگر به جز اداري و مسكوني باشد.

 ارتفاع ساختمان (تراز كف آخرين طبقه نسبت به معبر دسترسي)، كمتر از ٤٥ متر باشد.

 فاصله ايستگاه پمپاژ تا بالاترين مصرف كننده كمتر از ٥٠ متر باشد.

لازم به توضيح است، سازمان آتشنشاني توصيه اكيد مينمايد به منظور دستيابي به ضريب ايمني بالاتر، تمامي ساختمانهاي گروه 3S حتي در صورت احراز شرايط فوق نيز از مجموعه پمپهاي آتشنشاني فهرستشده استفاده نمايند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٢

 

 

شكل -٥٩-1 نماي شماتيك يك سيستم اطفاي حريق نمونه

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٣

 

-٢ تذكرات كلي

-٢ -١ سيستمهاي اطفاي آبي مطرحشده در اين دستورالعمل، مربوط به ساختمانهاي با كاربري تجاري، مسكوني و اداري  بوده و تعميم آن به كاربريها و تصرفهاي حساس نظير پالايشگاهها، نيروگاهها، مراكز تسليحاتي، انبارها و غيره مجاز نيست.  در اين شرايط بايد از كدها و استانداردهاي معتبر و مرتبط جهت تكميل مطالب اين دستورالعمل استفاده گردد.

-٢ -٢ جهت تطابق با اتصالات مرسوم آتشنشاني تهران، كليه اتصالات آتشنشاني بهكاررفته در سيستمهاي اطفاي حريق  بايد از نوع Storz باشد.

-٢ -٣ جهت كاهش هزينههاي اجرا و همچنين اطمينان از عملكرد صحيح سيستم، طراحي سيستمهاي اطفاي حريق به  روش محاسبات هيدروليكي توصيه ميگردد.

-٢ -٤ در اين دستورالعمل به ملزومات طراحي و اجراي سيستمهاي اطفاي دستي، شامل خاموشكنندههاي دستي و لولههاي  ايستاده (جعبهها) آتشنشاني، سيستم اطفاي آبي خودكار (شبكه بارنده)، مخازن ذخيره آب، پمپها، ادوات و شيرآلات كنترلي  پرداخته خواهد شد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٤

 

-٣ خاموشكنندههاي دستي

-٣ -١ نكات عمومي

-٣ -1-1 در هر قسمتي از بنا، با توجه به نوع مواد سوختني موجود و گروه حريق احتمالي، بايد خاموشكننده دستي با ماده  اطفايي مناسب (مطابق با جدول 1-1-٣) انتخاب و نصب گردد.

جدول -1-1-٣ خاموشكننده مناسب بر اساس گروه حريق

گروه حريق نوع خاموشكننده مناسب

خاموشكننده آب و گاز

خاموشكننده نوع هالوژنه

خاموشكننده ماده شيميايي خشك چندمنظوره (ABC ( خاموشكننده ماده شيميايي تر

خاموشكننده كف ( AFFF (

خاموشكننده كف ( AFFP (

خاموشكننده 2CO

خاموشكننده پودر خشك

خاموشكننده نوع هالوژنه

خاموشكننده پودر خشك

خاموشكننده نوع هالوژنه

خاموشكننده 2CO

A

B

C

D خاموشكننده مناسب و تائيد شده براي اين گروه

خاموشكننده مناسب و تائيد شده براي اين گروه

K

 

-٣ -٢-1 طبقهبندي حريقها مطابق ذيل ميباشد. (بر اساس NFPA (

حريق گروه A: حريقهاي ناشي از مواد سوختني معمولي، نظير چوب، پارچه، كاغذ، لاستيك و انواع پلاستيكها  حريق گروه B: حريقهاي ناشي از مايعات قابل اشتعال، مايعات سوختني، گريسهاي نفتي، قير، روغن، رنگ هاي پايه روغني،  حلالها، لاكهاي صنعتي، الكلها و گازهاي قابل اشتعال

حريق گروه C: حريقهاي ناشي از تجهيزات الكتريكي داراي جريان

حريق گروه D: حريقهاي ناشي از فلزات سوختني نظير منيزيم، تيتانيوم، پتاسيم، زيركنيوم، سديم و ليتيوم  حريق گروه K: حريقهاي ناشي از وسايل و تجهيزات آشپزخانهاي كه حاوي روغنهاي آشپزي (روغن و چربيهاي گياهي و  حيواني) هستند.

در طبقهبندي استاندارد انگلستان، حريق گروه B شامل مايعات قابل اشتعال ميباشد و گازها نيز خود بهصورت مجزا در گروه  C قرار ميگيرند و به طبع آن مابقي گروههاي حريق نيز تغيير ميكنند، به شرح ذيل:

حريق گروه A: حريقهاي ناشي از مواد سوختني معمولي، نظير چوب، پارچه، كاغذ، لاستيك و انواع پلاستيكها

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٥

 

حريق گروه B: حريقهاي ناشي از مايعات قابل اشتعال، مايعات سوختني، گريسهاي نفتي، قير، روغن، رنگهاي پايهروغني،  حلالها، لاكهاي صنعتي، الكلها

حريق گروه C: گازهاي قابل اشتعال

حريق گروه D: حريقهاي ناشي از فلزات سوختني نظير منيزيم، تيتانيوم، پتاسيم، زيركنيوم، سديم و ليتيوم  حريق گروه E: حريقهاي ناشي از تجهيزات الكتريكي داراي جريان

حريق گروه F: حريقهاي ناشي از وسايل و تجهيزات آشپزخانهاي كه حاوي روغنهاي آشپزي (روغن و چربيهاي گياهي و  حيواني) هستند.

-٣ -٣-1 خاموشكنندههاي آتشنشاني بايد براي محافظت ساختمان و ساكنين بدون در نظر گرفتن ديگر سيستمهاي اطفاي  ثابت، تهيه و نصب گردند.

-٣ -٢ تعداد خاموشكنندهها

-٣ -1-٢ نصب خاموش كننده كلاس A در تمامي فضاها الزامي است. به عبارت ديگر هر فضاي ساختماني كه داراي  تصرفهايي با بار حريق كلاس B يا C يا هردوي آنها باشد، بايد داراي يك خاموشكننده مناسب كلاس حريق A جهت  حفاظت از ساختمان بهعلاوه خاموشكنندههاي كلاس B يا C يا هردوي آنها باشد. به منظور كاهش تعداد خاموشكنندهها  در اين شرايط، ميتوان از خاموشكنندههاي نوع ABC نيز استفاده نمود.

-٣ -٢-٢ در صورت استفاده از خاموشكننده نوع BC، بايد خاموشكننده نوع A مستقل با وزن مناسب نيز نصب شود. -٣ -٣-٢ در هر طبقه از تصرف، بايد حداقل يك خاموشكننده نصب شود.

-٣ -٤-٢ در تصرفات مسكوني و اداري، به ازاي هر ٢ واحد، يك خاموشكننده ٦ كيلوگرمي بايد نصب شود و حداكثر فاصله  دسترسي تا هر خاموشكننده از دورترين نقطه هر واحد، بيشتر از ٢٣ متر نباشد.

-٣ -٥-٢ در پاركينگ ها حداقل ٢ خاموشكننده ٦ كيلوگرمي بايد نصب شود و حداكثر فاصله دسترسي تا هر خاموشكننده  از دورترين نقطه پاركينگ، بيشتر از 1٥ متر نباشد.

-٣ -٦-٢ در تصرفات تج اري، به ازاي هر واحد تجاري زير 1٠٠ مترمربع 1 خاموشكننده ٦ كيلوگرمي و در واحدهاي تجاري  با مساحت 1٠٠ مترمربع و بيشتر حداقل ٢ خاموشكننده ٦ كيلوگرمي بايد نصب شود و حداكثر فاصله دسترسي تا هر  خاموشكننده از دورترين نقطه، بيشتر از 1٥ متر نباشد.

-٣ -٧-٢ در تصرفات صنعتي بايد حداقل ٢ خاموشكننده ٦ كيلوگرمي نصب شود. حداكثر فاصله دسترسي تا هر  خاموشكننده در تصرفات صنعتي خطر معمولي 1٥ متر و در تصرفات صنعتي پرخطر ٩ متر بايد باشد. (تعداد و اوزان بيانشده  براي خاموشكنندهها در تصرفات صنعتي حداقل بوده و در صورت نياز اين مقادير بايد افزايش يابد.)

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٦

 

-٣ -٨-٢ خاموشكنندههاي داخل واحد بايد بافاصله مناسب از هم و ترجيحًا نزديك دربهاي خروج باشد. حداقل يك عدد  از خاموشكنندههايي كه داخل واحد نصب ميشود، بايد در مجاورت درب خروج (حداكثر فاصله ٣ متر) باشد.

-٣ -٣ جانمايي خاموشكنندهها

-٣ -1-٣ خاموشكنندههاي آتشنشاني بايد به نحوي جانمايي شوند كه حداكثر مسافت دسترسي به آنها مطابق مقادير  ذكرشده در بند ٢-٣ بوده و هيچگاه بيش از ٢٣ متر نشود.

-٣ -٢-٣ نصب خاموشكننده آتشنشاني در كليه مكانهايي كه مقام قانوني مسئول ضروري تشخيص دهد، الزامي است.

-٣ -٣-٣ در محلهاي ذيل، بايد خاموشكننده آتشنشاني چرخدار مناسب لحاظ گردد.

 اماكن پرخطر

 اماكني كه محدوديت حضور افراد وجود دارد

-٣ -٤-٣ توزيع واقعي و صحيح خاموشكنندهها در يك ساختمان، تابع بازديد از ساختمان و در نظر گرفتن تمام شرايط آن  شامل پارتيشنها،ديوارها، مسيرهاي دسترسي، موانع و غيره مي باشد. درعينحال مكان نصب خاموشكنندهها بايد داراي شرايط  ذيل باشد:

 يكپارچگي در توزيع رعايت شده باشد

 دسترسي آنها آسان باشد

 از انبار مواد يا قرار گرفتن تجهيزات در مقابل آن در امان باشد

 در مجاورت مسيرهاي خروج باشد

 در مجاورت دربهاي ورود و خروج باشد

 امكان وارد آمدن صدمات فيزيكي به آنها به حداقل رسيده باشد

 در مقابل تابش مستقيم نور خورشيد و يا بارش باران و برف نباشد

 بهسادگي قابلرؤيت باشد

-٣ -٤ الزامات نصب و ا جرا

-٣ -1-٤ خاموشكنندههاي آتشنشاني ميبايست با انجام سرويسهاي دورهاي داراي كارايي مطلوب و مطمئن بوده و همواره  با شارژ كامل در محل تعبيهشده نصب باشند.

-٣ -٢-٤ خاموشكننده مورداستفاده بايد داراي نشان استاندارد ملي ايران و يا داراي تأييديه معتبر بينالمللي و مورد تائيد  سازمان آتشنشاني باشد.

-٣ -٣-٤ شناسنامه مربوط به تاريخ بازرسي و شارژ قبلي و تاريخ شارژ مجدد بايد بر روي بدنه خاموشكننده ، بهصورت خوانا  و قابلرؤيت نصبشده باشد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٧

 

-٣ -٤-٤ دستورالعمل استفاده از خاموشكننده ، بايد بر روي آن نصبشده و هنگام نصب، بهوضوح قابلرؤيت باشد.  -٣ -٥-٤ خاموشكننده بايد با بست متن اسب با نوع خاموشكننده بهصورت محكم و پايدار نصب گردد.

-٣ -٦-٤ خاموشكننده بايد در طول مسير خروج و نزديك خروجها نصب شده و مسير دسترسي به آن كوتاه و عاري از وسايل  مزاحم و دست و پاگير باشد.

-٣ -٧-٤ درصورتيكه جهت حفاظت، خاموشكننده داخل كابينت يا جعبه آتشنشاني قرار گيرد، قفل كابينت بايد از نوع  آسانبازشو بوده، با تابلوي مناسب محل نصب آن نمايش داده شود و استفاده از قفل جز در موارد خاص كه احتمال استفاده  غيرمجاز از خاموشكننده وجود دارد، ممنوع است.

-٣ -٨-٤ خاموشكننده بايد بهگونهاي نصب شود كه ارتفاع قسمت بالاي آن، از كف تمامشده بنا بسته به وزن خاموشكننده،  حداكثر مطابق شكل ٨-٤-٣ باشد. حداقل فاصله زير خاموشكننده تا زمين نبايد كمتر از 1٠ سانتيمتر باشد.

 

شكل -٨-٤-٣ ارتفاع نصب خاموشكننده دستي از كف تمامشده بنا

 

-٣ -٩-٤ در اتاقها و فضاهاي بزرگ (مانند سالن كنفرانس) كه حذف تمامي موانع ديداري خاموشكننده امكانپذير نيست،  بايد از علائم راهنماي مناسب نشاندهنده مكان خاموشكننده استفاده گردد.

-٣ -1٠-٤ در صورت استفاده از علائم راهنما رعايت موارد ذيل الزامي است:

 در نزديكي و مجاورت خاموشكننده نصب گردند.

 در مسير تردد و در شرايط عادي قابلرؤيت باشند.

 نورتاب باشد.

-٣ -11-٤ خاموشكنندههايي كه وزن كل آنها كمتر از 1٨ كيلوگرم باشد، بايد به نحوي نصب گردند كه ارتفاع نقطه بالايي  خاموشكننده از كف زمين بيشتر از 1٥٠ سانتيمتر نباشد.

-٣ -1٢-٤ خاموشكنندههايي كه وزن كل آنها بيش از 1٨ كيلوگرم باشد (غير از خاموشكنندههاي چرخدار) بايد به نحوي  نصب گردند كه ارتفاع نقطه بالايي خاموشكننده از كف زمين بيشتر از 1٠٠ سانتيمتر نباشد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٨

 

-٤ اسپرينكلر

تذكرمهم: به منظور آگاهي كامل از ضوابط و مقررات طراحي سيستمهاي اسپرينكلر، به نشريه شماره ض ٨٤٣- مركز تحقيقات  راه، مسكن و شهرسازي با عنوان «دستورالعمل طراحي و نصب شبكه هاي بارنده خودكار اطفاي حريق (اسپرينكلرها)» كه به  عنوان مدرك فني پشتيبان مقررات ملي ساختمان منتشر شده است مراجعه گردد. در اين فصل صرفاً خلاصه اي از مطالب  مربوطه ارائه شده است.

-٤ -١ نكات عمومي

-٤ -1-1 كليه بندهاي مربوط به طراحي اسپرينكلر (شبكه بارنده ) با فرض اينكه آتشسوزي فقط از ي ك نقطه در ساختمان  شروع خواهد شد، نگارش شده است.

-٤ -٢-1 با توجه به اينكه بسياري از تجهيزات سيستم اسپرينكلر بر اساس واحدهاي آمريكايي تائيد ميشوند، در متن پيش  رو به هر دو واحد مرسوم اندازهگيري، اشاره شده است. براي تبديل واحدها ميتوان از جدول ٢-1-٤ استفاده نمود.

جدول -٢-1-٤ تبديل واحدها

ضريب تبديل نماد واحد

�� 3.785 = ������ 1 �� ليتر

������ 0.0689 = ������ 1 ������ بار

متر

�� 0.3048 = ���� 1 ��

 

 

-٤ -٣-1 پاركينگها و محل پارك خودروها و مسير تردد آنها بايد بهطور كامل تحت پوشش سيستم اسپرينكلر قرار گيرد.  اجراي يك يا دو اسپرينكلر، به ازاي هركدام از خودروهاي پاركينگ، اصولي نبوده و كليه فضاهاي پاركينگ، شامل محلهاي  پارك خودرو، مسيرهاي تردد و رمپها، بايد تحت پوشش كامل شبكه بارنده قرار گيرد.

-٤ -٤-1 كليه قسمتهاي تصرفات تجاري نظير واحدها و راهروهاي تجاري، بايد بهطور كامل تحت پوشش شبكه بارنده قرار  گيرند.

-٤ -٥-1 ساختمانهاي بلندمرتبه (بالاي ٢٣ متر) بايد بهطور كامل تحت پوشش شبكه بارنده قرار گيرند. در ساختمانهايي  كه بهطور كامل تحت پوشش شبكه بارنده هستند، كليه فضاها نظير اتاقهاي خواب، هال و پذيرايي، نهارخوري و آشپزخانه و  غيره بهجز سرويسهاي بهداشتي ميبايست تحت پوشش كامل شبكه بارنده قرار بگيرند. كمدهاي لباس در تصرفهاي مسكوني  تا مساحت حداكثر ٢.٢ مترمربع نيازي به نصب اسپرينكلر ندارند. انباري با هر مساحتي، مستلزم نصب اسپرينكلر است.

-٤ -٦-1 در اتاقهاي برق، اگر اتاق فقط به تجهيزات برقي نوع خشك اختصاص داشته باشد و هيچگونه ماده قابل اشتعال  ديگري در آنجا انبار نشود، ميتوان از نصب اسپرينكلر چشمپوشي نمود.

-٤ -٧-1 سالنهاي اجتماعات، آمفيتئاترها و فضاهاي تجمعي، بايد بهطور كامل تحت پوشش شبكه بارنده باشند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٩

 

-٤ -٨-1 انبارهاي اجناس و باراندازها، بايد تحت پوشش كامل شبكه بارنده نوع مناسب قرار گيرند.  -٤ -٩-1 سيستم اسپرينكلر، بايد هرسال توسط افراد مجاز، مورد آزمايش و بازبيني قرار گيرد.

-٤ -٢ دستهبندي ساختمان ها و سيستمها (جهت طراحي سيستم اسپرينكلر)

-٤ -1-٢ ساختمانها را بر اساس قابليت سوختن مواد موجود، مقدار مواد قابل اشتعال، ارتفاع كالاي انبارشده و نرخ حرارت  آزاده شده به ٥ دسته تقسيمبندي ميشود، لازم به ذكر است اين دستهبندي تنها براي طراحي سيستمهاي اسپرينكلر  كاربرد داشته و قابلتعميم به ساير بخشها و سيستمها نيست.

الف) محيط كمخطر (Hazard Light(

ساختمان يا بخشي از ساختمان كه مقدار، قابليت اشتعال و نرخ حرارت آزاده شده مواد موجود در آن كم باشد. ساختمانهاي  اداري، مسكوني و بيمارستانها در اين دسته قرار مي گيرند. اطفاء اين كلاس از ساير كلاسها سادهتر بوده و به آب كمتري نياز  دارد. نمونههايي از مكانهاي كمخطر عبارتاند از: اماكن مذهبي، باشگاه و كلوپ، آموزشگاه، بيمارستان، مؤسسات، كتابخانههاي  كوچك، خانه سالمندان، موزه، دفاتر اداري، محلهاي مسكوني، سالن تئاتر، كنفرانس بهاستثناء صحنه نمايش، فضاي  زيرشيرواني.

 

ب) محيط خطر معمولي، گروه يك (1Group – Hazard Ordinary(

ساختمان يا بخشي از ساختمان كه قابليت اشتعال مواد موجود در آن كم باشد، مقدار و نرخ حرارت آزاده شده مواد موجود در  آن متوسط و ارتفاع مواد انبارشده از ٨ فوت (٢.٤ متر) كمتر باشد. مكانهاي مثل رستورانها و پاركينگها شامل اين كلاس  هستند. نمونههايي از مكانهاي خطر معمولي گروه يك عبارتاند از: پاركينگ خودرو و نمايشگاه، نانوايي، توليد نوشيدني،  توليد كنسرو، توليد لبنيات، كارخانهها توليد تجهيزات الكترونيكي، واحد پردازش الكترونيكي، توليد محصولات شيشهاي،  لباسشويي و …

 

ج) محيط خطر معمولي، گروه دو (2 Group – Hazard Ordinary(

ساختمان يا بخشي از ساختمان كه مقدار و قابليت اشتعال مواد موجود در آن بالاتر از متوسط، نرخ حرارت آزاده شده مواد در  آن متوسط و ارتفاع مواد انبارشده از ٨ فوت (٢.٤ متر) كمتر باشد. نمونههايي از مكانهاي خطر معمولي گروه دو عبارتاند از:  سوپرماركت و هايپرماركتهاي بزرگ، اماكن تجاري داراي قابليت عرضه محصول در قفسه با مقادير بالا (نظير سوپرماركت و  هايپرماركت، مراكز خريد و مال، فروشگاههاي لباس و …)، آسياب غلات، نجاري و ساخت محصولات چوبي، توليد لاستيك  خودرو، شيرينيپزي، توليد منسوجات، چاپ و نشر، تعميرگاه خودرو، خشكشويي، توليد محصولات چرمي، توليد و پردازش

محصولات كاغذي (صحافي، دفترسازي و …)، كارگاههاي ماشيني، توليد كاغذ، بازرگاني، كارگاه تزريق پلاستيك، و …

 

د) محيط پرخطر، گروه يك (1 Group – Hazard Extra(

ساختمان يا بخشي از ساختمان كه مقدار و قابليت اشتعال مواد موجود بسيار بالاست، نرخ حرارت آزاده شده در آن زياد،  سرعت گسترش حريق در اين گروه بالاست ولي مقدار مايعات قابل اشتعال، بسيار كم است كارگاههاي ريخته گري و چاپخانه –  هايي كه از مركبهايي با نقطه اشتعال كم تر از 1٠٠ درجه فارنهايت استفاده ميكنند در اين كلاس قرار ميگيرند. كارگاههايي

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٠

 

كه در آنها ماشين آلاتي وجود دارد كه از روغن هيدروليك تحت فشار استفاده شده و خطر نشت روغن وجود دارد، نمونههايي از محيطهاي پرخطر گروه يك عبارتاند از: آشيانه هواپيما (به جز آنهايي كه ملزم به استفاده از سيستم فوم هستند)، كارگاههاي  مبلمانسازي با ابر و فومهاي پلاستيكي، توليد تختههاي چوبي چندلايه و نئوپان ، ريختهگري، دايكاست، بازيافت، تركيب و  خشككردن لاستيكها، چاپ (استفاده از مركبهايي كه نقطه اشتعال آنها كمتر از 1٠٠ درجه فارنهايت يا ٣٨ درجه  سانتيگراد باشد)، كارگاه چوب بري، نساجي و …

 

-٤ -٢-٢ سيستمهاي اسپرينكلر بهطوركلي به چهار نوع متفاوت تقسيم ميشوند.

الف) سيستم اسپرينكلر لوله تر

سيستم اسپرينكلر لوله تر، سادهترين، رايجترين، اقتصاديترين سيستم در مقايسه با ديگر سيستمهاي اسپرينكلر ميباشد و  علاوه بر موارد مذكور، هزينه تعميرات و نگهداري اين سيستم نيز بسيار پايينتر از ساير سيستمها ميباشد. به علت پر بودن  لولهها از آب، بهمحض باز شدن اسپرينكلر، آب تخليه شده و زمان عكسالعمل سيستم كاهش مييابد، به دليل كمتر بودن  تجهيزات در اين سيستم، احتمال خرابي نيز كمتر شده و سيستم قابلاطمينانتر خواهد بود، بهطوركلي اگر دماي محيط در

سردترين شرايط بيشتر از ٤ درجه سانتيگراد باشد، در اكثر موارد سيستمهاي تر به كار گرفته ميشوند.

 

ب) سيستم اسپرينكلر لوله خشك

هنگاميكه دماي هواي محيط كمتر از ٤ درجه سانتيگراد و يا در شرايطي كه نتوان دماي محيط را بيش از آن دما نگه داشت  (مانند سردخانهها) سيستمهاي اسپرينكلر خشك به كار گرفته ميشوند. درون لولهها از نيتروژن با هواي فشرده استفاده شده  و آب در محيط گرم (بيش از ٤ درجه سانتيگراد ) قرار داده ميشود. ضمناً استفاده از روش لولهكشي شبكهاي (Gridded (در  سيستمهاي خشك مجاز نميباشد. نسبت بين فشار هوا به فشار آب كه بهوسيله كارخانه سازنده شيرها تعيين ميشود، كمك  ميكند تا شيرها در حالت نرمال بسته بمانند. اغلب در سيستمهاي خشك از اسپرينكلرهاي رو به بالا استفاده ميشود تا از  رسوب گرفتن اسپرينكلر و يخ زدن آن در آنها جلوگيري شود. در صورت استفاده از اسپرينكلرهاي آويزان، اسپرينكلر بايد

روي «خم رو به پايين» (bend Return (نصب شود. اين ضابطه به طراحي سيستمهاي لوله خشك نميپردازد.

 

ج) سيستمهاي پيش عملگر

 

د) سيستمهاي سيلابي

 

-٤ -٣ قوانين كلي نصب اسپرينكلرها

-٤ -1-٣ تنها اسپرينكلرهاي نو و جديد مجاز به نصب در سيستم ميباشند.

-٤ -٢-٣ اگر اسپرينكلري به هر دليل از سيستم جدا شود، نصب مجدد آن مجاز نيست.

-٤ -٣-٣ اسپرينكلرها بايد از نوع فهرست شده باش ند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢1

 

-٤ -٤-٣ كليه اجزاي استفادهشده در سيستم بايد توانايي تحمل حداكثر فشار كاري سيستم كه در معرض آن قرار ميگيرند  را داشته باشند و اين فشار نبايد كمتر از psi1٧٥) bar1٢.1 (براي اجزاي نصبشده روي زمين و psi1٥٠) bar1٠.٤ (براي  اجزاي نصبشده زير زمين باشند.

-٤ -٥-٣ كليه تجهيزات مورداستفاده در سيستمهاي اسپرينكلر، بايد مطابق با جدول ،٥٩-1 استاندارد يا فهرستشده باشند.

-٤ -٦-٣ هر سيستم اسپرينكلر بايد به يك شير كنترل با دسترسي مناسب، مجهز شود. محل نصب شير بايد بهگونهاي انتخاب  شود كه تمام ي منابع خودكار تأمين آب را كنترل نمايد.

-٤ -٧-٣ شيرهاي كنترل سيستم اسپرينكلر ساختمانهاي گروه 2S و 3S بايد تحت نظارت باشند تا از باز بودن آنها اطمينان  حاصل شده و در صورت بسته بودن، سيگنال خطاي آن به سيستم اعلام حريق ساختمان ارسال گردد.

-٤ -٨-٣ هر سيستم اسپرينكلر بايد بهمنظور آگاهسازي افراد درون ساختمان از فعال شدن سيستم، بهوسيله تشخيص و  هشدار جريان مناسب مجهز باشد. اين تجهيزات به دو صورت هشدار مكانيكي (مانند زنگ موتورآبي) و الكتريكي (سيستم  اعلام حريق) ميتوانند عمل نمايند.

-٤ -٩-٣ هر سيستم اسپرينكلر بايد به نحو مناسب قابليت تغذيه توسط اتصال آتشنشاني (شير سيامي) را داشته باشد.

-٤ -1٠-٣ در ساختمانهايي با ارتفاع بيش از ٢٣ متر يا زيربناي كلي بيش از ٤٨٣٠ مترمربع، بايد بر روي انشعاب اسپرينكلر  ابتداي خط در هر طبقه، متعلقات ذيل به ترتيب نصب شود:

 رايزر مستقل اسپرينكلر: شير كنترل، درجه فشارسنج ، فلوسوئيچ و شير تست و تخليه

 رايزر مشترك اسپرينكلر و لوله ايستاده: شير كنترل، شير يكطرفه، درجه فشارسنج، فلوسوئيچ و شير تست و تخليه

چنانچه ساختمان داراي ارتفاع كمتر از ٢٣ متر و زيربناي كلي كمتر از ٤٨٣٠ مترمربع باشد، نصب تنها يك سري از متعلقا ت  فوقالذكر در ابتداي رايزر اصلي كافي است.

تذكر: اجزاي اين متعلقات همواره ثابت بوده و اجرا يا عدم اجراي سيستم اعلام حريق، هيچ تاثيري بر المانهاي آن نخواهد  داشت. به عبارت ديگر اگر در طبقهاي به دليل الزام بخش ديگري از ضوابط و يا عدم اجراي سيستم اعلام حريق (مث ًلا در  پاركينگها) نياز به اجراي فلوسوييچ وجود داشته باشد، بايد تمامي متعلقات به صورت كامل و مطابق ترتيب فوق نصب شود.  همچنين حذف قسمتي از متعلقات (مث ًلا فلوسوييچ) به دليل اجراي سيستم اعلام حريق در طبقه، مجاز نيست.

-٤ -11-٣ چنانچه رايزر سيستم لوله ايستاده به صورت جداگانه طراحي شده باشد، در ابتداي رايزر بايد وسيله تشخيص و  هشدار جريان (فلوسوييچ) در ارتباط با سيستم اعلام حريق نصب شده باشد.

-٤ -1٢-٣ در ابتداي رايزر سيستم اسپرينكلر، بايد يك شير كنترل، درجه فشارسنج، شير تخليه اصلي و وسيله تشخيص و  هشدار جريان آب ( فلوسوئيچ يا مكانيزم خاص تشخيص جريان توسط فشارسنج) نصب شود. در ساختمانهاي گروه 3S در  زمان عملكرد سيستم، علاوه بر ارسال سيگنال هشدار به سيستم اعلام حريق، بايد زنگ هشدار مكانيكي نيز به صدا درآيد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٢

 

-٤ -1٣-٣ در ساختمانهاي گروه 2S و 3S، شير قطع كن متعلقات ابتداي خط سيستم اسپرينكلر بايد مجهز به نشانگر و  داراي قابليت ارسال سيگنال نظارت باشد.

-٤ -1٤-٣ جهت عملكرد بهينه سيستم اسپرينكلر و همچنين ارسال پيغام هشدار به سيستم اعلام حريق ساختمان، استفاده  از شير يكطرفه تر هشداردهنده سيستم اسپرينكلر (valve alarm wet (در ابتداي رايزر اسپرينكلر هر زون، توصيه ميگردد. اين وسيله ميتواند بهصورت پكيج شامل مكانيزم فشارسنج، شير تخليه و زنگ مكانيكي استفاده شود كه در اين صورت نيازي  به نصب فشارسنج، فلوسوئيچ، شير تخليه و زنگ مكانيكي جداگانه در ابتداي رايزر نميباشد.

-٤ -1٥-٣ درصورتيكه مخزن آب مصرفي ساختمان با آب آتشنشاني مشترك باشد، بايد از شير يكطرفه دوتايي جهت  جلوگيري از برگشت آب شبكه آتشنشاني به مخزن، بين مخزن و لوله مكش، استفاده شود.

-٤ -1٦-٣ شيرهاي يكطرفه بايد در موقعيت عمودي يا افقي متناسب با مشخصات فني مخصوص به خود نصب شوند.

-٤ -1٧-٣ جهت آزمايش عملكرد تجهيزات سيستم، نظير پمپ و آلارم ويژه جريان آب، بايد از انشعاب بازرسي (شير تست و  تخليه) استفاده شود. سايز لوله اين انشعاب حداقل 1 اينچ و اُريفيس آن بايد معادل كوچكترين سايز اسپرينكلر سيستم باشد .

-٤ -1٨-٣ شيرها، مانومترها، فشارشكن و متعلقات اول خط سيستم اسپرينكلر بهمنظور آزمون عملكرد، بازرسى و آزمايشها  و نگهدارى سيستم بايد همواره در دسترس باشند.

-٤ -1٩-٣ وسايل هشدار جريان آب بايد براي عملكرد خاص خود فهرست شده باشند و بهگونهاي ساخته و نصب شوند كه هر  جريان آبي مساوي يا بيشتر ازآنچه از يك اسپرينكلر خودكار با كوچكترين ضريب K نصبشده بر روي سيستم عبور ميكند  را تشخيص داده و زنگ هشدار طي حداكثر ٥ دقيقه پس از آغاز جريان شروع و تا متوقف شدن جريان ادامه يابد.

-٤ -٢٠-٣ جهت تخليه آب سيستم در مواقع ضروري بايد شير تخليه بر روي سيستم تعبيه شود. سايز شير تخليه مطابق  جدول ٢٠-٣-٤ تعيين ميشود.

جدول -٢٠-٣-٤ سايز شير تخليه

سايز رايزر يا لوله اصلي ( .����) اندازه شير تخليه ( .����)

يا بزرگتر  يا بزرگتر

ଷ

ସ

ଵ

تا 2  ଵ

2ଵଶ

1  ସ

3 ،3 ، ଶ

 

2	4 و بزرگتر فقط

 

 

-٤ -٢1-٣ حداقل فشار مجاز سيستم اسپرينكلر ٠.٥ بار (psi 7 (و حداكثر فشار مجاز سيستم 1٢.1 بار ( psi 175 (است. در  بخشهايي از سيستم كه فشار بيش از مقدار مجاز شود و يا شرايط طراحي اوليه را تحت تأثير قرار دهد، بايد ادوات تنظيم  فشار مناسب نصب شود.

-٤ -٢٢-٣ در هر دو طرف ورودي و خروجي هر شير تنظيم فشار، بايد درجههاي فشارسنج نصب شوند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٣

 

-٤ -٢٣-٣ چنانچه لولههاي اسپرينكلر كه داراي آب ميباشند از فضاهاي باز عبور نمايند و احتمال بروز يخزدگي وجود داشته  باشد، اين لولهها بايد در برابر يخزدگي محافظت گردند. اين محافظت بايد بهگونهاي باشد كه دماي آب همواره بين حداقل ٤ درجه سانتيگراد و حداكثر ٤٨.٩ سانتيگراد قرارگرفته يا سيستم بهصورت خشك اجرا شود.

-٤ -٢٤-٣ در هر ساختماني كه تحت پوشش سيستم اسپرينكلر قرار دارد، بايد تعداد كافي از اسپرينكلرها، بهصورت رزرو در  انبار نگهداري شده تا هنگام عمل كردن اسپرينكلرها و يا صدمه ديدن آنها بلافاصله تعويض گردند. اسپرينكلرهاي ذخيره بايد  در محلي قرار گيرند كه داراي شرايط انبارداري بوده و درجه حرارت آن محل كمتر از ٣٨ درجه سانتيگراد باشد. تعداد  اسپرينكلرهاي ذخيره در تصرفات مختلف بايد مطابق با جدول ٢٤-٣-٤ باشد.

جدول -٢٤-٣-٤ حداقل تعداد اسپرينكلرهاي ذخيره، با توجه به تعداد كل اسپرينكلرهاي بهكاررفته در ساختمان

تعداد اسپرينكلرهاي ذخيره تعداد كل اسپرينكلرهاي ساختمان

حداقل ٦ عدد ٣٠٠ عدد

حداقل 1٢ عدد ٣٠٠ الي 1٠٠٠ عدد

حداقل 1٤ عدد بيش از 1٠٠٠ عدد

 

-٤ -٤ نكات كلي طراحي

-٤ -1-٤ اسپرينكلرها بايد بهگونهاي جانمايي شوند كه مساحت تحت پوشش هر اسپرينكلر، از حداكثر مساحت قابل پوشش  مجاز، بيشتر نشود.

-٤ -٢-٤ در ساختمانها بهطوركلي بايد اسپرينكلرهايي با كلاس دماي معمولي و متوسط بهكاربرده شوند. بهجز موارد مندرج  در بندهاي ٣-٤-٤ الي .٦-٤-٤

-٤ -٣-٤ كلاس دمايي اسپرينكلر بايد با توجه به محل نصب، خطر و بار اشتعال مواد موجود در محل، انتخاب شود.  جدول -٦-٤-٤ كلاسبندي دما و طبقهبندي رنگ

رنگ حباب

كلاسبندي دما كد رنگ

حداكثر دماي سقف درجهبندي دما

°F °C °F °C شيشهاي  1٠٠ ٣٨ 1٣٥-1٧٠ ٣٧-٧٧ معمولي بيرنگ، يا مشكي نارنجي يا قرمز  1٥٠ ٦٦ 1٧٥-٢٢٥ ٧٩-1٠٧ متوسط سفيد زرد يا سبز  ٢٢٥ 1٠٧ ٢٥٠-٣٠٠ 1٢1-1٤٩ بالا آبي آبي  ٣٠٠ 1٤٩ ٣٢٥-٣٧٥ 1٦٣-1٩1 خيلي بالا قرمز بنفش  ٣٧٥ 1٩1 ٤٠٠-٤٧٥ ٢٠٤-٢٤٦ خيلي خيلي بالا قرمز بنفش  ٤٧٥ ٢٤٦ ٥٠٠-٥٧٥ ٢٦٠-٣٠٢ فوقالعاده بالا نارنجي مشكي

٦٢٥ ٣٢٩ ٦٥٠ ٣٤٣ فوقالعاده بالا نارنجي مشكي

 

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٤

 

-٤ -٤-٤ هنگاميكه حداكثر دماي سقف از °F 1٠٠ (°C ٣٨) بيشتر ميباشد، اسپرينكلرها با نرخهاي دمايي مطابق با حداكثر  دماهاي سقف جدول ٦-٤-٤ بايد استفاده شوند.

-٤ -٥-٤ اسپرينكلرهاي نصبشده زير نورگير شيشهاي يا پلاستيكي كه در معرض مستقيم اشعه خورشيد ميباشند بايد از  نوع دما متوسط باشند.

-٤ -٦-٤ اسپرينكلرهاي نصبشده در فضاي تهويهنشده و مخفي زير سقف عايقنشده، يا شيرواني تهويه نشده، بايد از نوع دما  متوسط باشند.

-٤ -٧-٤ در محيطهاي مسكوني، فواصل نصب اسپرينكلرها در نزديكي منابع حرارتي مطابق با جدول -٤ ٨-٤ تعيين ميشوند. جدول -٨-٤-٤ فواصل نصب اسپرينكلرها در مجاورت منابع حرارت

حداقل فاصله از لبه منبع تا اسپرينكلر دما متوسط

حداقل فاصله از لبه منبع تا اسپرينكلر دما معمولي

منبع گرما

����. ����. ����. ����.

كنار بخاري توكار ٣٦ ٩1٤ 1٢ ٣٠٥

جلوي بخاري توكار ٦٠ 1٥٢٤ ٣٦ ٩1٤

اجاقهاي چوبي يا زغالي ٤٢ 1٠٦٧ 1٢ ٣٠٥

محدوده آشپزخانه 1٨ ٤٥٧ ٩ ٢٢٩

آون يا گرمخانه ديواري 1٨ ٤٥٧ ٩ ٢٢٩

لولههاي هواي داغ 1٨ ٤٥٧ ٩ ٢٢٩

كانال گرمايشي فاقد عايق حرارتي 1٨ ٤٥٧ ٩ ٢٢٩  لولههاي آب داغ فاقد عايق حرارتي 1٢ ٣٠٥ ٦ 1٥٢  كنار دريچههاي هواي داغ سقفي يا ديواري ٢٤ ٦٠٧ 1٢ ٣٠٥  روبروي دريچههاي هواي داغ سقفي يا ديواري ٣٦ ٩1٤ 1٨ ٤٥٧  آبگرمكن يا كوره ٦ 1٥٢ ٣ ٧٦

روشنايي ٠ تا ٢٥٠ وات ٦ 1٥٢ ٣ ٧٦

روشنايي ٢٥٠ وات تا ٤٩٩ وات 1٢ ٣٠٥ ٦ 1٥٢

 

 

-٤ -٨-٤ در صورت افزايش مساحت هر طبقه از ساختمان به بيش از حداكثر مقادير مجاز يك سيستم اسپرينكلر، بايد تعداد  زونهاي اسپرينكلر هر طبقه افزايش يافته و هر زون داراي رايزر مستقل و مربوط به خود باشد. رايزرها ميتوانند همگي بهطور  مشترك به پمپ اصلي تأمين آب آتشنشاني سيستم متصل شوند. حداكثر مساحت قابل پوشش هر سيستم اسپرينكلر در هر  طبقه عبارت است از:

(٥٢٠٠٠

 محيط كمخطر، ��ଶ ���� ) ٤٨٠٠ ଶ

(٥٢٠٠٠

 محيط خطر معمولي، ��ଶ ���� ) ٤٨٠٠ ଶ

(٤٠٠٠٠

 پرخطر، (هيدروليكي محاسبهشده) ��ଶ ���� ) ٣٧٠٠ ଶ

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٥

 

-٤ -٩-٤ اسپرينكلرهاي مورداستفاده در محيطهاي كمخطر بايد مطابق با يكي از انواع زير باشند:

(Quick Response) سريع واكنش 

(Residential) مسكوني 

اسپرينكلرهاي نزديك به واحد حرارتي بايد مطابق با شكل -٤ ٧-٤ نصب شوند.

 

-٤ -1٠-٤ در مواردي كه ديوارها زاويه قائمه با يكديگر ندارند بايد علاوه بر رعايت قانون فاصله تا ديوار، حداكثر فاصله

 

شكل -٧-٤-٤ مناطق دمابالا و دمامتوسط در واحد حرارتي

اسپرينكلر از كنج ديوار، مطابق شكل ،11-٤-٤ %٧٥ بيشترين فاصله مجاز اسپرينكلرها از يكديگر باشد.

 

شكل -11-٤-٤ حداكثر فاصله اسپرينكلر از كنج ديوار

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٦

 

-٤ -٥ ضوابط اسپرينكلرهاي اسپريكننده استاندارد، بالازن و پايينزن

-٤ -1-٥ حداكثر مساحت قابل پوشش هر اسپرينكلر و بيشترين فاصله مجاز بين اسپرينكلرها مطابق با جداول -1-٥-٤الف  تا ج تعيين ميشوند.

جدول -1-٥-٤الف – مساحت پوشش و حداكثر فاصله اسپرينكلرهاي پاششي آويزان و عمودي استاندارد در محيط كمخطر

بيشترين فاصله مجاز  بين اسپرينكلرها

بيشترين مساحت  پوشش

نوع سازه نوع سيستم

���� ��ଶ ଶ �� ���� ٤/٦ 1٥ ٢٠/٩ ٢٢٥

٤/٦ 1٥ 1٨/٦ ٢٠٠  ٤/٦ 1٥ ٢٠/٩ ٢٢٥

محاسبه

هيدروليكي

جداول

پيشتعيينشده  محاسبه

هيدروليكي

غيرمسدودكننده ،  غيرقابلسوختن  غيرمسدودكننده ،  غيرقابلسوختن

مسدودكننده ،  غيرقابل سوختن

 

٤/٦

1٥

1٨/٦

٢٠٠

جداول پيشتعيينشده

مسدودكننده ، غيرقابل سوختن

 

 

جدول -1-٥-٤ب – مساحت پوشش و حداكثر فاصله اسپرينكلرهاي پاششي آويزان و عمودي استاندارد در محيط خطرمعمولي

بيشينه مساحت پوشش بيشينه فاصلهبندي  ���� ��ଶ ଶ �� ����

نوع

سيستم

نوع سازه

 

/٦

1 1٥ ٤

/

همه همه 1٣٠ 1٢

 

 

جدول -1-٥-٤ج – مساحت پوشش و حداكثر فاصله اسپرينكلرهاي پاششي آويزان و عمودي استاندارد در محيط پرخطر

بيشينه مساحت پوشش بيشينه فاصلهبندي  ���� ��ଶ ଶ �� ����

نوع سازه نوع سيستم

همه جداول پيش تعيينشده ٩٠ ٨.٤ 1٢ * ٣.٧ *

* ٣.٧ * 1٢ ٩.٣ 1٠٠

محاسبه هيدروليكي با  چگالي ٠.٢٥ و بيشتر

همه

 

٤.٦

1٥

1٢.1

1٣٠

محاسبه هيدروليكي با  چگالي كمتر از ٠.٢٥

همه

 

 

-٤ -٢-٥ بيشترين فاصله اسپرينكلر تا ديوار نبايد از نصف فاصله مجاز بين اسپرينكلرها بيشتر شود.  -٤ -٣-٥ فاصله از ديوار تا اسپرينكلر بايد بهصورت عمودي تا ديوار اندازهگيري شود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٧

 

-٤ -٤-٥ در خصوص فاصله اسپرينكلرها از ديوار در محيط كمخطر، يك استثناء تحت عنوان قانون اتاق كوچك وجود دارد.  بر اساس اين قانون ميتوان فاصله اسپرينكلرها را تا يكي از ديوارهاي اتاق تا ٢.٧٥ متر (٩ فوت) افزايش داد. شرايط قانون اتاق  كوچك مطابق ذيل است:

الف) محيط كمخطر باشد.

ب) مساحت اتاق كمتر از ٧٥ مترمربع باشد.

ج) سازه سقف غير مسدودكننده باشد.

د) فضا بايد با ديوار و سقف احاطه شده باشد. وجود بازشو در ديوارها (مانند در و محل عبور) درصورتيكه فاصله بالاي بازشو تا سقف بيشتر از ٢٠ سانتيمتر باشد، بلامانع است.

-٤ -٥-٥ در اتاق كوچك، ميتوان فاصله اسپرينكلر را از يكي از ديوارهاي اتاق به ٢.٧٥ متر (٩ فوت) افزايش داد.  -٤ -٦-٥ اسپرينكلرها نبايد در فاصله كمتر از 1٠٢ ميليمتر (٤ اينچ) تا ديوار قرار بگيرند.

-٤ -٧-٥ اسپرينكلرها نبايد در فاصلهاي كمتر از 1.٨ متر (٦ فوت ) نصب شوند مگر اينكه تيغهاي بين اسپرينكلرها نصبشده  باشد.

-٤ -٨-٥ در سازه غير مسدودكننده، فاصله بين دفلكتور اسپرينكلر و سقف بايد حداقل ٢٥ ميليمتر (1 اينچ) و حداكثر ٣٠٠  ميليمتر (1٢ اينچ) باشد.

-٤ -٩-٥ در سازههاي غير مسدودكننده، محيطهاي كمخطر و خطرمتوسط با سقف غيرقابل اشتعال و يا با قابليت اشتعال  محدود، اگر شرايط زير حاكم باشد، جزئيات زير در نصب بايد رعايت شود:

الف) درصورتيكه تغيير عمودي در ارتفاع سقف درون منطقه تحت پوشش اسپرينكلر سبب ايجاد فاصلهاي بيشتر از ٩1٤ ميليمتر (٣٦ اينچ ) بين سقف بالايي و دفلكتور اسپرينكلر ميشود، صفحه عمودي فرضي ناشي از تغيير ارتفاع بايد بهعنوان  يك ديوار در نظر گرفته شود. ( شكل -٩-٥-٤الف )

 

شكل -٩-٥-٤الف – تغيير عمودي در ارتفاع سقف بيشتر از ٩1٤ ميليمتر (٣٦ اينچ)

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٨

 

ب) درصورتيكه فاصله بين سقف بالايي و دفلكتور اسپرينكلر كمتر و يا برابر با ٩1٤ ميليمتر (٣٦ اينچ ) باشد، بهشرط رعايت  قوانين مربوط به موانع، اسپرينكلرها مجاز به قرارگيري مشابه با نمونه سقفهاي مسطح هستند. (شكل -٩-٥-٤ب)

شكل -٩-٥-٤ب – تغيير عمودي در ارتفاع سقف كمتر يا برابر با ٩1٤ ميليمتر (٣٦ اينچ)

-٤ -1٠-٥ در سازههاي مسدودكننده دفلكتور اسپرينكلر بايد مطابق با يكي از روشهاي زير نصب شود:

الف) نصب دفلكتور در فاصله ٢٥ تا 1٥٠ ميليمتر (1 تا ٦ اينچ) زير اجزاي سازه به شرطي كه فاصله دفلكتور تا سقف بيشتر  از ٥٦٠ ميليمتر (٢٢ اينچ ) نباشد.

شكل -1٠-٥-٤الف -1- نصب اسپرينكلر در سازه مسدودكننده

در سازههاي سيماني T شكل، وقتي فاصله اعضاء سازه از يكديگر بين ٠.٩ متر الي ٢.٢ متر (٣٥ تا ٨٦ اينچ) باشد بدون نگراني  از فاصله اسپرينكلر از سقف اصلي، ميتوان اسپرينكلرها را تا فاصله ٢.٥ سانتيمتر از پايين اعضاء نصب نمود.

 

شكل -1٠-٥-٤الف -٢- نصب اسپرينكلر در سازه سيماني T شكل

ب) نصب دفلكتور در صفحه بالاتر از اجزاي سازه به شرطي كه آب تخليهشده از اسپرينكلرها با سازه برخورد نكرده همچنين  فاصله دفلكتور تا سقف كمتر از ٥٦ سانتيمتر (٢٢ اينچ ) باشد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٩

 

ج) نصب اسپرينكلر در هريك از محفظههاي تشكيلشده توسط سازه سقف به شرطي كه فاصله دفلكتور از سقف حداقل ٢٥ ميليمتر (1 اينچ ) و حداكثر ٣٠٠ ميليمتر (1٢ اينچ ) باشد.

شكل -1٠-٥-٤ج – نصب اسپرينكلر در محفظه تشكيلشده توسط سازه سقف

-٤ -11-٥ نصب اسپرينكلرهاي روبه بالا و آويزان از سقف در نورگيرها و فرورفتگيهاي درون سقفها، درصورتيكه شرايط  ذيل محقق گردد ضرورتي ندارد .

الف) حجم آن فرورفتگي كمتر از ٢٨ مترمكعب (1٠٠٠ فوت مكعب) باشد.

ب) عمق آن فرورفتگي كمتر از ٩٠ سانتيمتر (٣ فوت) باشد.

ج) كف اتاق با اسپرينكلرهاي نصبشده در زير سقف پوشش داده شود.

د) فرورفتگيها به فاصله ٣.٣ متر (1٠ فوت ) از يكديگر واقع شده باشند.

ح) فرورفتگيها از سازه غيرقابل اشتعال يا با قابليت اشتعال محدود ساخته شده باشند.

و) اسپرينكلرهاي به كار گرفتهشده براي آن فضا از نوع واكنش سريع باشند.

شكل -11-٥-٤ شرايط عدم نياز به نصب اسپرينكلر در فرورفتگيهاي سقف

-٤ -1٢-٥ دفلكتور اسپرينكلرها بايد موازي با سقف نصب شود، بهاستثناي موارد مندرج در بندهاي -٤ 11-٥ و .1٢-٥-٤  -٤ -1٣-٥ در صورت نصب اسپرينكلر در تاج سقفهاي شيبدار، دفلكتور آن بايد موازي با زمين نصب شود.

-٤ -1٤-٥ در سقفهاي شيبدار اگر شيب سقف كمتر از ٢ در 1٢ (1٦.٧ درصد) باشد، دفلكتور اسپرينكلر ميتواند موازي با  زمين نصب شود. در سقفهاي با شيب بيشتر از ٢ در 1٢ واحد يا زاويه بيش از ٩.٤ درجه، دفلكتور بايد بهموازات سقف نصب  شود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٠

 

-٤ -1٥-٥ هنگام نصب بالاترين اسپرينكلر در سقفهاي شيبدار، فاصله از بالاترين نقطه سقف كمتر از ٩٠ سانتيمتر (٣  فوت) و از ديوارها كمتر از ٦٠ سانتيمتر (٢ فوت) بايد باشد.

 

شكل -1٥-٥-٤ نصب اسپرينكلر سقفهاي شيبدار

 

-٤ -1٦-٥ جهت درك بهتر، فواصل مجاز دفلكتور اسپرينكلر از سقف در جدول 1٦-٥-٤ جمعبندي شده است. جدول -1٦-٥-٤ جمعبندي فواصل مجاز اسپرينكلرها از سقف

توضيح

حداكثر فاصله  دفلكتور

حداقل فاصله  دفلكتور

نوع سازه

سازه داراي سقف مسطح ٢/٥ سانتيمتر ٣٠ سانتيمتر

مشروط بر اينكه فاصله با سقف اصلي  كمتر از ٥٦ سانتيمتر باشد.

محدوديتي براي فاصله با سقف اصلي  وجود ندارد.

1٥ سانتيمتر زير  اعضاء سازه

 

٢/٥ سانتيمتر زير اعضاء  سازه

اسپرينكلرها را ميتوان  در فاصله ٢/٥ سانتي متر  زير اعضا سازه نصب كرد

سازه مسدودكننده

سازه سيماني T شكل با  فاصله اعضاء سازه

سازه سيماني T شكل با

٢/٥ سانتيمتر ٥٦ سانتيمتر

فاصله اعضاء سازه: بين ٩1  الي ٢٢٨ سانتيمتر

 

در سقفهاي با شيب كمتر از ٩/٤ درجه  دفلكتورها افقي نصبشده و درشيبهاي  بيشتر بهموازات سقف نصب ميشوند.

بالاترين اسپرينكلر با بالاترين نقطه سقف  حداكثر ٩٠ سانتيمتر فاصله و با كنارهها حداكثر  ٦٠ سانتيمتر فاصله رعايت شود.

سازههاي داراي سقف شيب دار

 

 

-٤ -1٧-٥ جانمايي اسپرينكلرهاي بالازن و پايين زن بايد بهگونهاي باشد كه موانع تخليه به حداقل رسيده يا جهت اطمينان  از پوششدهي كافي، اسپرينكلرهاي اضافي در نظر گرفته شوند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣1

 

-٤ -1٨-٥ فاصله بين دفلكتور و بالاي مواد انبارشده و محتويات فضا بايد بيشتر از mm٤٦٠) 1٨ اينچ) باشد.

-٤ -1٩-٥ در صورت وجود موانع پيوسته در نزديكي سقف، فاصله اسپرينكلر از موانع مطابق با جدول و شكل 1٩-٥-٤ تعيين  ميشود.

شكل -1٩-٥-٤ فاصله اسپرينكلرها از موانع ممتد نزديك به سقف

 

جدول -1٩-٥-٤ موقعيت اسپرينكلرها براي جلوگيري از برخورد آب با موانع ممتد (بالازن و پايين زن)

حداكثر فاصله مجاز

دفلكتور تا بالاي لبه پاييني   (in.) (B) مانع

فاصله اسپرينكلرها تا  كناره مانع (A (

حداكثر فاصله مجاز

دفلكتور تا بالاي لبه پاييني   (in.) (B) مانع

فاصله اسپرينكلرها تا  كناره مانع (A (

كمتر از ft1 ٠ ft٤ تا كمتر از ft٤ و .in٦ 1٤  ft1 تا كمتر از ft1 و .in٦ ٢ 1 ٢ ft٤ و .in٦ تا كمتر از ft٥ ٢ 1 1٦  ft1 و .in٦ تا كمتر از ft٢ ٢ 1 ٣ ft٥ تا كمتر از ft٥ و .in٦ 1٨  ft٢ تا كمتر از ft٢ و .in٦ ٢ 1 ٥ ft٥ و .in٦ تا كمتر از ft٦ ٢٠  ft٢ و .in٦ تا كمتر از ft٣ ٢ 1 ٧ ft٦ تا كمتر از ft٦ و .in٦ ٢٤  ft٣ تا كمتر از ft٣ و .in٦ ٢ 1 ٩ ft٦ و .in٦ تا كمتر از ft٧ ٣٠

٦ ٣٥

ft٧ تا كمتر از ft٧ و .in

٤ 1٢

ft٣ و .in٦ تا كمتر از ft

 

 

 

 

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٢

 

-٤ -٦ اسپرينكلرهاي اسپري كننده استاندارد-ديواري

-٤ -1-٦ سطح پوشش و فاصله بين اسپرينكلرهاي ديواري مطابق با جدول 1-٦-٤ زير تعيين ميشود.  جدول -1-٦-٤ سطح پوشش و حداكثر فواصل (اسپرينكلر پاششي ديواري استاندارد)

نازككاري سقف (كمخطر) نازككاري سقف (كمخطر)

سوختني محدود  يا نسوختني

سوختني

سوختني محدود يا نسوختني

سوختني

فواصل

حداكثر فاصله در طول ديوار ( ft (1٤ 1٤ 1٠ 1٠  حداكثر پهناي اتاق (ft (1٢ 1٤ 1٠ 1٠

1٠٠

٨٠

1٩٦

1٢٠

٢ (ft حداكثر مساحت حفاظتي (

 

 

-٤ -٢-٦ فاصله اسپرينكلر تا ديوار مجاور نبايد از نصف فاصله مجاز بين اسپرينكلرها بيشتر باشد.  -٤ -٣-٦ اسپرينكلرها بايد در فاصله حداقل 1٠٠ ميليمتري (٤ اينچ ) از ديوار مجاور قرار گرفته باشند.  -٤ -٤-٦ فاصله بين اسپرينكلر تا ديوار بايد بهصورت عمود نسبت به ديوار اندازهگيري شود.

-٤ -٥-٦ حداقل فاصله مجاز بين اسپرينكلرها 1/٨ متر ٦ فوت ميباشد مگر اينكه بين اسپرينكلرها تيغه جداكننده نصب شود.  -٤ -٦-٦ اسپرينكلرهاي ديواري بايد در فاصله بين 1٠٢ ميليمتر ( .in ٤ (تا 1٥٢ ميليمتر ( .in ٦ (از سقف نصب شوند.  -٤ -٧-٦ دفلكتور اسپرينكلرهاي ديواري بايد بهموازات سقف نصب شود.

-٤ -٨-٦ جانمايي اسپرينكلرهاي ديواري بايد بهگونهاي باشد كه موانع تخليه به حداقل رسيده يا جهت اطمينان از پوششدهي  كافي، اسپرينكلرهاي اضافي در نظر گرفته شوند.

-٤ -٩-٦ اسپرينكلرهاي ديواري نبايد در فاصله كمتر از 1/٢ متر (ft٤ (از موانع نصب شوند.

-٤ -1٠-٦ در فاصله بيش از 1/٢ متر (ft٤ (اسپرينكلرها بايد مطابق با جدول و شكل 1٠-٦-٤ باشند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٣

 

 

شكل -1٠-٦-٤ موقعيت اسپرينكلرهاي ديواري تا مانع

جدول -1٠-٦-٤ موقعيت اسپرينكلرهاي ديواري تا مانع

حداكثر فاصله مجاز دفلكتور تا  بالاي لبه پاييني مانع (B) (.in (

فاصله اسپرينكلرها تا كناره  مانع ( A (

كمتر از ft٤ مجاز نيست

ft٤ تا كمتر از ft٥ 1

ft٥ تا كمتر از ft٥ و .in٦ ٢

ft٥ و .in٦ تا كمتر از ft٦ ٣

ft٦ تا كمتر از ft٦ و .in٦ ٤

ft٦ و .in٦ تا كمتر از ft٧ ٦

ft٧ تا كمتر از ft٧ و .in٦ ٧

ft٧ و .in٦ تا كمتر از ft٨ ٩

ft٨ تا كمتر از ft٨ و .in٦ 11

٦ يا بزرگتر 1٤

ft٧ و .in

 

-٤ -11-٦ در صورت وجود موانع بيرون زده از ديوار بايد از جدول و شكل 11-٦-٤ استفاده شود.

شكل -11-٦-٤ موقعيت اسپرينكلرها براي جلوگيري موانع در امتداد ديوار (اسپرينكلرهاي پاششي كنار ديواري استاندارد)

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٤

 

جدول -11-٦-٤ موقعيت اسپرينكلرها براي جلوگيري از موانع بيرون زده از ديوار

حداكثر فاصله مجاز صفحه

منحرفكننده از لبه بالايي (B) (.in (

فاصله از اسپرينكلرها به كناره  انسداد (A (

.in٤ تا كمتر از .in٦ 1

.In٦ تا كمتر از ft1 ٢

ft1 تا كمتر از ft1 و .in٦ ٣

ft1 و .in٦ تا كمتر از ft٢ ٢ 1 ٤

ft٢ تا كمتر از ft٢ و .in٦ ٤ ٣ ٥

ft٢ و .in٦ تا كمتر از ft٣ ٧

ft٣ تا كمتر از ft٣ و .in٦ ٨

ft٣ و .in٦ تا كمتر از ft٤ ٤ 1 ٩

ft٤ تا كمتر از ft٤ و .in٦ 1٠

ft٤ و .in٦ تا كمتر از ft٥ ٢ 1 11

ft٥ تا كمتر از ft٥ و .in٦ ٤ ٣ 1٢

ft٥ و .in ٦ تا كمتر از ft٦ 1٤

ft٦ تا كمتر از ft٦ و .in٦ 1٥

ft٦ و .in٦ تا كمتر از ft٧ ٤ 1 1٦

٤ 1 1٧

ft٧ تا كمتر از ft٧ و .in٦

 

 

-٤ -1٢-٦ اگر عرض مانع كمتر از 1/٢ متر (ft٤ (باشد نصب اسپرينكلر در دو طرف مانع به شرطي كه فاصله اسپرينكلر از  خط مركزي مانع از نصف فاصله مجاز بين اسپرينكلرها تجاوز نكند، مجاز ميباشد.

-٤ -٧ انتخاب سايز لولههاي سيستم اسپرينكلر

-٤ -1-٧ جهت تعيين سايز لولههاي سيستم اسپرينكلر از دو روش «جداول پيش تعيينشده» و روش «محاسبه هيدروليكي»  ميتوان استفاده نمود، بهمنظور صرفهجويي در هزينههاي اجرا، انجام محاسبات هيدروليكي ارجحيت دارد.

اينچ ميباشد.

ଷ

-٤ -٢-٧ حداقل سايز لوله فولادي قابلاستفاده 1 اينچ و لوله مسي  ସ

-٤ -٣-٧ در ساختمانهاي گروه 3S استفاده از روش جداول پيش تعيينشده مجاز نبوده و سيستمهاي اين ساختمانها بايد  به روش محاسبات هيدروليكي طراحي شوند.

-٤ -٤-٧ در روش جداول پيش تعيينشده، سايز لوله در محيط كمخطر مطابق جدول -٤-٧-٤الف و در محيط خطر متوسط  مطابق جدول -٤-٧-٤ب تعيين ميشود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٥

 

جدول -٤-٧-٤ سايز لولهها به روش جداول پيش تعيينشده

الف) سايز لولهها در محيطهاي كمخطر ب) سايز لولهها در محيطهاي خطر معمولي

حداكثر تعداد اسپرينكلر

حداكثر تعداد اسپرينكلر  سايز لوله

سايز لوله

لوله فولادي لوله مسي لوله فولادي لوله مسي

عدد ٢ عدد .���� 1 ٢ عدد ٢ عدد .����1 ٢ ସ.���� ٣ عدد ٣ عدد 1ଵ

ଵ

.���� ٣ عدد ٣ عدد ସଵ

1

ଶ.���� ٥ عدد ٥ عدد 1ଵ

.���� ٥ عدد ٥ عدد ଶ

1

عدد 1٢ عدد .���� 2 1٠ عدد 1٢ عدد .����2 1٠ଶ.���� ٣٠ عدد ٤٠ عدد 2ଵ

ଵ

.���� ٢٠ عدد ٢٥ عدد ଶ

2

عدد ٦٥ عدد .���� 3 ٤٠ عدد ٤٥ عدد .����3 ٦٠ عدد 11٥ عدد .���� 4 1٠٠ عدد 11٥ عدد .����4 1٠٠ . 1٦٠ عدد 1٨٠ عدد ���� 5

 

٢٧٥ عدد ٣٠٠ عدد

.����

 

6

 

-٤ -٥-٧ در روش محاسبات هيدروليكي، سايز لولهها، تعداد اسپرينكلرهاي هر شاخه، تعداد شاخههاي هر لوله اصلي، فقط با

توان تأمين فشار و دبي منبع سيستم محدود ميشود.

-٤ -٦-٧ مقدارچگالي موردنياز و مساحت عملكرد اسپرينكلرها در روش محاسبات هيدروليكي، مطابق با نمودار ٦-٧-٤ تعيين  ميشود.

نمودار -٦-٧-٤ منحني چگالي/ مساحت

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٦

 

-٤ -٧-٧ افت فشار در لولهها مطابق رابطه زير (رابطه هيزن- ويليامز) محاسبه ميشود:

��௅ =4.52 × ��ଵ.଼ହ

��ଵ.଼ହ × ��ସ.଼଻

௅�� افت فشار ناشي از اصطكاك به ازاي هر فوت طول لوله برحسب psi

�� دبي برحسب gpm

�� ضريب متناسب با زبري درون لوله

�� قطر داخلي لولهها برحسب اينچ

 

-٤ -٨-٧ در صورت استفاده از اسپرينكلرهاي واكنش سريع، ميتوان ظرفيت آبدهي پمپ، حجم مخزن ذخيره، سايز  لولهكشيها و همچنين هزينه اجراي سيستم را كاهش داد. استفاده از اين اسپرينكلرها، مطابق بند ٣-1-٥ موجب كاهش  مساحت ناحيه طراحي ميشود.

-٤ -٩-٧ با توجه به اينكه سپرينكلرهاي واكنش سريع زودتر از اسپرينكلرهاي واكنش معمولي فعال ميشوند، رشد حريق  كمتر بوده و در نتيجه مساحت عمكلرد اسپرينكلرها كاهش مييابد. لذا در سيستمهاي لوله تر و در صورت بهكارگيري  اسپرينكلرهاي واكنش سريع در محيطهاي كمخطر و خطر متوسط با ارتفاع ٣.٣ تا ٦.٦ متر (1٠ تا ٢٠ فوت)، مساحت ناحيه  طراحي اسپرينكلرها مطابق رابطه و نمودار زير كاهش مييابد. لازم به ذكر است براي ارتفاع سقف كمتر از ٣.٣ متر (1٠ فوت ) ،  بايد همان ارتفاع ٣.٣ متر (1٠ فوت) در نظر گرفته شود. حداقل تعداد اسپرينكلرهاي فعال نبايد از ٥ عدد كمتر شود.

�� = ൬−3��

2൰ + 55

Y درصد كاهش مساحت مجاز

X ارتفاع سقف برحسب فوت

يا

 

�� = −4.8�� + 54.6

Y درصد كاهش مساحت مجاز

X ارتفاع سقف برحسب متر

 

 

-٤ -1٠-٧ در سيستمهاي لولهخشك و پيشعملگر با همبندي دوتايي، مساحت ناحيه طراحي اسپرينكلرها %٣٠ افزايش  مييابد.

-٤ -11-٧ اگر شيب سقف بيش از 1 واحد در ٦ واحد باشد، مساحت ناحيه طراحي اسپرينكلرها %٣٠ افزايش مييابد.

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٧

 

-٥ لوله ايستاده آتشنشاني و سيستم اطفاي حريق دستي

-٥ -١ نكات كلي

-٥ -1-1 در كليه طبقات و فضاهاي تحت تصرف، بايد ايستگاه شيلنگ آتشنشاني متصل به لوله ايستاده با كلاس مناسب در  نظر گرفته شود.

-٥ -٢-١ كلاسبندي سيستم لوله ايستاده

اينچ، استفاده ميشود. لازم به ذكر است اكثر

ଵ

سيستم كلاس يك: در اين سيستم از اتصالات شيلنگ آتشنشاني با سايز 2ଶ

جهت عمليات استفاده كرده و طراحي اين كلاس، كارايي چنداني نخواهد داشت.

نيروهاي آتشنشاني در ايران، از اتصالات 1ଵଶ

اينچ، بهمنظور تأمين آب موردنياز افراد

سيستم كلاس دو: در اين سيستم از اتصالات شيلنگ آتشنشاني با سايز 1ଶ

ଵ

آموزشديده يا سازمان آتشنشاني، استفاده ميشود.

اينچ، براي تأمين آب موردنياز افراد آموزشديده

ଵ

سيستم كلاس سه: در اين سيستم از اتصالات شيلنگ آتشنشاني با سايز 1ଶ

اينچ، استفاده ميگردد . اين سيستم، تركيبي از كلاسهاي يك و دو است.

و سازمان آتشنشاني و همچنين سايز 2ଵଶ

ଷ

اينچ، بهمنظور تأمين آب جهت  ସ

سيستم كلاس چهار: در اين سيستم از اتصالات شيلنگ لاستيكي آتشنشاني با سايز

اينچ، جهت تأمين آب موردنياز افراد آموزشديده و سازمان آتشنشاني استفاده ميگردد.  ଷ

ଵ

استفاده متصرفين و سايز 1ଶ

ସاينچ مجهز به شير، قرقره، شيلنگ

-٥ -٣-1 ايستگاه شيلنگ آتشنشاني لوله ايستاده كلاس چهار بايد شامل يك انشعاب

جهت استفاده آتشنشانان و

ଵ

لاستيكي نيمهسخت و نازل پاشنده آب جهت استفاده ساكنين ساختمان و يك انشعاب 1ଶ

نيروهاي آموزش، مجهز به شير قطع كن مناسب باشد. اين اتصال بايد داراي كوپلينگ مناسب جهت اتصال شيلنگ نواري  آتشنشاني باشد.

-٥ -٤-1 در تصرفات غيرمسكوني يا غير اداري گروه 3S، در ايستگاه شيلنگ آتشنشاني بايد علاوه بر قرقره و شيلنگ لاستيكي

اينچ به همراه اتصالات و نازل مربوطه بر روي رك مخصوص جهت استفاده پرسنل

ଵ

ଷ

اينچ، يك شيلنگ نواري سايز 1ଶ ସ

آموزشديده يا نيروهاي آتشنشاني تعبيه شود. در ساير مواردي كه مقام قانوني مسئول تشخيص دهد، نصب تمهيدات فوق  الزامي است.

-٥ -٥-1 تمامي قسمتهاي لوله ايستاده آتشنشاني ميبايست توسط رنگ آستر پوشيده شده و با رنگ قرمز براق رنگآميزي  شود، رايزرهاي اصلي ميبايست به سيستم اتصال به زمين (ارتينگ) متصل باشند.

-٥ -٦-1 جهت حفاظت بيشتر، ايستگاه شيلنگ آتشنشاني ميتواند داخل جعبه مخصوص آتشنشاني قرار گيرد. مجموعه  قرقره شيلنگ و جعبه آتشنشان ي بايد فهرستشده باشد.

-٥ -٧-1 شيلنگهاي نواري نبايد كمتر از ٣٨ ميليمتر قطر داشته باشند و طول آنها بسته به جانمايي جعبهها، بين ٢٠ تا  ٣٠ متر باشد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٨

 

-٥ -٨-1 در محلهايي كه امكان يخزدگي وجود دارد، لوله ايستاده سيستم اطفاي تر يا تركيبي بايد به نحو مناسب در برابر  يخزدگي محافظت شده و دماي آب همواره بين ٤.٤ الي ٤٨.٩ درجه سانتيگراد حفظ شود.

-٥ -٩-1 چنانچه ايستگاه شيلنگ آتشنشاني در محوطه باز و در معرض يخزدگي قرار گيرد، بايد قسمتهاي كه در معرض  هواي سرد قرار دارند، به نحوي مناسب در مقابل يخزدگي حفاظت شوند.

-٥ -1٠-1 استفاده از محلول ضد يخ در سيستمهاي لوله ايستاده مجاز نيست.

-٥ -٢ اتصال مخصوص آتشنشاني

اينچ مجهز گردد. براي لولههاي

-٥ -1-٢ لوله ايستاده بايد به اتصال مخصوص آتشنشاني (سيامي) با حداقل دو انشعاب 2ଵଶ

اينچ استفاده نمود.

ଵ

ايستاده با سايز ٣ اينچ و كمتر ميتوان از يك انشعاب تكي 2ଶ

-٥ -٢-٢ اتصال مخصوص آتشنشاني ، بايد در محلي قرار گيرد كه بهراحتي قابلمشاهده و استفاده بوده و توسط علائم مناسب  مشخص شود.

-٥ -٣-٢ اتصال آتشنشاني حتماً بايد به درپوش مجهز باشد تا از ورود اجسام خارجي به داخل سيستم جلوگيري گردد.

-٥ -٤-٢ جهت جلوگيري از سرقت، ميتوان اتصال مخصوص آتشنشاني را در داخل حياط يا لابي اصلي ساختمان نيز نصب  نمود. اين اتصال بايد در نزديكترين محل امن ممكن نسبت به ورودي اصلي ساختمان جانمايي شده و امكان دسترسي آن  همواره براي نيروهاي آتشنشاني بهسادگي محيا باشد. محل نصب بايد براي نيروهاي آتشنشاني ايمن و بدون مخاطره باشد.

-٥ -٥-٢ بهمنظور جلوگيري از تخليه آب رايزر، بين اتصال مخصوص آتشنشاني و رايزر اصلي، بايد دو عدد شير يكطرفه  نصب شود. لازم به ذكر است در صورت استفاده از شير يكطرفه فهرستشده، نصب يك شير يكطرفه كافي است.

-٥ -٦-٢ استفاده از شير كنترل يا قطع كننده جريان، در مسير بين اتصال مخصوص آتشنشاني و سيستم داخلي مجاز  نميباشد.

-٥ -٣ جانمايي و طراحي

-٥ -1-٣ سايز لوله ايستاده كلاس يك و سه بايد حداقل ٤ اينچ در نظر گرفته شود.

اينچ در نظر گرفته شود.

-٥ -٢-٣ سايز لوله ايستاده كلاس چهار بايد حداقل 2ଵଶ

-٥ -٣-٣ سايز رايزر مشترك (لوله ايستاده كلاس چهار و اسپرينكلرها) بايد حداقل ٤ اينچ در نظر گرفته شود.

-٥ -٤-٣ در صورت انجام محاسبات هيدروليكي، ميتوان حداقل سايز لوله ايستاده مشترك را تا 2ଵଶ اينچ كاهش داد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٩

 

-٥ -٥-٣ بهمنظور جداسازي يك خط لوله ايستاده، بدون مختل شدن ساير خطوط متصل به منبع، ابتداي تمامي خطوط  لولههاي ايستاده (شامل لولههاي ايستاده خشك دستي)، بايد شيركنترل جريان مناسب نصب شود. همچنين رايزر لوله ايستاده  بايد مجهز به وسيله تشخيص و هشدار جريان (فلوسوييچ) در ارتباط با سيستم اعلام حريق باشد. در صورت استفاده از رايزر  مشترك اسپرينكلر و لوله ايستاده، نصب يك سري از متعلقات فوق الذكر كفايت مي نمايد.

-٥ -٦-٣ جهت خروج هواي محبوسشده داخل لوله ايستاده خشك، در انتهاي رايزر و در بالاترين قسمت، بايد شير خودكار  تخليه هوا تعبيه شود.

ଷ

ସاينچ (از نظر هيدروليكي) ٢ بار بايد در نظر گرفته شود.

-٥ -٧-٣ حداقل فشار موردنياز خروجي دورترين شيلنگ آتشنشاني  فشار خروجيها نبايد بيشتر از ٧ بار باشد.

-٥ -٨-٣ در ساختمانهاي گروه 3S، سيستم بايد بهگونهاي طراحي شود كه فشار در خروجي دورترين اتصال شيلنگ  آتشنشاني (از نظر هيدروليكي)، حداقل ٤ بار باشد.

-٥ -٩-٣ در صورت افزايش فشار به بيش از فشار استاندارد، بايد به كمك ادوات مناسب تنظيم فشار، فشار در محدوده  استاندارد حفظ شود.

-٥ -1٠-٣ درصورتيكه به علت ارتفاع بالاي ساختمان، نياز به در نظر گرفتن زونهاي فشار بالا و فشار پايين باشد، ميتوان  رايزرهاي مجزا با پمپ مشترك در نظر گرفت و در ابتداي هر رايزر، با استفاده از ش ير تنظيم فشار، فشار را در محدوده موردنياز  زون مربوطه، تنظيم نمود.

-٥ -11-٣ ادوات تنظيم فشار، بايد فهرستشده باشند.

-٥ -1٢-٣ در مجاورت لولههاي ايستاده مجهز به سامانه تنظيم فشار، بايد يك رايزر درين با سايز مناسب جهت تست عملكرد  هر دستگاه تنظيم فشار اجرا شود. سايز رايزر درين بايد بهگونهاي انتخاب شود كه توانايي هدايت جريان كامل خروجي از  بزرگترين دستگاه تنظيم فشار را داشته و از مقادير ذيل كمتر نباشد.

ଵ

 

الف) سايز خروجي بزرگترين دستگاه تنظيم فشار، براي دستگاههاي با سايز بيش از 2ଶ

ଵ

 

ب) حداقل ٣ اينچ براي تست دستگاههاي تنظيم فشار سايز 2ଶ ଵ

 

ج) حداقل ٢ اينچ براي تست دستگاههاي تنظيم فشار سايز 1ଶ

-٥ -1٣-٣ ادوات تنظيم فشار بايد در محلي قرار گرفته باشد كه جهت تعمير و نگهداري داراي دسترسي مناسب باشند.  -٥ -1٤-٣ به ازاي هر ٢ راه خروج در ساختمان، حداقل يك لوله ايستاده كلاس چهار بايد در نظر گرفته شود.

-٥ -1٥-٣ لولههاي ايستاده آتشنشاني و اتصالات مربوط به آنها بايد در مكانهايي جانمايي شوند كه احتمال نفوذ دود و  حرارت به آنها حداقل بوده و تمامي فضاهاي طبقات در دسترسي مناسب آنها قرار داشته باشند. معمولاً اتصالات مربوطه

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٠

 

(ايستگاه شيلنگ آتشنشاني ) در هر طبقه و در امتداد مسيرهاي فرار يا جنب دربهاي خروج يا پيش ورودي پلكانها نصب

ميشود.

-٥ -1٦-٣شعاع پوشش دهي هر شيلنگ آتشنشاني بايد متناسب با طول شيلنگ بكار رفته (حداكثر ٣٠ متر) در نظر گرفته  شود.

ଷ

شيلنگ نيمه سخت، بايد مجهز به شير توپكي ربع گرد (اهرمي) ସ

-٥ -1٧-٣جهت سهولت استفاده توسط متصرفين، انشعاب

بوده و باز كردن آن نيازمند مهارت خاصي نباشد.

-٥ -1٨-٣شير كنترل انشعاب 1ଵ

شيلنگ نواري، بايد بهگونهاي نصب گردد كه بهسادگي قابل باز و بسته شدن باشد. ଶ

-٥ -1٩-٣ظرفيت آبدهي لولههاي ايستاده آتشنشاني كلاس چهار، 1٠٠ گالن در دقيقه بايد در نظر گرفته شود.

-٥ -٢٠-٣هر خروجي شيلنگ آتشنشاني نيمه سخت بايد حداقل ٨ گالن در دقيقه آبدهي داشته و نازل آن بايد از نوع

سهحالته شيردار با قابليت ت نظيم براي حالات جت و اسپري باشد.

 

-٥ -٤جعبههاي آتشنشاني

-٥ -1-٤ ابعاد جعبه بايد بهگونهاي باشد كه كليه تجهيزات و متعلقات لازم بهطور مناسب داخل آن جانمايي شده و بين كليه  قسمتها و متعلقات داخل جعبه (از قبيل كوپلينگها، شيرآلات، شيلنگ، قرقره و غيره) حداقل ٢.٥ سانتيمتر فاصله وجود  داشته باشد. تمامي متعلقات بايد به سهولت و بدون درگيري قابلاستفاده باشند. حداقل ابعاد براي جعبه با قرقره و شيلنگ  ٣/٤ به طول ٢٠ متر، ٧٥*٦٥ سانتيمتر بايد باشد. همچنين بدنه جعبههاي شيلنگ آتشنشاني بهمنظور نشان دادن اقلام  داخل آن بايد علامتگذاري شده باشند. علائم ذيل ميبايست بهصورت شبرنگ و با ابعاد مناسب بر روي درب جعبههاي  آتشنشاني نصب شود.

 

-٥ -٢-٤ فاصله عمودي مركز قرقره شيلنگ جعبه آتشنشاني تا كف تمامشده بنا بايد 1٤٠ تا 1٦٠ سانتيمتر در نظر گرفته  شود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤1

 

-٥ -٣-٤ حداقل ضخامت ورق بدنه جعبههاي آتشنشاني ميبايست 1 ميليمتر باشد و در صورت كاهش ميزان ضخامت به  كمتر از 1 ميليمتر، جهت تائيد مقاومت بدنه بايد تستهاي عنوانشده در استاندارد بر روي آن صورت پذيرفته و عملكرد آن  بررسي و به تأئيد رسيده باشد.

-٥ -٤-٤ قفل جعبههاي آتشنشاني ميبايست بهصورت آسانبازشو بوده و فاقد هرگونه كليد باشد.

-٥ -٥-٤ اتصال شيلنگ لاستيكي نيمه سخت به شير انشعاب مربوطه، بايد بهصورت پرسي (پكيجي) و مقاوم در مورد نشتي  آب بوده و هم سايز با شيلنگ انتخاب شود.

-٥ -٦-٤ كليه اتصالات شيلنگ آتشنشاني بايد در برابر نشتي مقاوم باشد.

-٥ -٧-٤ جعبه آتشنشاني حتيالمقدور بايد به رنگ قرمز باشد. در صورت استفاده از رنگهاي ديگر، رنگ بايد بهگونهاي انتخاب شود كه با رنگ ديوار پيرامون آن متفاوت بوده، بهنحويكه بهسادگي قابلتشخيص باشد.

-٥ -٨-٤ پيشنهاد ميشود در صورت نياز به نصب خاموشكننده قابلحمل در مجاورت جعبه آتشنشاني ، بهمنظور حفاظت از  خاموشكننده، از جعبههاي دو كابين داراي محل مخصوص نصب خاموشكننده استفاده شود.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٢

 

-٦ پمپ تأمين آب آتشنشاني

تذكر: جهت طراحي مجموعه پمپ آتش نشاني و لوله كشي، شيرآلات و اتصالات مربوطه، بايد الزامات مندرج در «دستورالعمل  ساخت مجموعه پمپ آتش نشاني» منتشر شده توسط سازمان آتش نشاني، مورد مطالعه قرار گيرد.  -٦ -١ طراحي و محاسبات

-٦ -1-1 پمپ آب آتشنشاني بايد بر اساس دبي موردنياز سيستم در ش رايط حريق و فشار موردنياز دورترين مصرفكننده از  نظر هيدروليكي انتخاب شود.

-٦ -٢-1 حداقل ظرفيت آبدهي پمپ آب آتشنشاني براي ساختمانهاي كلاس 1S و 2S بايد برابر با دبي موردنياز سيستم  اسپرينكلر و براي ساختمانهاي كلاس 3S بايد برابر با جمع دبي سيستم اسپرينكلر با سيستم لوله ايستاده كلاس چهار در  نظر گرفته شود. آبدهي اين پمپها بايد مطابق با يكي از اعداد جدول ٢-1-٦ باشد.

جدول -٢-1-٦ ميزان آبدهي پمپهاي آتشنشاني

ميزان آبدهي

مترمكعب در ساعت  ଷ

( ⁄ℎ

�� )

گالن در دقيقه   (������)

مترمكعب در ساعت  ଷ

( ⁄ℎ

�� )

گالن در دقيقه  (������)

٢٢٦.٨ 1٠٠٠ ٥.٧ ٢٥

٢٨٣.٥ 1٢٥٠ 11.٤ ٥٠

٣٤٠.٢ 1٥٠٠ ٢٢.٦ 1٠٠

٤٥٣.٦ ٢٠٠٠ ٣٤ 1٥٠

٥٦٧ ٢٥٠٠ ٤٥.٤ ٢٠٠

٦٨٠.٤ ٣٠٠٠ ٥٦.٧ ٢٥٠

٧٩٣.٨ ٣٥٠٠ ٦٨ ٣٠٠

٩٠٧.٢ ٤٠٠٠ ٩٠.٧ ٤٠٠

1٠٢٠.٦ ٤٥٠٠ 1٠٢ ٤٥٠

11٣٤ ٥٠٠٠ 11٣.٤ ٥٠٠

1٧٠.1

٧٥٠

 

 

تذكر: سنجش و انتخاب پمپ آب آتشنشاني بر اساس توان الكتريكي الكتروموتور (كيلووات، اسببخار و غيره) غيراصولي است.

-٦ -٣-1 براي هر سيستم آتشنشاني آبي، بايد دو پمپ اصلي در نظر گرفته شود. هركدام از دو پمپ بايد توان تأمين ظرفيت  سيستم را بهطور كامل داشته و يكي از پمپها رزرو ديگري است.

-٦ -٤-1 درصورتيكه بنا به دلايلي، پمپ اول از كار بيفتد، پمپ دوم بايد بهصورت خودكار وارد مدار شود.  -٦ -٥-1 در صورت استفاده از پمپ آب آتشنشاني فهرستشده، در نظر گرفتن يك پمپ كافي است.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٣

 

-٦ -٦-1 هر سيستم آتشنشاني آبي، علاوه بر دو پمپ اصلي، بايد مجهز به يك پمپ جوكي جهت تأمين افت فشارهاي جزئي  شبكه لولهكشي باشد.

-٦ -٧-1 فشار پمپ جوكي بايد هماندازه پمپهاي اصلي و دبي آن بايد كمتر از جريان خروجي از يك اسپرينكلر در سيستم،  در نظر گرفته شود.

-٦ -٨-1 در ساختمانهاي گروه 3S، پمپ آتشنشاني بايد بهصورت پكيج مورد تائيد سازمان آتشنشاني باشد.

-٦ -٩-1 در ساختمانهايي كه مطابق دستورالعمل ملزم به اجراي سيستم تأمين توان اضطراري (ديزل ژنراتور) هستند، بايد  توان موردنياز حداقل يكي از پمپها در انتخاب و طراحي ديزل ژنراتور لحاظ شود.

-٦ -1٠-1 در كليه شرايط، پمپ/پمپهاي آتشنشاني بايد هم توسط سيستم برق شهري و هم توسط سيستم برق اضطراري  تغذيه شوند. در غير اين صورت بايد محرك يكي از پمپها، موتور ديزل باشد.

-٦ -11-1 در صورت تغذيه پمپ/پمپهاي آتشنشاني از ديزل ژنراتور، مسير تغذيه و تابلوي فرمان پمپها بايد از يكديگر  مستقل بوده و از مسير امن عبور داده شود. در اين شرايط هر دو تابلوي فرمان پمپ/پمپها، بايد بهصورت خودكار هم از  سيستم برق اصلي و هم از طريق ديـزل ژنـراتور تغذيه شود. نحوه اجـراي سيستم برقرساني در اين شـــرايط بايد مطابق با  شكل 11-1-٦ باشد.

 

شكل -11-1-٦ نحوه اجراي سيستم برقرساني پمپ از ديزل ژنراتور

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٤

 

-٦ -1٢-1 حجم مخزن سوخت پمپ يا ژنراتور ديزل بايد به ازاي هر كيلووات توان پمپ، ٥ ليتر در نظر گرفته شده و براي  مقدار نهايي محاسبهشده %1٠ ضريب اطمينان نيز لحاظ شود.

-٦ -1٣-1 كابلهاي ارتباطي بين پمپها و مولد نيرو بايد از نوع مقاوم حريق يا MICC باشند. باتريهاي موتور ديزل بايد از  نوع بينياز به نگهداري (Free Maintenance (باشند.

-٦ -1٤-1 سايز خطوط مكش و دهش پمپ بايد بر اساس كاتالوگ و مشخصات فني سازنده پمپ انتخاب شود.

-٦ -1٥-1 سايز كلكلتور خروجي پمپ بايد بر اساس رايزرهاي خروجي فعال متصل به آن و حداقل يك سايز از بزرگترين  رايزر، بيشتر انتخاب شده و حداقل ٤ اينچ در نظر گرفته شود. درصورتيكه تعداد رايزرهاي فعال متصل به كلكتور خروجي  بيش از يك عدد باشد ميتوان از رابطه ذيل استفاده نمود. لازم به توضيح است چنانچه بنا به ملزومات طراحي يا زونبندي،  چندين رايزر مشابه كه مربوط به بلوك هاي مجزاي ساختمان يا زونهاي مختلفي از ساختمان (در ارتفاع يا در طبقه) باشند،  بزرگترين رايزرهايي كه در يك حريق احتمالي، ممكن است فعال شوند، بايد معيار محاسبات قرار گيرد. تمامي فرضيات اين  ضابطه مربوط به وقوع حريق در يك بخش از ساختمان است.

��௖௢௟௟௘௖௧௢௥ = (��ଵଶ + ��ଶଶ + ��ଷଶ + ⋯ )ଵଶൗ

-٦ -1٦-1 سايز كلكلتورهاي ورودي پمپ بايد يك سايز بيشتر از كلكتور خروجي در نظر گرفته شده و حداقل ٥ اينچ باشد.  انشعاب ميان مخزن و كلكتور ورودي پمپ بايد هم سايز با كلكتور لحاظ شود.

-٦ -1٧-1 جهت اطلاع از وضعيت آمادهبهكار بودن پمپ آتشنشاني، بايد تمهيداتي در نظر گرفته شود هرگونه اختلال يا  قطعي در سيستم مدار تغذيه برق شهر پمپها، منجر به نمايش هشدار خطا بر روي پ انل اعلام حريق شود.

-٦ -1٨-1 پمپ آتشنشاني، همواره بايد در تراز ارتفاعي پايينتر نسبت به مركز مخزن ذخيره آب قرار گيرد. مگر آنكه پمپ  مذكور، بهمنظور مكش آب از تراز پايينتر نسبت به مخزن، فهرستشده باشد (نظير پمپهاي Turbine Shaft Vertical(.

-٦ -1٩-1 محل نصب پمپ آتشنشاني بايد بهگونهاي انتخاب شود كه داراي ابعاد مناسب بوده و دسترسي به آن آسان و امكان  تعميرات و نگهداري آن فراهم باشد.

-٦ -٢٠-1 محل نصب پمپ آتشنشاني بايد به شبكه بارنده مناسب مجهز باشد.

-٦ -٢1-1 محل نصب پمپهاي آتشنشاني و ساير ادوات مربوطه نظير پانل كنترلي آن و قسمت تغذيه برق، بايد در برابر  آسيب فيزيكي، آبگرفتگي، آتش، حرارت زياد، وزش شديد باد، يخ بستگي و ساير شرايط مخرب محيطي، بهطور مناسب  محافظت شود.

-٦ -٢٢-1 درصورتيكه پمپ در قسمتي از ساختمان واقع شود كه احتمال وقوع آتشسوزي در آن وجود دارد، اين فضا بايد  با مصالح مقاوم در برابر حريق بهطور مناسب، از ساير قسمتهاي ساختمان تفكيك شود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٥

 

-٦ -٢٣-1 در صورت نصب پمپها ي آتشنشاني داخل فضاي موتورخانه و در مجاورت تجهيزات قابل اشتعال ديگر، محل نصب  آن بايد توسط مصالح بنايي مناسب، از ساير قسمتهاي موتورخانه بهطور كامل جدا و حوزهبندي شود.

-٦ -٢٤-1 نصب تجهيزات توزيع آب بهداشتي ساختمان، در كن ار پمپها ي آتشنشاني، مجاز است.

-٦ -٢٥-1 شاسي پمپها بايد مستحكم بوده و ضمن تحمل وزن و ارتعاشات پمپ، بهگونهاي نصب و اجرا شود كه از انتقال  اين ارتعاشات به سازه ساختمان تا حد ممكن اجتناب شود.

-٦ -٢٦-1 پمپهاي آتشنشاني بايد داراي برچسب مشخصات باشند. اين برچسب بايد خوانا بوده و در برابر خوردگي و آسيب  فيزيكي مقاوم باشد.

-٦ -٢٧-1 پمپ آتشنشاني بايد توسط رنگ، علائم و يا نشانههاي مناسب از ساير پمپهاي ساختماني مجزا شده و بهسادگي  قابلتشخيص باشد.

-٦ -٢ نصب و اجرا

-٦ -1-٢ اتاق پمپ يا ژنراتور ديزل بايد به تهويه مناسب مجهز باشد.

-٦ -٢-٢ برقرساني به پمپهاي آتشنشاني، بايد بعد از كنتور برق بهصورت جداگانه و توسط فيوز مخصوص آتشنشاني صورت  پذيرد.

شكل -٢-٢-٦ برقرساني سامانههاي ايمني و آتشنشاني

-٦ -٣-٢ بر روي كلكتور خروجي بايد متعلقات كنترل و پايش مناسب، نظير پرشرسوئيچ، مانومتر فشار، شير تست و تخليه و  اتصال مخزن ديافراگمي در نظر گرفته شود.

-٦ -٤-٢ سايز شير تست و تخليه پمپ، بايد مطابق با بند ٢٠-٣-٤ باشد.

-٦ -٥-٢ محدوده فشار مانومتر نصبشده روي كلكتور خروجي، بايد متناسب با فشار نامي پمپ انتخاب شود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٦

 

-٦ -٦-٢ بر روي كلكتور خروجي پمپ، بايد يك انشعاب آب شهر با سايز حداقل 1 اينچ در نظر گرفته شود.

-٦ -٧-٢ در كليه قسمتهايي كه شبكه آب آتشنشاني به نحوي با آب مصرفي در ارتباط است، نظير انشعاب آب شهر و اتصال  مخزن مشترك به كلكتور ورودي پمپ، بايد از شير يكطرفه دوتايي استفاده شود.

-٦ -٨-٢ در قسمت مكش پمپ، بايد يك شير قطع كن جريان از نوع دروازهاي و يك صافي مناسب نصب شود.در ساختمانهاي  كلاس 2S و 3S شير قطع كن خط مكش بايد از نوع Y&OS باشد.

-٦ -٩-٢ در قسمت دهش پمپ، بايد يك شير يكطرفه و يك شير قطع كن جريان نصب شود.

-٦ -1٠-٢ جهت تست و تخليه سيستم، شير تست با سايز حداقل ٢ اينچ بايد در نظر گرفته شود. لوله خروجي شير تست  بايد به نحو مناسب به شبكه درين سيستم اطفاي حريق متصل شود.

-٦ -11-٢ جهت جلوگيري از ضربات و فشارهاي ناشي از عملكرد پمپها، بايد يك منبع ديافراگمي با ظرفيت مناسب، متصل  به كلكتور خروجي در نظر گرفته شود.

-٦ -1٢-٢ تابلوي برق پمپهاي آتشنشاني بايد بر اساس «ضوابط تابلو برق بوستر پمپ» و «دستورالعمل ساخت مجموعه  پمپ آتش نشاني» ساخته شود.

-٦ -1٣-٢ تنظيم پرشرسوئيچهاي پمپ آتشنشاني بايد بهگونهاي باشد كه پمپها بهدرستي وارد مدارد شوند. ازكارافتادن و  قطع شدن سوييچ پمپ اصلي نبايد منجر به ازكارافتادن احتمالي سوييچهاي بعدي شود.

-٦ -1٤-٢ پرشرسوئيچ پمپهاي آتشنشاني براي ساختمانهاي گروه 1S و 2S بايد از نوع استاندارد و براي ساختمانهاي  گروه 3S از نوع فهرست شده باشد.

-٦ -1٥-٢ در هنگام لولهكشي قسمت مكش پمپ، بايد ارتفاع مكش پمپ محاسبه شده و در انتخاب پمپ لحاظ شود.

 

 

 

 

 

 

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٧

 

-٧ مخازن

-٧ -1 مخزن ذخيره آب آتشنشاني ميتواند از نوع فلزي يا پلياتيلني چندلايه بوده و محل قرارگيري آن بسته به شرايط  محيطي ميتواند متفاوت باشد. استفاده از منابع بتني مدفون در زمين، بلامانع است.

-٧ -٢ اگر منابع ذخيره آب آتشنشاني در معرض عوامل جوي قرار داشته باشد، بايد به شكل مناسب در برابر صدمات فيزيكي  و يخزدگي محافظت گردد.

-٧ -٣ نصب مخزن ذخيره آب آتشنشاني روي بام، داخل موتورخانه، پمپ خانه و ساير قسمتهاي ساختمان بهشرط رعايت  اصول مهندسي مرتبط از قبيل قابليت تحمل وزن توسط سازه در شرايط عادي و يا زلزله و حريق، بلامانع است. محل نصب  اين منابع بايد عاري از مواد قابل اشتعال بوده يا بهگونهاي مناسب در برابر آتش محافظت گردد. همچنين بايد تمهيدات مناسب ،  در سازه محل نصب مخزن در ساختمان لحاظ گردد.

-٧ -٤ استفاده از استخرها، منابع روباز و يا چاه بهعنوان تنها مخزن ذخيره آب آتشنشاني مجاز نميباشد.

-٧ -٥ بهمنظور بررسي وضعيت مخزن ، آگاهي از ميزان ذخيره آب و انجام تعميرات مخزن، بايد يك دريچه آدمرو با ابعاد  مناسب روي بدنه مخزن ايجاد شده و بهراحتي قابلدسترس باشد.

-٧ -٦ دريچه آدمروي مخزن بايد در زمان بسته بودن كاملاً هوابند بوده و در برابر نفوذ مواد آلوده، حشرات و كرمها كاملاً  حفاظت شود.

-٧ -٧ تمهيدات مناسب جهت پايش ميزان آب مخزن، بايد در نظر گرفته شده و در صورت كاهش سطح آب مخزن به كمتر  از حد مجاز و موردنياز سيستم آتشنشاني، سيگنال خطا به سيستم اعلام حريق ارسال شود.

-٧ -٨ مخزن بايد در پايينترين نقطه، لوله تخليه آب داشته باشد. اين لوله بايد بهگونهاي باشد كه با باز كردن شير آب بتوان  كل آب مخزن را تخليه نمود. انتهاي لوله تخليه بايد دستكم 1٥ سانتيمتر بالاتر و دورتر از كفشوي يا هر نقطه تخليه ديگر  باشد. انتهاي لوله تخليه نبايد قابل اتصال به شيلنگ بوده و بايد با توري مقاوم در برابر خوردگي محافظت شود.

-٧ -٩ استفاده از مخزن مشترك جهت تأمين آب بهداشتي و آب آتشنشاني ساختمان، مجاز است. در اين شرايط بايد حجم  موردنياز هر دو مخزن محاسبه شده و باهم جمع شود.

-٧ -1٠ در اجراي مخزن ذخيره مشترك، كليه نكات مربوط به مخازن آب بهداشتي مندرج در مباحث چهاردهم و شانزدهم  مقررات ملي ساختمان بايد رعايت گردد.

-٧ -11 انشعاب ورودي مخزن بايد مجهز به شير شناور مكانيكي باشد. بهكارگيري شيرهاي برقي، كنترلكننده سطح آب  (Control Level (و غيره كه امكان خرابي يا عملكرد نامناسب آنها وجود دارد جهت كنترل پر شدن مخزن، مجاز نيست.

-٧ -1٢ كليه اتصالات و انشعاباتي كه ممكن است منجر به ورود احتمالي آلودگي شبكه آب آتشنشاني به داخل مخزن مشترك  شود، بايد مجهز به شير يكطرفه دوتايي باشد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٨

 

-٧ -1٣ جهت حفظ كارايي و راندمان پمپ آب آتشنشاني، لوله مكش از مخزن بايد بهگونهاي طراحي و اجرا شود كه در  قسمت داخلي مخزن داراي مكانيزم ضد گردابهاي بوده و از پديد آمدن گردابه (مغشوش شدن جريان) جلوگيري به عمل آيد.

-٧ -1٤ حجم مخزن آب آتشنشاني بايد بهگونهاي انتخاب شود كه دبي آب موردنياز سيستم اطفاي حريق آبي ساختمان را  (مطابق بند ٢-1-٦) تا زمان رسيدن نيروهاي آتشنشاني، تأمين نمايد.

-٧ -1٥ در صورت اخذ انشعاب كمكي مخصوص تأمين آب آتشنشاني از سازمان آب و فاضلاب تهران، ميتوان بسته به سايز  انشعاب اخذشده، حجم مخزن را كاهش داد.

-٧ -1٦ در صورت استفاده از اسپرينكلرهاي واكنش سريع، ميتوان در حجم مخزن ذخيره آب آتشنشاني، مطابق شرايط  مندرج در قسمت ٩-٧-٤ اين ضوابط صرفهجويي نمود.

-٧ -1٧ حداقل حجم مخزن ذخيره آب، بايد مطابق با جداول شماره -1٧-٧الف و ب باشد. مقادير مذكور در اين جداول به  تفكيك منطقه شهرداري ساختمان موردنظر، سايز انشعاب كمكي آتشنشاني، نوع اسپرينكلر استفادهشده در ساختمان، گروه  ساختمان و همچنين گروه خطر تصرف محاسبه شده است.

جدول شماره -1٧-٧الف – ظرفيت مخزن ذخيره آب آتشنشاني براي ساختمانهاي گروه 1S و 2S ظرفيت مخزن برحسب ليتر بر اساس گروه خطر و نوع اسپرينكلر

كمخطر خطر معمولي گروه ١ خطر معمولي گروه ٢ استاندارد واكنشسريع استاندارد واكنشسريع استاندارد واكنشسريع

منطقه شهرداري

مناطق ،٥ ،٦ ،٧ ،٨ ،٩ ،1٠ ،11 ،1٢ ،1٤ 1٦ و 1٧ ٨٥٠٠ ٥1٠٠ 1٢٨٠٠ ٧٧٠٠ 1٧٠٠٠ 1٠٢٠٠ مناطق ،1 ،٢ ،٣ ،٤ 1٥ و 1٨ ٩٦٠٠ ٥٨٠٠ 1٤٥٠٠ ٨٧٠٠ 1٩٣٠٠ 11٦٠٠

مناطق ،1٣ ،1٩ ،٢٠ ٢1 و ٢٢ 11٣٠٠ ٦٨٠٠ 1٧٠٠٠ 1٠٢٠٠ ٢٢٧٠٠ 1٣٦٠٠

 

جدول شماره -1٧-٧ب – ظرفيت مخزن ذخيره آب آتشنشاني براي ساختمانهاي گروه 3S

ظرفيت مخزن برحسب ليتر بر اساس گروه خطر و نوع اسپرينكلر

كمخطر خطر معمولي گروه ١ خطر معمولي گروه ٢ استاندارد واكنشسريع استاندارد واكنشسريع استاندارد واكنشسريع

منطقه شهرداري

مناطق ،٥ ،٦ ،٧ ،٨ ،٩ ،1٠ ،11 ،1٢ ،1٤ 1٦ و 1٧ 1٤٢٠٠ 1٠٨٠٠ 1٨٤٠٠ 1٣٣٠٠ ٢٢٧٠٠ 1٥٩٠٠ مناطق ،1 ،٢ ،٣ ،٤ 1٥ و 1٨ 1٦1٠٠ 1٢٢٠٠ ٢٠٩٠٠ 1٥1٠٠ ٢٥٧٠٠ 1٨٠٠٠

مناطق ،1٣ ،1٩ ،٢٠ ٢1 و ٢٢ 1٨٩٠٠ 1٤٤٠٠ ٢٤٦٠٠ 1٧٨٠٠ ٣٠٢٠٠ ٢1٢٠٠

 

تذكر مهم: كليه اعداد مندرج در ستونهاي مربوط به اسپرينكلر واكنشسريع در جداول -1٧-٧الف و ب با فرض ارتفاع سقف  ٣ متر محاسبه و نگارش شدهاند، براي سقفهاي با ارتفاع غير از ٣ متر، بايد بر اساس بند -٧-٤ ٩ اين دستورالعمل، محاسبات  آب مورد نياز سيستم و حجم مخزن ذخيره، اصلاح شود. گروه خطر ساختمان بايد بر اساس پرخطرترين تصرف موجود در آن  در نظر گرفته شود.

»

معاونت حفاظت و پيشگيري از حريق

١٣٩٩

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1

 

فهرست مطالب

 

 

عنوان شماره صفحه

مقدمـه ……………………………………………………………………………………………………………………….. ٢ -1 تعاريف ……………………………………………………………………………………………………………………. ٣ -٢ تذكرات كلي ……………………………………………………………………………………………………………. 1٣ -٣ خاموشكنندههاي دستي ……………………………………………………………………………………………….. 1٤ -1-٣ نكات عمومي …………………………………………………………………………………………………….. 1٤

-٢-٣ تعداد خاموشكنندهها …………………………………………………………………………………………… 1٥ -٣-٣ جانمايي خاموشكنندهها ………………………………………………………………………………………… 1٦ -٤-٣ الزامات نصب و اجرا ……………………………………………………………………………………………… 1٦ -٤ اسپرينكلر ……………………………………………………………………………………………………………….. 1٨

-1-٤ نكات عمومي …………………………………………………………………………………………………….. 1٨ -٢-٤ دستهبندي ساختمانها و سيستمها (جهت طراحي سيستم اسپرينكلر) ………………………………………… 1٩ -٣-٤ قوانين كلي نصب اسپرينكلرها …………………………………………………………………………………… ٢٠ -٤-٤ نكات كلي طراحي ……………………………………………………………………………………………….. ٢٣ -٥-٤ ضوابط اسپرينكلرهاي اسپريكننده استاندارد، بالازن و پايينزن ……………………………………………….. ٢٦ -٦-٤ اسپرينكلرهاي اسپري كننده استاندارد -ديواري …………………………………………………………………. ٣٢ -٧-٤ انتخاب سايز لولههاي سيستم اسپرينكلر ………………………………………………………………………… ٣٤ -٥ لوله ايستاده آتشنشاني و سيستم اطفاي حريق دستي ………………………………………………………………… ٣٧

-1-٥ نكات كلي ………………………………………………………………………………………………………… ٣٧ -٢-٥ اتصال مخصوص آتشنشاني ……………………………………………………………………………………… ٣٨ -٣-٥ جانمايي و طراحي ……………………………………………………………………………………………….. ٣٨ -٤-٥ جعبههاي آتشنشاني …………………………………………………………………………………………….. ٤٠ -٦ پمپ تأمين آب آتشنشاني ……………………………………………………………………………………………… ٤٢

-1-٦ طراحي و محاسبات ………………………………………………………………………………………………. ٤٢ -٢-٦ نصب و اجرا ………………………………………………………………………………………………………. ٤٥ -٧ مخازن ………………………………………………………………………………………………………………….. ٤٧

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢

 

مقدمـه

رشد روزافزون جمعيت و نياز به مسكن و همچنين گسترش اماكن اداري، تجاري و … در كلانشهر تهران، افزايش ساختوساز  را به دنبال داشته است. با استناد به آمار و ارقام حوادث ارجاع شده به اين سازمان، متأسفانه عدم آگاهي از اصول ايمني  ساختمانها و بعضاً كوتاهي افراد مسئول، هرساله حوادث و سوانح تلخ بسياري را موجب شده و خسارات مالي و جاني فراواني  را به شهروندان محترم تحميل مينمايد.

سازمان آتشنشاني و خدمات ايمني شهرداري تهران بهعنوان چشم و متولي ايمني شهر ، با توجه به رشد حريق و حوادث  همهي تلاش وسعي خود را معطوف به رعايت نكات ايمني در معماري، ساختار و دسترسي كاربريهاي جديد و موجود شهري  نموده و اميدوار است با همكاري همهي نهادهاي ذيربط ازجمله سازمان نظاممهندسي، مقررات ملي ساختمان، سازمان  استاندارد،شهرداري، مركز تحقيقات ساختمان و مسكن، شاهد توسعه روزافزون ايمني شهري بهويژه در بخش سازههاي شهري  باشيم.

مجموعه ضوابط و مقررات ايمني آتشنشاني، در سه بخش ضوابط ايمني معماري، ضوابط ايمني تأسيسات مكانيكي و ضوابط  ايمني تأسيسات الكتريكي گردآوري شده است.

ضوابط سامانههاي اطفاي حريق شامل ضوابط مرتبط با شبكههاي آتشنشاني كه مشتمل بر مخزن آب، پمپهاي آب، لولهكشي  و اتصالات و جعبههاي آب آتشنشاني در پاركينگها و طبقات و همچنين شبكههاي بارنده يا اسپرينكلر كه بهعنوان يكي از  مهمترين مؤلفههاي حفاظت ساختمان در مقابل حريق شناخته ميشود، منتشر ميشود. وجود شبكه بارنده بهشرط آنكه در  نگهداري آن دقت شود، در توسعهي ايمني بهقدري مؤثر است كه در بعضي از كشورهاي بزرگ اروپايي از جنگ جهاني دوم  تاكنون هيچ مرگومير ناشي از وقوع آتشسوزي در اين ساختمانها حتي براي يك مورد هم گزارش نشده است.

بديهي است گردآوري چنين مجموعههايي هيچگاه خالي از اشكال نبوده و اين سازمان اميد دارد تا با تكيه بر پيشنهادات و  راهنماييهاي ارزشمند شم ا مهندسين و مخاطبين گرامي، با اصلاح و بازنويسي اين ضوابط، در راستاي هرچه بهتر و كاملتر  شدن اين مجموعه گام بردارد.

 

 

معاون پيشگيري و حفاظت از حريق

محمود قـديـري .

پاييز ٩٩ .

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣

 

-١ تعاريف

-١ -١ رايزر

لوله عمودي مربوط به سيستم آتشنشاني (لوله اي ستاده، شبكه اسپرينكلر يا مشترك) كه ممكن است بهصورت خشك، تر يا  تركيبي اجرا شود.

رايزر خشك: رايزر خشك لولهاي است به شكل عمودي كه در حالت عادي خالي از آب بوده و در هر طبقه به يك خروجي  متصل ميگردد. رايزر خشك به آب شهري يا منبع تأمين آب متصل نبوده و بهوسيله وروديهاي پيشبينيشده ميتواند توسط  پمپهاي خودروي آتشنشاني تغذيه شود. اين رايزر به آتشنشانها اجازه ميدهد بدون اتلاف وقت براي لولهكشي عمودي از  محل خودروي آتشنشاني تا طبقات فوقاني ساختمان، بهراحتي و با استفاده از يك بند لوله استاندارد آتشنشاني، آتشسوزي  را در هر طبقه ساختمان مهار نمايند.

رايزر تر: رايزر تر همواره داراي آب بوده و به منبع تأمين آب سيستم اطفاي حريق ساختمان متصل است. در اين روش امكان  تغذيه سيستم توسط پمپ خودروي آتشنشاني وجود ندارد.

رايزر تركيبي: در سيستم تركيبي، لوله عمودي رايزر همواره داراي آب بوده و به منبع تأمين آب سيستم اطفاء حريق متصل  است. علاوه بر آن اين سيستم داراي انشعاب مخصوص خودروهاي آتشنشاني بوده كه در صورت نياز ميتواند توسط پمپ  خودروهاي آتشنشاني تغذيه گردد.

رايزر مشترك: در اين روش تنها يك رايزر جهت تأمين آب سيستم اسپرينكلر و همچنين سيستم لوله ايستاده استفاده م يشود.  استفاده از اين روش مستلزم رعايت سايز مناسب و همچنين نكات طراحي مربوط به نحوه انشعاب گيري (به فصل ٥ مراجعه  شود) ميباشد.

-١ -٢ سيستم لوله ايستاده (Standpipe (

آرايشي از لولهكشي، شيرآلات، اتصالات شيلنگ و ساير تجهيزات نصبشده در ساختمان يا سازه با اتصالات شيلنگ كه بهگونهاي  جانمايي شدهاند كه توانايي تخليه آب بهمنظور اطفاي حريق، حفاظت از متصرفين و همچنين حفاظت از سازه و محتويات آن  را داشته باشند.

-١ -٣ سيستم شبكه بارنده خودكار (System Sprinkler (

متشكل از منبع يا منابع تأمين آب، ي ك يا چند منطقه اسپرينكلر، شير كنترل اصلي و چيدمان لولههاي متصل به اسپرينكلرها  ميباشد. سيستم اسپرينكلر خودكار بهمنظور كشف و اطفاء يا كنترل حريق با عامل اطفايى آب بوده كه اساسًا عمل كنترل در  اين سيستم در مرحله اوليه رشـد حريق انجامگرفته و ازاينجهت در جلوگيرى از بروز خسارات بعدى بسيار مؤثـر است و  صدمات آتشسوزى را به حداقل ميرساند.

سيستم اسپرينكلر معمولاً كل ساختمان را تحت پوشش قرار ميدهد. برخى اوقات مراجع ذيصلاح اجراى سيستم اسپرينكلر را  فقط بهمنظور حفظ جان افراد و خروج ايمن متصرفين از ساختمان توصيه مينمايند و ممكن است فقط قسمتهاي محدودى  كه موردنظر مراجع ذيصلاح است تحت پوشش سيستم اسپرينكلر قرار گيرند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤

 

-١ -٤ سيستم اطفاي غير خودكار

سيستمي كه بهصورت غير خودكار و توسط متصرفين، نيروهاي آموزشديده و يا آتشنشانان مورد استفاده قرار ميگيرد.

-١ -٥ سيستم اطفاي خودكار

سيستم اطفاي حريقي كه بدون دخالت عوامل انساني و بهصورت مستقل يا توسط سيستم اعلام حريق فعال شده و حريق را  كنترل يا اطفاء مينمايد.

-١ -٦ شيلنگ نواري (Flat Lay (

اين شيلنگ در حالت بدون آب، به شكل يك نوار تخت دور قرقره يا روي رك مخصوص قرار ميگيرد. جهت استفاده بايد ابتدا  بهصورت كامل روي زمين پهن شده و سپس با باز نمودن شير آب، پر از آب شود. استفاده از اين شيلنگها مخصوص افراد  آموزشديده ميباشد. در حال حاضر در برخي از متون، اشتباهاً به اين نوع شيلنگ، شيلنگ فايرباكس يا شيلنگ كنفي نيز  گفته ميشود.

-١ -٧ شيلنگ لاستيكي نيمهسخت

اين شيلنگ معمولاً از جنس لاستيك بوده و حالت ظاهري آن در شرايط بدون آب و آبگيري شده، مشابه هم است. استفاده از  اين شيلنگ ساده و بدون نياز به آموزش بوده و جهت استفاده متصرفين در مراحل اوليه حريق در نظر گرفته ميشود. در حال  حاضر در برخي از متون، بهاشتباه به اين نوع شيلنگ، شيلنگ هوزريل نيز گفته ميشود.

-١ -٨ ايستگاه شيلنگ

محلي كه در آن انشعابات شيلنگهاي آتشنشاني جانمايي شده و ميتواند مجهز به ادواتي نظير قرقره نگهدارنده شيلنگ،  شيلنگ، نازل و ادوات جانبي و همچنين خاموشكنندههاي دستي باشد.

-١ -٩ رك مخصوص شيلنگ نواري

محلي كه بهمنظور قرارگيري يك يا چند بند شيلنگ نواري آتشنشاني تعبيه ميشود. اين محل ميتواند جهت حفاظت بيشتر  داخل كابينت مخصوص قرار گيرد.

-١ -١٠ سر لولههاي چرخشي

نوع خاصي از سرلوله كه به دليل عدم آببندي صحيح، تجمع ذرات داخل لولهها در پشت سرلوله و گرفتگي آن و مهمتر از آن  سختي كاركرد با آنها براي متصرفين، استفاده از آنها توصيه نمي گردد. اين سرلولهها فاقد اهرم كنترل هستند.

(Fire Department Connection) آتشنشاني اتصال -١١ -١

اتصال مخصوص نيروهاي آتشنشاني كه به شبكه لولهكشي خشك يا تركيبي داخل ساختمان مرتبط بوده و توسط پمپ خودروي آتشنشاني، تغذيه ميشود.

 

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٥

 

-١ -١٢ انشعاب كمكي آتشنشاني

انشعابي از شبكه آب شهري كه بهطور مستقل از انشعاب آب مصرفي و توسط سازمان آب، تحت عنوان انشعاب آب آتشنشاني  به ساختمان متصل ميگردد.

-١ -١٣ شبكه آب آتشنشاني

اين شبكه شامل منبع آب آتشنشاني، لولههاي آبرساني، جعبههاي آتشنشاني، شيرهاي كنترل و متعلقات، منبع تأمين آب  و … ميباشد. تنها مصرف مجاز از شبكه آب آتشنشاني، بهمنظور اطفاء حريق بوده و هرگونه برداشت ديگري با مقاصد متفاوت  (آبياري فضاي سبز، تأمين آب سيستم سرمايش يا گرمايش ساختمان، شستشوي محيط و …) از اين شبكه مجاز نميباشد.

-١ -١٤ كلكتور ورودي پمپ

كلكتور ورودي وظيفه رساندن آب به وروديهاي پمپها را داشته و توسط لولههاي ارتباطي به مخزن تأمين آب آتشنشاني  متصل ميگردد.

-١ -١٥ كلكتور خروجي پمپ

كلكتور خروجي وظيفه جمعآوري آب پمپاژ شده توسط پمپها را دارد كه آن را به سمت رايزرهاي اصلي آتشنشاني هدايت  مينمايد.

-١ -١٦ فشارسنج (Manometer (

وسيلهاي كه جهت سنجش ميزان فشار سيال داخل يك لوله يا مخزن يا يك شبكه بسته و نمايش آن به كار ميرود.

(Presure Switch) پرشرسوئيچ -١٧ -١

وسيلهاي قابل تنظيم با امكان ارسال فرمان به تجهيزات ديگر، كه در صورت كاهش فشار از حدي مشخص و يا افزايش فشار  به بيش از مقداري مشخص، فرمانهاي متناوبي صادر مينمايد .

-١ -١٨ شير تست (Valve Test (

شيري كه جهت اطمينان از صحت عملكرد يك سيستم، نظير پمپها يا شاخهاي از خطوط شبكه بارنده نصب و استفاده  ميشود.

-١ -١٩ شير دروازهاي با رزوه بلند ( Y & OS (

نوعي شير دروازهاي كه معمولاً جهت كنترل جريان آب در سيستمهاي شبكه بارنده آتشنشاني بهكار رفته و قسمت رزوه آن  (Stem (بيرون از بدنه شير بوده و با باز شدن يا بسته شدن شير، از بدنه شير بيرون زده يا داخل آن فرو ميرود. ويژگي آن  اين است كه با نگاه كردن به آن ميتوان از باز و بسته بودن آن اطلاع پيدا كرد.

-١ -٢٠ شير يكطرفه (valve Check (

نوعي شير كه تنها در يك جهت به سيال اجازه عبور ميدهد. در مواردي كه جهت عبور سيال مهم باشد از اين تجهيز بهمنظور  ايجاد محدوديت در حركت سيال، استفاده ميشود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٦

 

-١ -٢١ شير كنترل (Valve Control (

شيري كه جريان آب را در سيستمهاي اطفاء حريق كنترل مينمايد. نيازمند استاندارد ملي

-١ -٢٢ شير توپكي ربع گرد (valve Ball (

نوعي شير توپكي كه داراي يك اهرم با قابليت حركت ٩٠ درجه جهت كنترل جريان بوده و از يك قطعه توپي شكل جهت  قطع جريان استفاده ميكند. اين شير در سيستم لولهكشي گاز ساختمان نيز بهطور گسترده مورد استفاده قرار ميگيرد.

-١ -٢٣ شير دروازهاي (valve Gate (

نوعي شير قطع و وصل جريان كه داراي فلكهاي پيچشي جهت كنترل جريان بوده و از ي ك گُوِه براي قطع جريان استفاده  ميكند. شيرآلات قطع و وصل جريان آب در لولهكشي آب بهداشتي آشاميدني نيز عمدتاً از اين نوع هستند.

-١ -٢٤ شير يكطرفه هشداردهنده سيستم اسپرينكلر (Valve Check Alarm Wet(

نوعي شير يكطرفه كه معمولاً در سيستمهاي اسپرينكلر بهكار رفته و داراي فشارسن ج ميباشد. اين وسيله ميتواند بهصورت  پكيج متشكل از مكانيزم تشخيص جريان و ارسال سيگنال به سيستم اعلام حريق، شير تخليه و زنگ هشدار مكانيكي بوده و استفاده از آن در ابتداي رايزرهاي اسپرينكلر توصيه ميشود.

-١ -٢٥ منبع انبساط (Chamber (

نوعي مخزن تحتفشار كه وظيفه كنترل و كاهش شوكهاي ناشي از افزايش فشار سيستم لولهكشي را دارد.

-١ -٢٦ استاندارد

تجهيزات و مصالحي كه داراي استاندارد مشخص مناسب براي توليد بوده و توسط سازمان ملي استاندارد ايران تائيد شده يا  داراي استانداردهاي معتبر بينالمللي باشند.

-١ -٢٧ فهرستشده (Listed(

تجهيزات، مصالح و يا خدمات مشمول در فهرست منتشره شده توسط نهاد قانوني مسئول كه مورد ارزيابي (شامل آزمون و  ارزيابي مصالح و يا توليد تجهيزات و ارزيابي خدمات بهصورت دورهاي) قرار ميگيرند و اين فهرست بيانگر اين موضوع است كه  تجهيزات، مصالح و خدمات، مطابق با مقررات، دستورالعملها ، استانداردها و معيارهاي فني مصوب بوده و مناسب بودن آنها  براي هدف مشخصي تائيد شده باشند.

در اين دستورالعمل، منظور از فهرست شده، تجهيزات و مصالحي هستند كه توسط موسسههاي داخلي يا بين المللي معتبر و  مورد تائيد سازمان آتشنشاني تهران نظير سازمان ملي استاندارد، مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي، UL، Vds، FM،  LPCB و غيره مورد آزمون قرارگرفته و عملكرد صحيح آنها از طريق بررسي اسناد فني رسمي، جهت به كار بردن در  سيستمهاي ايمني و آتشنشاني، مورد تائيد قرار گرفتهشده باشد. اين محصولات در سايت رسمي سازمان آتشنشاني (بخش  ليست تجهيزات اطفاي حريق) قابل رويت هستند.

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٧

 

-١ -٢٨ اسپرينكلر، بارنده (Sprinkler (

وسيله اطفاء يا كنترل حريق است و هنگاميكه حباب شيشهاي حساس به حرارت آن تا دماي مشخصي گرم ميشود، بهصورت  خودكار عمل كرده و آب را در منطقه تحت پوشش خود تخليه ميكند.

-١ -٢٩ اسپرينكلر پايينزن (Sprinkler Pendent (

نوعي اسپرينكلر كه جريان آب را به سمت پايين تخليه ميكند.

-١ -٣٠ اسپرينكلر ديواري (Sprinkler Sidewall (

نوعي اسپرينكلر كه با دفلكتور خاص كه توانايي تخليه بخش عمده آب خود را بهصورت نيمدايره و در جهت مخالف ديوار  مجاور خود، دارد.

-١ -٣١ اسپرينكلر بالا زن (Sprinkler Upright (

اسپرينكلري است كه جريان آب را به سمت بالا تخليه كرده و آب پس از برخورد به دفلكتور تغيير جهت داده و به سمت پايين  زمين برميگردد.

-١ -٣٢ اسپرينكلر پوشش گسترده

نوعي اسپرينكلر اسپريكننده است كه مساحتي بيشتر از انواع ديگر اسپرينكلرها را ميتواند تحت پوشش خود قرار دهد.

-١ -٣٣ اسپرينكلر پاسخ سريع (QR (

نوعي اسپرينكلر اسپريكننده كه داراي حباب شيشهاي با سرعت عكسالعمل بيشتري نسبت به اسپرينكلرهاي پاسخ استاندارد

و يا كمتر بوده و بهعنوان اسپرينكلر پاسخسريع براي مقاصد موردنظر 1/٢

ميباشد كه نرخ اين پاسخ زماني ٥٠ (متر – ثانيه)

فهرست ميشود. استفاده از اين نوع اسپرينكلر ميتواند در بسياري از موارد منجر به كاهش قابلتوجه ناحيه طراحي و به دنبال  آن آبدهي پمپ و حجم مخزن ذخيره خواهد شد.

-١ -٣٤ اسپرينكلر مسكوني (Residential (

و يا كمتر دارد و براي محافظت

نوعي اسپرينكلر پاسخ سريع است كه حباب شيشهاي با نرخ پاسخ زماني ٥٠ (متر – ثانيه ) 1/٢

از واحدهاي مسكوني فهرست ميشود.

-١ -٣٥ اسپرينكلر اسپريكننده

اسپرينكلري كه توانايي قابل قبولي در كنترل طيف گستردهاي از گروههاي مختلف آتشسوزيها را دارد.

-١ -٣٦ اسپرينكلر اسپريكننده استاندارد

اسپرينكلري كه منطقه تحت پوششي مطابق با جداول -1-٥-٤الف، ب و ج داشته باشد.

-١ -٣٧ واحد مسكوني (براي نصب و راهاندازي اسپرينكلر)

واحد مسكوني به يك يا چند اتاق كه براي زندگي يك يا چند نفر طراحي شده است گفته ميشود و ميتواند شامل امكاناتي  مثل آشپزخانه، هال، سرويس بهداشتي و اتاقخواب و غيره باشد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٨

 

-١ -٣٨ اتاق كوچك

اتاقي در محيط كمخطر كه سازهاي غير مسدودكننده داشته و مساحت آن كمتر يا برابر با ٧٥ مترمربع است.

-١ -٣٩ ارتفاع سقف (Height Ceiling (

فاصله بين كف تا وجه زيرين سقف يا بام در يك ناحيه ميباشد.

-١ -٤٠ سقف مسطح

سقفي پيوسته كه در يك صفحه قرار داشته باشد.

-١ -٤١ سقف افقي

سقفي كه شيب آن برابر يا كمتر از 1 در ٦ (1٦.٦ درصد) باشد.

-١ -٤٢ سقف شيبدار

سقفي كه شيب آن بيشتر از 1 در ٦ (1٦.٦ درصد) باشد.

-١ -٤٣ سقف صاف

سقفي كه در آن برجستگي يا تورفتگي قابلملاحظهاي وجود نداشته باشد.

-١ -٤٤ سيستم لولهكشي اسپرينكلر

سيستمي متشكل از شبكه لولهكشي كـه مطابق با استانداردهاي مهندسي محافظت در برابر آتـش طراحي شده و شامل  اسپرينكلر، منبع تأمين آب، شير كنترل، هشداردهنده جريان آب و شير تخليه ميباشد كه ميتواند توسط حرارت آتش فعال  شده و آب را روي منطقه آتشسوزي تخليه كند.

در سيستمهاي متداول در ساختمانها، در صورت بروز حريق، تنها اسپرينكلر يا اسپرينكلرهايي كه در مجاورت حريق باشند  فعال شده و برخلاف تصـور عامه افراد بههيچوجه تمامي اسپرينكلرها بهطور همزمان شروع به تخليه و پاشش آب نمينمايند.  بـررسي شود. آتشسوزيهاي گذشته نشان داده كه در ساختمانهاي داراي سيستم اسپرينكلر خودكار، بهندرت كسي دچار  سوختگي شديد يا فوت شده است.

-١ -٤٥ سيستم طراحي شده بر اساس محاسبات هيدروليكي ( System Designed Hydraulically ( سيستم اسپرينكلري كه در آن سايز لولهها بر اساس محاسبه افت فشار آب در شبكه لولهكشي تعيين ميشود. بر اساس اين  روش به ازاي هر واحد سطح كف فضاي طراحي مقدار مشخصي از آب بايد تخليه شود. طراحي سيستم اسپرينكلر بر اساس  محاسبات هيدروليكي منجر به كاهش قابلتوجه سايز لولهها و هزينههاي لولهكشي سيستم شده و ارجحيت دارد.

-١ -٤٦ سيستم لولهكشي با جداول پيش تعيينشده (System Schedule Pipe (

سيستم اسپرينكلري كه در آن اندازه لولهها توسط جداول پيش تعيينشده انتخاب ميشود كه در آن با توجه به طبقهبندي  تصرف و تعداد اسپرينكلرها اندازه لولهها مشخص ميشود لازم به ذكر است طراحي با اين روش عموماً م نجر به افزايش هزينهها  ميشود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٩

 

(Wet Pipe Sprinkler System ) لولهتر اسپرينكلر سيستم -٤٧ -١

سيستم اسپرينكلري مجهز به اسپرينكلرهاي خودكاري متصل به سيستم لولهكشي داراي آب متصل به منبع آب بهگونهاي كه  آب موجود در سيستم بلافاصله پس از فعال شدن اسپرينكلرها در اثر حرارت آتش، تخليه ميشود.

-١ -٤٨ سيستم اسپرينكلر لوله خشك (System Sprinkler Pipe Dry (

سيستم اسپرينكلري مجهز به اسپرينكلرهاي خودكار كه به يك سيستم لولهكشي حاوي هوا يا نيتروژن تحتفشار متصل بوده  و بهمحض كم شدن فشار، به سبب تخليه از يك خروجي سيستم (نظير عمل كردن يك اسپرينكلر)، يك شير مخصوص، تحت  عنوان شير لوله خشك، توسط فشار آب سيستم، باز شده و آب داخل شبكه لولهكشي جريان پيدا كرده و از اسپرينكلرهاي  فعالشده، خارج ميشود.

-١ -٤٩ سيستم اسپرينكلر پيش عملگر (System Sprinker Preaction (

سيستم اسپرينكلري مجهز به اسپرينكلرهاي خودكار متصل به سيستم لولهكشي حاوي هوا (تحتفشار يا غير تحتفشار) كه  در آن فرمان باز شدن شير اصلي آب به كمك سيستم اعلام حريق صادر ميگردد.

-١ -٥٠ شير تنظيم فشار (valve requlating Presure (

وسيلهاي كه باهدف كاهش، محدود كردن و تنظيم فشار آب طراحي شده است.

(Branch Lines) شاخهها -٥١ -١

لولههايي كه آب اسپرينكلرها را بهطور مستقيم تأمين ميكند.

-١ -٥٢ لولههاي اصلي (Mains Cross (

لولههايي كه آب شاخهها را بهطور مستقيم تأمين ميكند.

-١ -٥٣ لولههاي اصلي تغذيهكننده (Mains Feed (

لولههايي كه لولههاي اصلي را بهطور مستقيم يا از طريق رايزرها تغذيه ميكند.

-١ -٥٤ سيستمهاي نظارتي هشداردهنده (Device Supervisory (

تجهيزاتي كه براي نظارت بر شرايط و وضعيت اجزاء شبكه اسپرينكلر خودكار و آب آتشنشاني و … طراحي شده است.

-١ -٥٥ هشداردهنده جريان آب (Device Alarm Waterflow (

وسيلهاي كه حركت آب در سيستم را تشخيص داده و بهصورت مكانيكي يا الكتريكي تجهيزات موردنظر هشداردهنده شنيداري  يا ديداري را فعال ميكند.

-١ -٥٦ ساختارهاي مسدودكننده ( Construction Obstructed (

ساختارهاي پانلي يا ساير ساختارها مانند تيرها، خرپاها و يا ساير اجزا كه به نحوي مانع انتقال حرارت يا توزيع آب ميشود و  بهطور عمده بر توانايي اسپرينكلرها براي كنترل يا اطفاي حريق تأثير ميگذارند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٠

 

-١ -٥٧ ساختارهاي غير مسدودكننده (Construction Obstructed-Un (

ساختارها يي كه در آن تيرها، خرپاها و ساير قطعات بهگونهاي هستند كه مانع جريان گرما و يا توزيع آب نشده و بر روي توانايي  اسپرينكلرها در كنترل يا اطفاي حريق تأثيرگذار نميباشند. ساختارهاي غير مسدودكننده، اعضاي سازهاي افقي توخالي دارند  كه در آن، بازشوها حداقل ٧٠ درصد مساحت سطح مقطع را تشكيل دادهاند و فاصله بين اعضاي سازه از يكديگر بيشتر از ��  ٢.٣ (���� ٧/٥) باشد.

-١ -٥٨ گروهبندي ساختمانها

در اين دستورالعمل، سه گروه ساختماني بر اساس نوع و ساختار تصرف مطابق ذيل تعريف شده است. لازم به ذكر است اين  گروهبنديها تنها منحصر به برخي الزامات اين دستورالعمل بوده و قابلتعميم به ساير دستورالعملها و استانداردها نميباشد.  در خصوص ساير تصرفاتي كه در اين قسمت به آنها اشاره نشده است، بايد طبق نظر مقام قانوني مسئول عمل شود.

جدول -٥٨-1 گروهبندي تصرفات بر اساس كاربري، ارتفاع و زيربناي كلي ساختمان

كاربري مسكوني و اداري

زير ٤٨٣٠ ٤٨٣٠ تا 1٠٠٠٠ 1٠٠٠٠ و بيشتر

* مساحت (مترمربع)

**

ارتفاع ساختمان (متر)

S3 S2 S1 متر ٢٣ زير  S3 S3 S2 متر ٣٠ تا ٢٣ ٣٠ متر و بيشتر 3S 3S 3S  تجاري

S3 S3 S2

*** زير 1٢ متر

1٢ متر و بيشتر 3S 3S 3S

صنعتي و انبار

نوع خطر تصرف زير 1٠٠٠ 1٠٠٠ و بيشتر –

كمخطر و خطر معمولي 2S 3S –

–

3S 3S

پرخطر و تصرفات خاص

 

 

* منظور از مساحت، زيربناي كل ساختمان شامل تمامي طبقات و قسمتها است.

** منظور از ارتفاع، فاصله كف آخرين طبقه تا تراز معبر دسترسي مجاور ساختمان است.

*** براي تصرفات تجاري حداكثر ٢ طبقه كه مجموع متصرفين آنها كمتر از ٥٠ نفر باشد، ميتوان گروه ساختمان را 1S در نظر گرفت.

 

 

 

 

 

 

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 11

 

-١ -٥٩ حداقل الزامات گروهبنديهاي مختلف

حداقل الزامات سيستمهاي اطفاي حريق گروههاي سهگانه ذكرشده در بند ٥٨-1 مطابق جدول ٥٩-1 ميباشد. در شكل  شماره ،٥٩-1 نماي شماتيك يك سيستم اطفاي حريق به همراه برخي متعلقات نمايش داده شده است.

جدول -٥٩-1 حداقل الزامات سيستمهاي اطفاي حريق تصرفات سهگانه

رديف شرح تصرف 1S تصرف 2S تصرف 3S  1 پايش سطح مخزن آب و ارسال سيگنال خطا به سيستم اعلام   

         



٢ شير قطع كن از نوع Y&OS ابتداي رايزر -٣ شير قطع كن از نوع Y&OS در خط مكش پمپ -٤ شير قطع كن مجهز به نشانگر و قابليت ارسال سيگنال نظارت -٥ زنگ هشدار مكانيكي در ابتداي رايزر – -٦ طراحي سيستم به روش محاسبات هيدروليكي – –

فهرستشده فهرستشده٧ فلوسوئيچ فهرستشده *

استاندارد استاندارد استاندارد **

٨ شيرهاي يكطرفه

٩ شيرهاي قطع كن متعلقات اول خط استاندارد فهرستشده فهرستشده 1٠ شير قطع كن Y&OS – فهرستشده فهرستشده

استاندارد استاندارد فهرستشده ***

11 پمپ و شيرآلات و متعلقات مربوطه

1٢ شيرآلات و اتصالات داخل جعبه استاندارد استاندارد استاندارد  1٣ مجموعه قرقره شيلنگ و نازل فهرستشده فهرستشده فهرستشده 1٤ اسپرينكلر فهرستشده فهرستشده فهرستشده 1٥ مانومتر و شير تست و تخليه استاندارد استاندارد استاندارد

فهرستشده فهرستشده فهرستشده

1٦ خاموشكننده دستي

 

 

* پيش از مطالعه اين جدول، تعاريف عبارات مورد استفاده در جدول، مورد مطالعه قرار گيرد.

** پيشنهاد مي شود به منظور حصول اطمينان بيشتر، شيرهاي يك طرفه در ساختمانهاي 2S و 3S از نوع فهرست شده باشد.  *** پمپ هاي مورد استفاده در ساختمانهاي 1S و 2S بايد بر اساس «دستورالعمل ساخت مجموعه پمپ آتش نشاني» منتشر شده  توسط سازمان آتش نشاني، ساخته شوند. در خصوص ساختمانهاي 3S، مجموعه كامل پمپ بايد فهرستشده بوده و از يكي از نهادهاي  ذيصلاح داخلي يا بين المللي، داراي تاييديه باشد.

استثناً تا اطلاع ثانوي، در راستاي حمايت از سازندگان و توليدات داخلي، بهكارگيري پمپهاي ساختهشده بر اساس دستورالعمل مذكور،  صرفاً براي ساختمانهاي اداري و مسكوني گروه 3S با مشخصات ذيل، بلامانع ميباشد.

 ساختمان فاقد هرگونه كاربري ديگر به جز اداري و مسكوني باشد.

 ارتفاع ساختمان (تراز كف آخرين طبقه نسبت به معبر دسترسي)، كمتر از ٤٥ متر باشد.

 فاصله ايستگاه پمپاژ تا بالاترين مصرف كننده كمتر از ٥٠ متر باشد.

لازم به توضيح است، سازمان آتشنشاني توصيه اكيد مينمايد به منظور دستيابي به ضريب ايمني بالاتر، تمامي ساختمانهاي گروه 3S حتي در صورت احراز شرايط فوق نيز از مجموعه پمپهاي آتشنشاني فهرستشده استفاده نمايند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٢

 

 

شكل -٥٩-1 نماي شماتيك يك سيستم اطفاي حريق نمونه

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٣

 

-٢ تذكرات كلي

-٢ -١ سيستمهاي اطفاي آبي مطرحشده در اين دستورالعمل، مربوط به ساختمانهاي با كاربري تجاري، مسكوني و اداري  بوده و تعميم آن به كاربريها و تصرفهاي حساس نظير پالايشگاهها، نيروگاهها، مراكز تسليحاتي، انبارها و غيره مجاز نيست.  در اين شرايط بايد از كدها و استانداردهاي معتبر و مرتبط جهت تكميل مطالب اين دستورالعمل استفاده گردد.

-٢ -٢ جهت تطابق با اتصالات مرسوم آتشنشاني تهران، كليه اتصالات آتشنشاني بهكاررفته در سيستمهاي اطفاي حريق  بايد از نوع Storz باشد.

-٢ -٣ جهت كاهش هزينههاي اجرا و همچنين اطمينان از عملكرد صحيح سيستم، طراحي سيستمهاي اطفاي حريق به  روش محاسبات هيدروليكي توصيه ميگردد.

-٢ -٤ در اين دستورالعمل به ملزومات طراحي و اجراي سيستمهاي اطفاي دستي، شامل خاموشكنندههاي دستي و لولههاي  ايستاده (جعبهها) آتشنشاني، سيستم اطفاي آبي خودكار (شبكه بارنده)، مخازن ذخيره آب، پمپها، ادوات و شيرآلات كنترلي  پرداخته خواهد شد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٤

 

-٣ خاموشكنندههاي دستي

-٣ -١ نكات عمومي

-٣ -1-1 در هر قسمتي از بنا، با توجه به نوع مواد سوختني موجود و گروه حريق احتمالي، بايد خاموشكننده دستي با ماده  اطفايي مناسب (مطابق با جدول 1-1-٣) انتخاب و نصب گردد.

جدول -1-1-٣ خاموشكننده مناسب بر اساس گروه حريق

گروه حريق نوع خاموشكننده مناسب

خاموشكننده آب و گاز

خاموشكننده نوع هالوژنه

خاموشكننده ماده شيميايي خشك چندمنظوره (ABC ( خاموشكننده ماده شيميايي تر

خاموشكننده كف ( AFFF (

خاموشكننده كف ( AFFP (

خاموشكننده 2CO

خاموشكننده پودر خشك

خاموشكننده نوع هالوژنه

خاموشكننده پودر خشك

خاموشكننده نوع هالوژنه

خاموشكننده 2CO

A

B

C

D خاموشكننده مناسب و تائيد شده براي اين گروه

خاموشكننده مناسب و تائيد شده براي اين گروه

K

 

-٣ -٢-1 طبقهبندي حريقها مطابق ذيل ميباشد. (بر اساس NFPA (

حريق گروه A: حريقهاي ناشي از مواد سوختني معمولي، نظير چوب، پارچه، كاغذ، لاستيك و انواع پلاستيكها  حريق گروه B: حريقهاي ناشي از مايعات قابل اشتعال، مايعات سوختني، گريسهاي نفتي، قير، روغن، رنگ هاي پايه روغني،  حلالها، لاكهاي صنعتي، الكلها و گازهاي قابل اشتعال

حريق گروه C: حريقهاي ناشي از تجهيزات الكتريكي داراي جريان

حريق گروه D: حريقهاي ناشي از فلزات سوختني نظير منيزيم، تيتانيوم، پتاسيم، زيركنيوم، سديم و ليتيوم  حريق گروه K: حريقهاي ناشي از وسايل و تجهيزات آشپزخانهاي كه حاوي روغنهاي آشپزي (روغن و چربيهاي گياهي و  حيواني) هستند.

در طبقهبندي استاندارد انگلستان، حريق گروه B شامل مايعات قابل اشتعال ميباشد و گازها نيز خود بهصورت مجزا در گروه  C قرار ميگيرند و به طبع آن مابقي گروههاي حريق نيز تغيير ميكنند، به شرح ذيل:

حريق گروه A: حريقهاي ناشي از مواد سوختني معمولي، نظير چوب، پارچه، كاغذ، لاستيك و انواع پلاستيكها

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٥

 

حريق گروه B: حريقهاي ناشي از مايعات قابل اشتعال، مايعات سوختني، گريسهاي نفتي، قير، روغن، رنگهاي پايهروغني،  حلالها، لاكهاي صنعتي، الكلها

حريق گروه C: گازهاي قابل اشتعال

حريق گروه D: حريقهاي ناشي از فلزات سوختني نظير منيزيم، تيتانيوم، پتاسيم، زيركنيوم، سديم و ليتيوم  حريق گروه E: حريقهاي ناشي از تجهيزات الكتريكي داراي جريان

حريق گروه F: حريقهاي ناشي از وسايل و تجهيزات آشپزخانهاي كه حاوي روغنهاي آشپزي (روغن و چربيهاي گياهي و  حيواني) هستند.

-٣ -٣-1 خاموشكنندههاي آتشنشاني بايد براي محافظت ساختمان و ساكنين بدون در نظر گرفتن ديگر سيستمهاي اطفاي  ثابت، تهيه و نصب گردند.

-٣ -٢ تعداد خاموشكنندهها

-٣ -1-٢ نصب خاموش كننده كلاس A در تمامي فضاها الزامي است. به عبارت ديگر هر فضاي ساختماني كه داراي  تصرفهايي با بار حريق كلاس B يا C يا هردوي آنها باشد، بايد داراي يك خاموشكننده مناسب كلاس حريق A جهت  حفاظت از ساختمان بهعلاوه خاموشكنندههاي كلاس B يا C يا هردوي آنها باشد. به منظور كاهش تعداد خاموشكنندهها  در اين شرايط، ميتوان از خاموشكنندههاي نوع ABC نيز استفاده نمود.

-٣ -٢-٢ در صورت استفاده از خاموشكننده نوع BC، بايد خاموشكننده نوع A مستقل با وزن مناسب نيز نصب شود. -٣ -٣-٢ در هر طبقه از تصرف، بايد حداقل يك خاموشكننده نصب شود.

-٣ -٤-٢ در تصرفات مسكوني و اداري، به ازاي هر ٢ واحد، يك خاموشكننده ٦ كيلوگرمي بايد نصب شود و حداكثر فاصله  دسترسي تا هر خاموشكننده از دورترين نقطه هر واحد، بيشتر از ٢٣ متر نباشد.

-٣ -٥-٢ در پاركينگ ها حداقل ٢ خاموشكننده ٦ كيلوگرمي بايد نصب شود و حداكثر فاصله دسترسي تا هر خاموشكننده  از دورترين نقطه پاركينگ، بيشتر از 1٥ متر نباشد.

-٣ -٦-٢ در تصرفات تج اري، به ازاي هر واحد تجاري زير 1٠٠ مترمربع 1 خاموشكننده ٦ كيلوگرمي و در واحدهاي تجاري  با مساحت 1٠٠ مترمربع و بيشتر حداقل ٢ خاموشكننده ٦ كيلوگرمي بايد نصب شود و حداكثر فاصله دسترسي تا هر  خاموشكننده از دورترين نقطه، بيشتر از 1٥ متر نباشد.

-٣ -٧-٢ در تصرفات صنعتي بايد حداقل ٢ خاموشكننده ٦ كيلوگرمي نصب شود. حداكثر فاصله دسترسي تا هر  خاموشكننده در تصرفات صنعتي خطر معمولي 1٥ متر و در تصرفات صنعتي پرخطر ٩ متر بايد باشد. (تعداد و اوزان بيانشده  براي خاموشكنندهها در تصرفات صنعتي حداقل بوده و در صورت نياز اين مقادير بايد افزايش يابد.)

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٦

 

-٣ -٨-٢ خاموشكنندههاي داخل واحد بايد بافاصله مناسب از هم و ترجيحًا نزديك دربهاي خروج باشد. حداقل يك عدد  از خاموشكنندههايي كه داخل واحد نصب ميشود، بايد در مجاورت درب خروج (حداكثر فاصله ٣ متر) باشد.

-٣ -٣ جانمايي خاموشكنندهها

-٣ -1-٣ خاموشكنندههاي آتشنشاني بايد به نحوي جانمايي شوند كه حداكثر مسافت دسترسي به آنها مطابق مقادير  ذكرشده در بند ٢-٣ بوده و هيچگاه بيش از ٢٣ متر نشود.

-٣ -٢-٣ نصب خاموشكننده آتشنشاني در كليه مكانهايي كه مقام قانوني مسئول ضروري تشخيص دهد، الزامي است.

-٣ -٣-٣ در محلهاي ذيل، بايد خاموشكننده آتشنشاني چرخدار مناسب لحاظ گردد.

 اماكن پرخطر

 اماكني كه محدوديت حضور افراد وجود دارد

-٣ -٤-٣ توزيع واقعي و صحيح خاموشكنندهها در يك ساختمان، تابع بازديد از ساختمان و در نظر گرفتن تمام شرايط آن  شامل پارتيشنها،ديوارها، مسيرهاي دسترسي، موانع و غيره مي باشد. درعينحال مكان نصب خاموشكنندهها بايد داراي شرايط  ذيل باشد:

 يكپارچگي در توزيع رعايت شده باشد

 دسترسي آنها آسان باشد

 از انبار مواد يا قرار گرفتن تجهيزات در مقابل آن در امان باشد

 در مجاورت مسيرهاي خروج باشد

 در مجاورت دربهاي ورود و خروج باشد

 امكان وارد آمدن صدمات فيزيكي به آنها به حداقل رسيده باشد

 در مقابل تابش مستقيم نور خورشيد و يا بارش باران و برف نباشد

 بهسادگي قابلرؤيت باشد

-٣ -٤ الزامات نصب و ا جرا

-٣ -1-٤ خاموشكنندههاي آتشنشاني ميبايست با انجام سرويسهاي دورهاي داراي كارايي مطلوب و مطمئن بوده و همواره  با شارژ كامل در محل تعبيهشده نصب باشند.

-٣ -٢-٤ خاموشكننده مورداستفاده بايد داراي نشان استاندارد ملي ايران و يا داراي تأييديه معتبر بينالمللي و مورد تائيد  سازمان آتشنشاني باشد.

-٣ -٣-٤ شناسنامه مربوط به تاريخ بازرسي و شارژ قبلي و تاريخ شارژ مجدد بايد بر روي بدنه خاموشكننده ، بهصورت خوانا  و قابلرؤيت نصبشده باشد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٧

 

-٣ -٤-٤ دستورالعمل استفاده از خاموشكننده ، بايد بر روي آن نصبشده و هنگام نصب، بهوضوح قابلرؤيت باشد.  -٣ -٥-٤ خاموشكننده بايد با بست متن اسب با نوع خاموشكننده بهصورت محكم و پايدار نصب گردد.

-٣ -٦-٤ خاموشكننده بايد در طول مسير خروج و نزديك خروجها نصب شده و مسير دسترسي به آن كوتاه و عاري از وسايل  مزاحم و دست و پاگير باشد.

-٣ -٧-٤ درصورتيكه جهت حفاظت، خاموشكننده داخل كابينت يا جعبه آتشنشاني قرار گيرد، قفل كابينت بايد از نوع  آسانبازشو بوده، با تابلوي مناسب محل نصب آن نمايش داده شود و استفاده از قفل جز در موارد خاص كه احتمال استفاده  غيرمجاز از خاموشكننده وجود دارد، ممنوع است.

-٣ -٨-٤ خاموشكننده بايد بهگونهاي نصب شود كه ارتفاع قسمت بالاي آن، از كف تمامشده بنا بسته به وزن خاموشكننده،  حداكثر مطابق شكل ٨-٤-٣ باشد. حداقل فاصله زير خاموشكننده تا زمين نبايد كمتر از 1٠ سانتيمتر باشد.

 

شكل -٨-٤-٣ ارتفاع نصب خاموشكننده دستي از كف تمامشده بنا

 

-٣ -٩-٤ در اتاقها و فضاهاي بزرگ (مانند سالن كنفرانس) كه حذف تمامي موانع ديداري خاموشكننده امكانپذير نيست،  بايد از علائم راهنماي مناسب نشاندهنده مكان خاموشكننده استفاده گردد.

-٣ -1٠-٤ در صورت استفاده از علائم راهنما رعايت موارد ذيل الزامي است:

 در نزديكي و مجاورت خاموشكننده نصب گردند.

 در مسير تردد و در شرايط عادي قابلرؤيت باشند.

 نورتاب باشد.

-٣ -11-٤ خاموشكنندههايي كه وزن كل آنها كمتر از 1٨ كيلوگرم باشد، بايد به نحوي نصب گردند كه ارتفاع نقطه بالايي  خاموشكننده از كف زمين بيشتر از 1٥٠ سانتيمتر نباشد.

-٣ -1٢-٤ خاموشكنندههايي كه وزن كل آنها بيش از 1٨ كيلوگرم باشد (غير از خاموشكنندههاي چرخدار) بايد به نحوي  نصب گردند كه ارتفاع نقطه بالايي خاموشكننده از كف زمين بيشتر از 1٠٠ سانتيمتر نباشد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٨

 

-٤ اسپرينكلر

تذكرمهم: به منظور آگاهي كامل از ضوابط و مقررات طراحي سيستمهاي اسپرينكلر، به نشريه شماره ض ٨٤٣- مركز تحقيقات  راه، مسكن و شهرسازي با عنوان «دستورالعمل طراحي و نصب شبكه هاي بارنده خودكار اطفاي حريق (اسپرينكلرها)» كه به  عنوان مدرك فني پشتيبان مقررات ملي ساختمان منتشر شده است مراجعه گردد. در اين فصل صرفاً خلاصه اي از مطالب  مربوطه ارائه شده است.

-٤ -١ نكات عمومي

-٤ -1-1 كليه بندهاي مربوط به طراحي اسپرينكلر (شبكه بارنده ) با فرض اينكه آتشسوزي فقط از ي ك نقطه در ساختمان  شروع خواهد شد، نگارش شده است.

-٤ -٢-1 با توجه به اينكه بسياري از تجهيزات سيستم اسپرينكلر بر اساس واحدهاي آمريكايي تائيد ميشوند، در متن پيش  رو به هر دو واحد مرسوم اندازهگيري، اشاره شده است. براي تبديل واحدها ميتوان از جدول ٢-1-٤ استفاده نمود.

جدول -٢-1-٤ تبديل واحدها

ضريب تبديل نماد واحد

�� 3.785 = ������ 1 �� ليتر

������ 0.0689 = ������ 1 ������ بار

متر

�� 0.3048 = ���� 1 ��

 

 

-٤ -٣-1 پاركينگها و محل پارك خودروها و مسير تردد آنها بايد بهطور كامل تحت پوشش سيستم اسپرينكلر قرار گيرد.  اجراي يك يا دو اسپرينكلر، به ازاي هركدام از خودروهاي پاركينگ، اصولي نبوده و كليه فضاهاي پاركينگ، شامل محلهاي  پارك خودرو، مسيرهاي تردد و رمپها، بايد تحت پوشش كامل شبكه بارنده قرار گيرد.

-٤ -٤-1 كليه قسمتهاي تصرفات تجاري نظير واحدها و راهروهاي تجاري، بايد بهطور كامل تحت پوشش شبكه بارنده قرار  گيرند.

-٤ -٥-1 ساختمانهاي بلندمرتبه (بالاي ٢٣ متر) بايد بهطور كامل تحت پوشش شبكه بارنده قرار گيرند. در ساختمانهايي  كه بهطور كامل تحت پوشش شبكه بارنده هستند، كليه فضاها نظير اتاقهاي خواب، هال و پذيرايي، نهارخوري و آشپزخانه و  غيره بهجز سرويسهاي بهداشتي ميبايست تحت پوشش كامل شبكه بارنده قرار بگيرند. كمدهاي لباس در تصرفهاي مسكوني  تا مساحت حداكثر ٢.٢ مترمربع نيازي به نصب اسپرينكلر ندارند. انباري با هر مساحتي، مستلزم نصب اسپرينكلر است.

-٤ -٦-1 در اتاقهاي برق، اگر اتاق فقط به تجهيزات برقي نوع خشك اختصاص داشته باشد و هيچگونه ماده قابل اشتعال  ديگري در آنجا انبار نشود، ميتوان از نصب اسپرينكلر چشمپوشي نمود.

-٤ -٧-1 سالنهاي اجتماعات، آمفيتئاترها و فضاهاي تجمعي، بايد بهطور كامل تحت پوشش شبكه بارنده باشند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق 1٩

 

-٤ -٨-1 انبارهاي اجناس و باراندازها، بايد تحت پوشش كامل شبكه بارنده نوع مناسب قرار گيرند.  -٤ -٩-1 سيستم اسپرينكلر، بايد هرسال توسط افراد مجاز، مورد آزمايش و بازبيني قرار گيرد.

-٤ -٢ دستهبندي ساختمان ها و سيستمها (جهت طراحي سيستم اسپرينكلر)

-٤ -1-٢ ساختمانها را بر اساس قابليت سوختن مواد موجود، مقدار مواد قابل اشتعال، ارتفاع كالاي انبارشده و نرخ حرارت  آزاده شده به ٥ دسته تقسيمبندي ميشود، لازم به ذكر است اين دستهبندي تنها براي طراحي سيستمهاي اسپرينكلر  كاربرد داشته و قابلتعميم به ساير بخشها و سيستمها نيست.

الف) محيط كمخطر (Hazard Light(

ساختمان يا بخشي از ساختمان كه مقدار، قابليت اشتعال و نرخ حرارت آزاده شده مواد موجود در آن كم باشد. ساختمانهاي  اداري، مسكوني و بيمارستانها در اين دسته قرار مي گيرند. اطفاء اين كلاس از ساير كلاسها سادهتر بوده و به آب كمتري نياز  دارد. نمونههايي از مكانهاي كمخطر عبارتاند از: اماكن مذهبي، باشگاه و كلوپ، آموزشگاه، بيمارستان، مؤسسات، كتابخانههاي  كوچك، خانه سالمندان، موزه، دفاتر اداري، محلهاي مسكوني، سالن تئاتر، كنفرانس بهاستثناء صحنه نمايش، فضاي  زيرشيرواني.

 

ب) محيط خطر معمولي، گروه يك (1Group – Hazard Ordinary(

ساختمان يا بخشي از ساختمان كه قابليت اشتعال مواد موجود در آن كم باشد، مقدار و نرخ حرارت آزاده شده مواد موجود در  آن متوسط و ارتفاع مواد انبارشده از ٨ فوت (٢.٤ متر) كمتر باشد. مكانهاي مثل رستورانها و پاركينگها شامل اين كلاس  هستند. نمونههايي از مكانهاي خطر معمولي گروه يك عبارتاند از: پاركينگ خودرو و نمايشگاه، نانوايي، توليد نوشيدني،  توليد كنسرو، توليد لبنيات، كارخانهها توليد تجهيزات الكترونيكي، واحد پردازش الكترونيكي، توليد محصولات شيشهاي،  لباسشويي و …

 

ج) محيط خطر معمولي، گروه دو (2 Group – Hazard Ordinary(

ساختمان يا بخشي از ساختمان كه مقدار و قابليت اشتعال مواد موجود در آن بالاتر از متوسط، نرخ حرارت آزاده شده مواد در  آن متوسط و ارتفاع مواد انبارشده از ٨ فوت (٢.٤ متر) كمتر باشد. نمونههايي از مكانهاي خطر معمولي گروه دو عبارتاند از:  سوپرماركت و هايپرماركتهاي بزرگ، اماكن تجاري داراي قابليت عرضه محصول در قفسه با مقادير بالا (نظير سوپرماركت و  هايپرماركت، مراكز خريد و مال، فروشگاههاي لباس و …)، آسياب غلات، نجاري و ساخت محصولات چوبي، توليد لاستيك  خودرو، شيرينيپزي، توليد منسوجات، چاپ و نشر، تعميرگاه خودرو، خشكشويي، توليد محصولات چرمي، توليد و پردازش

محصولات كاغذي (صحافي، دفترسازي و …)، كارگاههاي ماشيني، توليد كاغذ، بازرگاني، كارگاه تزريق پلاستيك، و …

 

د) محيط پرخطر، گروه يك (1 Group – Hazard Extra(

ساختمان يا بخشي از ساختمان كه مقدار و قابليت اشتعال مواد موجود بسيار بالاست، نرخ حرارت آزاده شده در آن زياد،  سرعت گسترش حريق در اين گروه بالاست ولي مقدار مايعات قابل اشتعال، بسيار كم است كارگاههاي ريخته گري و چاپخانه –  هايي كه از مركبهايي با نقطه اشتعال كم تر از 1٠٠ درجه فارنهايت استفاده ميكنند در اين كلاس قرار ميگيرند. كارگاههايي

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٠

 

كه در آنها ماشين آلاتي وجود دارد كه از روغن هيدروليك تحت فشار استفاده شده و خطر نشت روغن وجود دارد، نمونههايي از محيطهاي پرخطر گروه يك عبارتاند از: آشيانه هواپيما (به جز آنهايي كه ملزم به استفاده از سيستم فوم هستند)، كارگاههاي  مبلمانسازي با ابر و فومهاي پلاستيكي، توليد تختههاي چوبي چندلايه و نئوپان ، ريختهگري، دايكاست، بازيافت، تركيب و  خشككردن لاستيكها، چاپ (استفاده از مركبهايي كه نقطه اشتعال آنها كمتر از 1٠٠ درجه فارنهايت يا ٣٨ درجه  سانتيگراد باشد)، كارگاه چوب بري، نساجي و …

 

-٤ -٢-٢ سيستمهاي اسپرينكلر بهطوركلي به چهار نوع متفاوت تقسيم ميشوند.

الف) سيستم اسپرينكلر لوله تر

سيستم اسپرينكلر لوله تر، سادهترين، رايجترين، اقتصاديترين سيستم در مقايسه با ديگر سيستمهاي اسپرينكلر ميباشد و  علاوه بر موارد مذكور، هزينه تعميرات و نگهداري اين سيستم نيز بسيار پايينتر از ساير سيستمها ميباشد. به علت پر بودن  لولهها از آب، بهمحض باز شدن اسپرينكلر، آب تخليه شده و زمان عكسالعمل سيستم كاهش مييابد، به دليل كمتر بودن  تجهيزات در اين سيستم، احتمال خرابي نيز كمتر شده و سيستم قابلاطمينانتر خواهد بود، بهطوركلي اگر دماي محيط در

سردترين شرايط بيشتر از ٤ درجه سانتيگراد باشد، در اكثر موارد سيستمهاي تر به كار گرفته ميشوند.

 

ب) سيستم اسپرينكلر لوله خشك

هنگاميكه دماي هواي محيط كمتر از ٤ درجه سانتيگراد و يا در شرايطي كه نتوان دماي محيط را بيش از آن دما نگه داشت  (مانند سردخانهها) سيستمهاي اسپرينكلر خشك به كار گرفته ميشوند. درون لولهها از نيتروژن با هواي فشرده استفاده شده  و آب در محيط گرم (بيش از ٤ درجه سانتيگراد ) قرار داده ميشود. ضمناً استفاده از روش لولهكشي شبكهاي (Gridded (در  سيستمهاي خشك مجاز نميباشد. نسبت بين فشار هوا به فشار آب كه بهوسيله كارخانه سازنده شيرها تعيين ميشود، كمك  ميكند تا شيرها در حالت نرمال بسته بمانند. اغلب در سيستمهاي خشك از اسپرينكلرهاي رو به بالا استفاده ميشود تا از  رسوب گرفتن اسپرينكلر و يخ زدن آن در آنها جلوگيري شود. در صورت استفاده از اسپرينكلرهاي آويزان، اسپرينكلر بايد

روي «خم رو به پايين» (bend Return (نصب شود. اين ضابطه به طراحي سيستمهاي لوله خشك نميپردازد.

 

ج) سيستمهاي پيش عملگر

 

د) سيستمهاي سيلابي

 

-٤ -٣ قوانين كلي نصب اسپرينكلرها

-٤ -1-٣ تنها اسپرينكلرهاي نو و جديد مجاز به نصب در سيستم ميباشند.

-٤ -٢-٣ اگر اسپرينكلري به هر دليل از سيستم جدا شود، نصب مجدد آن مجاز نيست.

-٤ -٣-٣ اسپرينكلرها بايد از نوع فهرست شده باش ند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢1

 

-٤ -٤-٣ كليه اجزاي استفادهشده در سيستم بايد توانايي تحمل حداكثر فشار كاري سيستم كه در معرض آن قرار ميگيرند  را داشته باشند و اين فشار نبايد كمتر از psi1٧٥) bar1٢.1 (براي اجزاي نصبشده روي زمين و psi1٥٠) bar1٠.٤ (براي  اجزاي نصبشده زير زمين باشند.

-٤ -٥-٣ كليه تجهيزات مورداستفاده در سيستمهاي اسپرينكلر، بايد مطابق با جدول ،٥٩-1 استاندارد يا فهرستشده باشند.

-٤ -٦-٣ هر سيستم اسپرينكلر بايد به يك شير كنترل با دسترسي مناسب، مجهز شود. محل نصب شير بايد بهگونهاي انتخاب  شود كه تمام ي منابع خودكار تأمين آب را كنترل نمايد.

-٤ -٧-٣ شيرهاي كنترل سيستم اسپرينكلر ساختمانهاي گروه 2S و 3S بايد تحت نظارت باشند تا از باز بودن آنها اطمينان  حاصل شده و در صورت بسته بودن، سيگنال خطاي آن به سيستم اعلام حريق ساختمان ارسال گردد.

-٤ -٨-٣ هر سيستم اسپرينكلر بايد بهمنظور آگاهسازي افراد درون ساختمان از فعال شدن سيستم، بهوسيله تشخيص و  هشدار جريان مناسب مجهز باشد. اين تجهيزات به دو صورت هشدار مكانيكي (مانند زنگ موتورآبي) و الكتريكي (سيستم  اعلام حريق) ميتوانند عمل نمايند.

-٤ -٩-٣ هر سيستم اسپرينكلر بايد به نحو مناسب قابليت تغذيه توسط اتصال آتشنشاني (شير سيامي) را داشته باشد.

-٤ -1٠-٣ در ساختمانهايي با ارتفاع بيش از ٢٣ متر يا زيربناي كلي بيش از ٤٨٣٠ مترمربع، بايد بر روي انشعاب اسپرينكلر  ابتداي خط در هر طبقه، متعلقات ذيل به ترتيب نصب شود:

 رايزر مستقل اسپرينكلر: شير كنترل، درجه فشارسنج ، فلوسوئيچ و شير تست و تخليه

 رايزر مشترك اسپرينكلر و لوله ايستاده: شير كنترل، شير يكطرفه، درجه فشارسنج، فلوسوئيچ و شير تست و تخليه

چنانچه ساختمان داراي ارتفاع كمتر از ٢٣ متر و زيربناي كلي كمتر از ٤٨٣٠ مترمربع باشد، نصب تنها يك سري از متعلقا ت  فوقالذكر در ابتداي رايزر اصلي كافي است.

تذكر: اجزاي اين متعلقات همواره ثابت بوده و اجرا يا عدم اجراي سيستم اعلام حريق، هيچ تاثيري بر المانهاي آن نخواهد  داشت. به عبارت ديگر اگر در طبقهاي به دليل الزام بخش ديگري از ضوابط و يا عدم اجراي سيستم اعلام حريق (مث ًلا در  پاركينگها) نياز به اجراي فلوسوييچ وجود داشته باشد، بايد تمامي متعلقات به صورت كامل و مطابق ترتيب فوق نصب شود.  همچنين حذف قسمتي از متعلقات (مث ًلا فلوسوييچ) به دليل اجراي سيستم اعلام حريق در طبقه، مجاز نيست.

-٤ -11-٣ چنانچه رايزر سيستم لوله ايستاده به صورت جداگانه طراحي شده باشد، در ابتداي رايزر بايد وسيله تشخيص و  هشدار جريان (فلوسوييچ) در ارتباط با سيستم اعلام حريق نصب شده باشد.

-٤ -1٢-٣ در ابتداي رايزر سيستم اسپرينكلر، بايد يك شير كنترل، درجه فشارسنج، شير تخليه اصلي و وسيله تشخيص و  هشدار جريان آب ( فلوسوئيچ يا مكانيزم خاص تشخيص جريان توسط فشارسنج) نصب شود. در ساختمانهاي گروه 3S در  زمان عملكرد سيستم، علاوه بر ارسال سيگنال هشدار به سيستم اعلام حريق، بايد زنگ هشدار مكانيكي نيز به صدا درآيد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٢

 

-٤ -1٣-٣ در ساختمانهاي گروه 2S و 3S، شير قطع كن متعلقات ابتداي خط سيستم اسپرينكلر بايد مجهز به نشانگر و  داراي قابليت ارسال سيگنال نظارت باشد.

-٤ -1٤-٣ جهت عملكرد بهينه سيستم اسپرينكلر و همچنين ارسال پيغام هشدار به سيستم اعلام حريق ساختمان، استفاده  از شير يكطرفه تر هشداردهنده سيستم اسپرينكلر (valve alarm wet (در ابتداي رايزر اسپرينكلر هر زون، توصيه ميگردد. اين وسيله ميتواند بهصورت پكيج شامل مكانيزم فشارسنج، شير تخليه و زنگ مكانيكي استفاده شود كه در اين صورت نيازي  به نصب فشارسنج، فلوسوئيچ، شير تخليه و زنگ مكانيكي جداگانه در ابتداي رايزر نميباشد.

-٤ -1٥-٣ درصورتيكه مخزن آب مصرفي ساختمان با آب آتشنشاني مشترك باشد، بايد از شير يكطرفه دوتايي جهت  جلوگيري از برگشت آب شبكه آتشنشاني به مخزن، بين مخزن و لوله مكش، استفاده شود.

-٤ -1٦-٣ شيرهاي يكطرفه بايد در موقعيت عمودي يا افقي متناسب با مشخصات فني مخصوص به خود نصب شوند.

-٤ -1٧-٣ جهت آزمايش عملكرد تجهيزات سيستم، نظير پمپ و آلارم ويژه جريان آب، بايد از انشعاب بازرسي (شير تست و  تخليه) استفاده شود. سايز لوله اين انشعاب حداقل 1 اينچ و اُريفيس آن بايد معادل كوچكترين سايز اسپرينكلر سيستم باشد .

-٤ -1٨-٣ شيرها، مانومترها، فشارشكن و متعلقات اول خط سيستم اسپرينكلر بهمنظور آزمون عملكرد، بازرسى و آزمايشها  و نگهدارى سيستم بايد همواره در دسترس باشند.

-٤ -1٩-٣ وسايل هشدار جريان آب بايد براي عملكرد خاص خود فهرست شده باشند و بهگونهاي ساخته و نصب شوند كه هر  جريان آبي مساوي يا بيشتر ازآنچه از يك اسپرينكلر خودكار با كوچكترين ضريب K نصبشده بر روي سيستم عبور ميكند  را تشخيص داده و زنگ هشدار طي حداكثر ٥ دقيقه پس از آغاز جريان شروع و تا متوقف شدن جريان ادامه يابد.

-٤ -٢٠-٣ جهت تخليه آب سيستم در مواقع ضروري بايد شير تخليه بر روي سيستم تعبيه شود. سايز شير تخليه مطابق  جدول ٢٠-٣-٤ تعيين ميشود.

جدول -٢٠-٣-٤ سايز شير تخليه

سايز رايزر يا لوله اصلي ( .����) اندازه شير تخليه ( .����)

يا بزرگتر  يا بزرگتر

ଷ

ସ

ଵ

تا 2  ଵ

2ଵଶ

1  ସ

3 ،3 ، ଶ

 

2	4 و بزرگتر فقط

 

 

-٤ -٢1-٣ حداقل فشار مجاز سيستم اسپرينكلر ٠.٥ بار (psi 7 (و حداكثر فشار مجاز سيستم 1٢.1 بار ( psi 175 (است. در  بخشهايي از سيستم كه فشار بيش از مقدار مجاز شود و يا شرايط طراحي اوليه را تحت تأثير قرار دهد، بايد ادوات تنظيم  فشار مناسب نصب شود.

-٤ -٢٢-٣ در هر دو طرف ورودي و خروجي هر شير تنظيم فشار، بايد درجههاي فشارسنج نصب شوند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٣

 

-٤ -٢٣-٣ چنانچه لولههاي اسپرينكلر كه داراي آب ميباشند از فضاهاي باز عبور نمايند و احتمال بروز يخزدگي وجود داشته  باشد، اين لولهها بايد در برابر يخزدگي محافظت گردند. اين محافظت بايد بهگونهاي باشد كه دماي آب همواره بين حداقل ٤ درجه سانتيگراد و حداكثر ٤٨.٩ سانتيگراد قرارگرفته يا سيستم بهصورت خشك اجرا شود.

-٤ -٢٤-٣ در هر ساختماني كه تحت پوشش سيستم اسپرينكلر قرار دارد، بايد تعداد كافي از اسپرينكلرها، بهصورت رزرو در  انبار نگهداري شده تا هنگام عمل كردن اسپرينكلرها و يا صدمه ديدن آنها بلافاصله تعويض گردند. اسپرينكلرهاي ذخيره بايد  در محلي قرار گيرند كه داراي شرايط انبارداري بوده و درجه حرارت آن محل كمتر از ٣٨ درجه سانتيگراد باشد. تعداد  اسپرينكلرهاي ذخيره در تصرفات مختلف بايد مطابق با جدول ٢٤-٣-٤ باشد.

جدول -٢٤-٣-٤ حداقل تعداد اسپرينكلرهاي ذخيره، با توجه به تعداد كل اسپرينكلرهاي بهكاررفته در ساختمان

تعداد اسپرينكلرهاي ذخيره تعداد كل اسپرينكلرهاي ساختمان

حداقل ٦ عدد ٣٠٠ عدد

حداقل 1٢ عدد ٣٠٠ الي 1٠٠٠ عدد

حداقل 1٤ عدد بيش از 1٠٠٠ عدد

 

-٤ -٤ نكات كلي طراحي

-٤ -1-٤ اسپرينكلرها بايد بهگونهاي جانمايي شوند كه مساحت تحت پوشش هر اسپرينكلر، از حداكثر مساحت قابل پوشش  مجاز، بيشتر نشود.

-٤ -٢-٤ در ساختمانها بهطوركلي بايد اسپرينكلرهايي با كلاس دماي معمولي و متوسط بهكاربرده شوند. بهجز موارد مندرج  در بندهاي ٣-٤-٤ الي .٦-٤-٤

-٤ -٣-٤ كلاس دمايي اسپرينكلر بايد با توجه به محل نصب، خطر و بار اشتعال مواد موجود در محل، انتخاب شود.  جدول -٦-٤-٤ كلاسبندي دما و طبقهبندي رنگ

رنگ حباب

كلاسبندي دما كد رنگ

حداكثر دماي سقف درجهبندي دما

°F °C °F °C شيشهاي  1٠٠ ٣٨ 1٣٥-1٧٠ ٣٧-٧٧ معمولي بيرنگ، يا مشكي نارنجي يا قرمز  1٥٠ ٦٦ 1٧٥-٢٢٥ ٧٩-1٠٧ متوسط سفيد زرد يا سبز  ٢٢٥ 1٠٧ ٢٥٠-٣٠٠ 1٢1-1٤٩ بالا آبي آبي  ٣٠٠ 1٤٩ ٣٢٥-٣٧٥ 1٦٣-1٩1 خيلي بالا قرمز بنفش  ٣٧٥ 1٩1 ٤٠٠-٤٧٥ ٢٠٤-٢٤٦ خيلي خيلي بالا قرمز بنفش  ٤٧٥ ٢٤٦ ٥٠٠-٥٧٥ ٢٦٠-٣٠٢ فوقالعاده بالا نارنجي مشكي

٦٢٥ ٣٢٩ ٦٥٠ ٣٤٣ فوقالعاده بالا نارنجي مشكي

 

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٤

 

-٤ -٤-٤ هنگاميكه حداكثر دماي سقف از °F 1٠٠ (°C ٣٨) بيشتر ميباشد، اسپرينكلرها با نرخهاي دمايي مطابق با حداكثر  دماهاي سقف جدول ٦-٤-٤ بايد استفاده شوند.

-٤ -٥-٤ اسپرينكلرهاي نصبشده زير نورگير شيشهاي يا پلاستيكي كه در معرض مستقيم اشعه خورشيد ميباشند بايد از  نوع دما متوسط باشند.

-٤ -٦-٤ اسپرينكلرهاي نصبشده در فضاي تهويهنشده و مخفي زير سقف عايقنشده، يا شيرواني تهويه نشده، بايد از نوع دما  متوسط باشند.

-٤ -٧-٤ در محيطهاي مسكوني، فواصل نصب اسپرينكلرها در نزديكي منابع حرارتي مطابق با جدول -٤ ٨-٤ تعيين ميشوند. جدول -٨-٤-٤ فواصل نصب اسپرينكلرها در مجاورت منابع حرارت

حداقل فاصله از لبه منبع تا اسپرينكلر دما متوسط

حداقل فاصله از لبه منبع تا اسپرينكلر دما معمولي

منبع گرما

����. ����. ����. ����.

كنار بخاري توكار ٣٦ ٩1٤ 1٢ ٣٠٥

جلوي بخاري توكار ٦٠ 1٥٢٤ ٣٦ ٩1٤

اجاقهاي چوبي يا زغالي ٤٢ 1٠٦٧ 1٢ ٣٠٥

محدوده آشپزخانه 1٨ ٤٥٧ ٩ ٢٢٩

آون يا گرمخانه ديواري 1٨ ٤٥٧ ٩ ٢٢٩

لولههاي هواي داغ 1٨ ٤٥٧ ٩ ٢٢٩

كانال گرمايشي فاقد عايق حرارتي 1٨ ٤٥٧ ٩ ٢٢٩  لولههاي آب داغ فاقد عايق حرارتي 1٢ ٣٠٥ ٦ 1٥٢  كنار دريچههاي هواي داغ سقفي يا ديواري ٢٤ ٦٠٧ 1٢ ٣٠٥  روبروي دريچههاي هواي داغ سقفي يا ديواري ٣٦ ٩1٤ 1٨ ٤٥٧  آبگرمكن يا كوره ٦ 1٥٢ ٣ ٧٦

روشنايي ٠ تا ٢٥٠ وات ٦ 1٥٢ ٣ ٧٦

روشنايي ٢٥٠ وات تا ٤٩٩ وات 1٢ ٣٠٥ ٦ 1٥٢

 

 

-٤ -٨-٤ در صورت افزايش مساحت هر طبقه از ساختمان به بيش از حداكثر مقادير مجاز يك سيستم اسپرينكلر، بايد تعداد  زونهاي اسپرينكلر هر طبقه افزايش يافته و هر زون داراي رايزر مستقل و مربوط به خود باشد. رايزرها ميتوانند همگي بهطور  مشترك به پمپ اصلي تأمين آب آتشنشاني سيستم متصل شوند. حداكثر مساحت قابل پوشش هر سيستم اسپرينكلر در هر  طبقه عبارت است از:

(٥٢٠٠٠

 محيط كمخطر، ��ଶ ���� ) ٤٨٠٠ ଶ

(٥٢٠٠٠

 محيط خطر معمولي، ��ଶ ���� ) ٤٨٠٠ ଶ

(٤٠٠٠٠

 پرخطر، (هيدروليكي محاسبهشده) ��ଶ ���� ) ٣٧٠٠ ଶ

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٥

 

-٤ -٩-٤ اسپرينكلرهاي مورداستفاده در محيطهاي كمخطر بايد مطابق با يكي از انواع زير باشند:

(Quick Response) سريع واكنش 

(Residential) مسكوني 

اسپرينكلرهاي نزديك به واحد حرارتي بايد مطابق با شكل -٤ ٧-٤ نصب شوند.

 

-٤ -1٠-٤ در مواردي كه ديوارها زاويه قائمه با يكديگر ندارند بايد علاوه بر رعايت قانون فاصله تا ديوار، حداكثر فاصله

 

شكل -٧-٤-٤ مناطق دمابالا و دمامتوسط در واحد حرارتي

اسپرينكلر از كنج ديوار، مطابق شكل ،11-٤-٤ %٧٥ بيشترين فاصله مجاز اسپرينكلرها از يكديگر باشد.

 

شكل -11-٤-٤ حداكثر فاصله اسپرينكلر از كنج ديوار

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٦

 

-٤ -٥ ضوابط اسپرينكلرهاي اسپريكننده استاندارد، بالازن و پايينزن

-٤ -1-٥ حداكثر مساحت قابل پوشش هر اسپرينكلر و بيشترين فاصله مجاز بين اسپرينكلرها مطابق با جداول -1-٥-٤الف  تا ج تعيين ميشوند.

جدول -1-٥-٤الف – مساحت پوشش و حداكثر فاصله اسپرينكلرهاي پاششي آويزان و عمودي استاندارد در محيط كمخطر

بيشترين فاصله مجاز  بين اسپرينكلرها

بيشترين مساحت  پوشش

نوع سازه نوع سيستم

���� ��ଶ ଶ �� ���� ٤/٦ 1٥ ٢٠/٩ ٢٢٥

٤/٦ 1٥ 1٨/٦ ٢٠٠  ٤/٦ 1٥ ٢٠/٩ ٢٢٥

محاسبه

هيدروليكي

جداول

پيشتعيينشده  محاسبه

هيدروليكي

غيرمسدودكننده ،  غيرقابلسوختن  غيرمسدودكننده ،  غيرقابلسوختن

مسدودكننده ،  غيرقابل سوختن

 

٤/٦

1٥

1٨/٦

٢٠٠

جداول پيشتعيينشده

مسدودكننده ، غيرقابل سوختن

 

 

جدول -1-٥-٤ب – مساحت پوشش و حداكثر فاصله اسپرينكلرهاي پاششي آويزان و عمودي استاندارد در محيط خطرمعمولي

بيشينه مساحت پوشش بيشينه فاصلهبندي  ���� ��ଶ ଶ �� ����

نوع

سيستم

نوع سازه

 

/٦

1 1٥ ٤

/

همه همه 1٣٠ 1٢

 

 

جدول -1-٥-٤ج – مساحت پوشش و حداكثر فاصله اسپرينكلرهاي پاششي آويزان و عمودي استاندارد در محيط پرخطر

بيشينه مساحت پوشش بيشينه فاصلهبندي  ���� ��ଶ ଶ �� ����

نوع سازه نوع سيستم

همه جداول پيش تعيينشده ٩٠ ٨.٤ 1٢ * ٣.٧ *

* ٣.٧ * 1٢ ٩.٣ 1٠٠

محاسبه هيدروليكي با  چگالي ٠.٢٥ و بيشتر

همه

 

٤.٦

1٥

1٢.1

1٣٠

محاسبه هيدروليكي با  چگالي كمتر از ٠.٢٥

همه

 

 

-٤ -٢-٥ بيشترين فاصله اسپرينكلر تا ديوار نبايد از نصف فاصله مجاز بين اسپرينكلرها بيشتر شود.  -٤ -٣-٥ فاصله از ديوار تا اسپرينكلر بايد بهصورت عمودي تا ديوار اندازهگيري شود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٧

 

-٤ -٤-٥ در خصوص فاصله اسپرينكلرها از ديوار در محيط كمخطر، يك استثناء تحت عنوان قانون اتاق كوچك وجود دارد.  بر اساس اين قانون ميتوان فاصله اسپرينكلرها را تا يكي از ديوارهاي اتاق تا ٢.٧٥ متر (٩ فوت) افزايش داد. شرايط قانون اتاق  كوچك مطابق ذيل است:

الف) محيط كمخطر باشد.

ب) مساحت اتاق كمتر از ٧٥ مترمربع باشد.

ج) سازه سقف غير مسدودكننده باشد.

د) فضا بايد با ديوار و سقف احاطه شده باشد. وجود بازشو در ديوارها (مانند در و محل عبور) درصورتيكه فاصله بالاي بازشو تا سقف بيشتر از ٢٠ سانتيمتر باشد، بلامانع است.

-٤ -٥-٥ در اتاق كوچك، ميتوان فاصله اسپرينكلر را از يكي از ديوارهاي اتاق به ٢.٧٥ متر (٩ فوت) افزايش داد.  -٤ -٦-٥ اسپرينكلرها نبايد در فاصله كمتر از 1٠٢ ميليمتر (٤ اينچ) تا ديوار قرار بگيرند.

-٤ -٧-٥ اسپرينكلرها نبايد در فاصلهاي كمتر از 1.٨ متر (٦ فوت ) نصب شوند مگر اينكه تيغهاي بين اسپرينكلرها نصبشده  باشد.

-٤ -٨-٥ در سازه غير مسدودكننده، فاصله بين دفلكتور اسپرينكلر و سقف بايد حداقل ٢٥ ميليمتر (1 اينچ) و حداكثر ٣٠٠  ميليمتر (1٢ اينچ) باشد.

-٤ -٩-٥ در سازههاي غير مسدودكننده، محيطهاي كمخطر و خطرمتوسط با سقف غيرقابل اشتعال و يا با قابليت اشتعال  محدود، اگر شرايط زير حاكم باشد، جزئيات زير در نصب بايد رعايت شود:

الف) درصورتيكه تغيير عمودي در ارتفاع سقف درون منطقه تحت پوشش اسپرينكلر سبب ايجاد فاصلهاي بيشتر از ٩1٤ ميليمتر (٣٦ اينچ ) بين سقف بالايي و دفلكتور اسپرينكلر ميشود، صفحه عمودي فرضي ناشي از تغيير ارتفاع بايد بهعنوان  يك ديوار در نظر گرفته شود. ( شكل -٩-٥-٤الف )

 

شكل -٩-٥-٤الف – تغيير عمودي در ارتفاع سقف بيشتر از ٩1٤ ميليمتر (٣٦ اينچ)

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٨

 

ب) درصورتيكه فاصله بين سقف بالايي و دفلكتور اسپرينكلر كمتر و يا برابر با ٩1٤ ميليمتر (٣٦ اينچ ) باشد، بهشرط رعايت  قوانين مربوط به موانع، اسپرينكلرها مجاز به قرارگيري مشابه با نمونه سقفهاي مسطح هستند. (شكل -٩-٥-٤ب)

شكل -٩-٥-٤ب – تغيير عمودي در ارتفاع سقف كمتر يا برابر با ٩1٤ ميليمتر (٣٦ اينچ)

-٤ -1٠-٥ در سازههاي مسدودكننده دفلكتور اسپرينكلر بايد مطابق با يكي از روشهاي زير نصب شود:

الف) نصب دفلكتور در فاصله ٢٥ تا 1٥٠ ميليمتر (1 تا ٦ اينچ) زير اجزاي سازه به شرطي كه فاصله دفلكتور تا سقف بيشتر  از ٥٦٠ ميليمتر (٢٢ اينچ ) نباشد.

شكل -1٠-٥-٤الف -1- نصب اسپرينكلر در سازه مسدودكننده

در سازههاي سيماني T شكل، وقتي فاصله اعضاء سازه از يكديگر بين ٠.٩ متر الي ٢.٢ متر (٣٥ تا ٨٦ اينچ) باشد بدون نگراني  از فاصله اسپرينكلر از سقف اصلي، ميتوان اسپرينكلرها را تا فاصله ٢.٥ سانتيمتر از پايين اعضاء نصب نمود.

 

شكل -1٠-٥-٤الف -٢- نصب اسپرينكلر در سازه سيماني T شكل

ب) نصب دفلكتور در صفحه بالاتر از اجزاي سازه به شرطي كه آب تخليهشده از اسپرينكلرها با سازه برخورد نكرده همچنين  فاصله دفلكتور تا سقف كمتر از ٥٦ سانتيمتر (٢٢ اينچ ) باشد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٢٩

 

ج) نصب اسپرينكلر در هريك از محفظههاي تشكيلشده توسط سازه سقف به شرطي كه فاصله دفلكتور از سقف حداقل ٢٥ ميليمتر (1 اينچ ) و حداكثر ٣٠٠ ميليمتر (1٢ اينچ ) باشد.

شكل -1٠-٥-٤ج – نصب اسپرينكلر در محفظه تشكيلشده توسط سازه سقف

-٤ -11-٥ نصب اسپرينكلرهاي روبه بالا و آويزان از سقف در نورگيرها و فرورفتگيهاي درون سقفها، درصورتيكه شرايط  ذيل محقق گردد ضرورتي ندارد .

الف) حجم آن فرورفتگي كمتر از ٢٨ مترمكعب (1٠٠٠ فوت مكعب) باشد.

ب) عمق آن فرورفتگي كمتر از ٩٠ سانتيمتر (٣ فوت) باشد.

ج) كف اتاق با اسپرينكلرهاي نصبشده در زير سقف پوشش داده شود.

د) فرورفتگيها به فاصله ٣.٣ متر (1٠ فوت ) از يكديگر واقع شده باشند.

ح) فرورفتگيها از سازه غيرقابل اشتعال يا با قابليت اشتعال محدود ساخته شده باشند.

و) اسپرينكلرهاي به كار گرفتهشده براي آن فضا از نوع واكنش سريع باشند.

شكل -11-٥-٤ شرايط عدم نياز به نصب اسپرينكلر در فرورفتگيهاي سقف

-٤ -1٢-٥ دفلكتور اسپرينكلرها بايد موازي با سقف نصب شود، بهاستثناي موارد مندرج در بندهاي -٤ 11-٥ و .1٢-٥-٤  -٤ -1٣-٥ در صورت نصب اسپرينكلر در تاج سقفهاي شيبدار، دفلكتور آن بايد موازي با زمين نصب شود.

-٤ -1٤-٥ در سقفهاي شيبدار اگر شيب سقف كمتر از ٢ در 1٢ (1٦.٧ درصد) باشد، دفلكتور اسپرينكلر ميتواند موازي با  زمين نصب شود. در سقفهاي با شيب بيشتر از ٢ در 1٢ واحد يا زاويه بيش از ٩.٤ درجه، دفلكتور بايد بهموازات سقف نصب  شود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٠

 

-٤ -1٥-٥ هنگام نصب بالاترين اسپرينكلر در سقفهاي شيبدار، فاصله از بالاترين نقطه سقف كمتر از ٩٠ سانتيمتر (٣  فوت) و از ديوارها كمتر از ٦٠ سانتيمتر (٢ فوت) بايد باشد.

 

شكل -1٥-٥-٤ نصب اسپرينكلر سقفهاي شيبدار

 

-٤ -1٦-٥ جهت درك بهتر، فواصل مجاز دفلكتور اسپرينكلر از سقف در جدول 1٦-٥-٤ جمعبندي شده است. جدول -1٦-٥-٤ جمعبندي فواصل مجاز اسپرينكلرها از سقف

توضيح

حداكثر فاصله  دفلكتور

حداقل فاصله  دفلكتور

نوع سازه

سازه داراي سقف مسطح ٢/٥ سانتيمتر ٣٠ سانتيمتر

مشروط بر اينكه فاصله با سقف اصلي  كمتر از ٥٦ سانتيمتر باشد.

محدوديتي براي فاصله با سقف اصلي  وجود ندارد.

1٥ سانتيمتر زير  اعضاء سازه

 

٢/٥ سانتيمتر زير اعضاء  سازه

اسپرينكلرها را ميتوان  در فاصله ٢/٥ سانتي متر  زير اعضا سازه نصب كرد

سازه مسدودكننده

سازه سيماني T شكل با  فاصله اعضاء سازه

سازه سيماني T شكل با

٢/٥ سانتيمتر ٥٦ سانتيمتر

فاصله اعضاء سازه: بين ٩1  الي ٢٢٨ سانتيمتر

 

در سقفهاي با شيب كمتر از ٩/٤ درجه  دفلكتورها افقي نصبشده و درشيبهاي  بيشتر بهموازات سقف نصب ميشوند.

بالاترين اسپرينكلر با بالاترين نقطه سقف  حداكثر ٩٠ سانتيمتر فاصله و با كنارهها حداكثر  ٦٠ سانتيمتر فاصله رعايت شود.

سازههاي داراي سقف شيب دار

 

 

-٤ -1٧-٥ جانمايي اسپرينكلرهاي بالازن و پايين زن بايد بهگونهاي باشد كه موانع تخليه به حداقل رسيده يا جهت اطمينان  از پوششدهي كافي، اسپرينكلرهاي اضافي در نظر گرفته شوند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣1

 

-٤ -1٨-٥ فاصله بين دفلكتور و بالاي مواد انبارشده و محتويات فضا بايد بيشتر از mm٤٦٠) 1٨ اينچ) باشد.

-٤ -1٩-٥ در صورت وجود موانع پيوسته در نزديكي سقف، فاصله اسپرينكلر از موانع مطابق با جدول و شكل 1٩-٥-٤ تعيين  ميشود.

شكل -1٩-٥-٤ فاصله اسپرينكلرها از موانع ممتد نزديك به سقف

 

جدول -1٩-٥-٤ موقعيت اسپرينكلرها براي جلوگيري از برخورد آب با موانع ممتد (بالازن و پايين زن)

حداكثر فاصله مجاز

دفلكتور تا بالاي لبه پاييني   (in.) (B) مانع

فاصله اسپرينكلرها تا  كناره مانع (A (

حداكثر فاصله مجاز

دفلكتور تا بالاي لبه پاييني   (in.) (B) مانع

فاصله اسپرينكلرها تا  كناره مانع (A (

كمتر از ft1 ٠ ft٤ تا كمتر از ft٤ و .in٦ 1٤  ft1 تا كمتر از ft1 و .in٦ ٢ 1 ٢ ft٤ و .in٦ تا كمتر از ft٥ ٢ 1 1٦  ft1 و .in٦ تا كمتر از ft٢ ٢ 1 ٣ ft٥ تا كمتر از ft٥ و .in٦ 1٨  ft٢ تا كمتر از ft٢ و .in٦ ٢ 1 ٥ ft٥ و .in٦ تا كمتر از ft٦ ٢٠  ft٢ و .in٦ تا كمتر از ft٣ ٢ 1 ٧ ft٦ تا كمتر از ft٦ و .in٦ ٢٤  ft٣ تا كمتر از ft٣ و .in٦ ٢ 1 ٩ ft٦ و .in٦ تا كمتر از ft٧ ٣٠

٦ ٣٥

ft٧ تا كمتر از ft٧ و .in

٤ 1٢

ft٣ و .in٦ تا كمتر از ft

 

 

 

 

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٢

 

-٤ -٦ اسپرينكلرهاي اسپري كننده استاندارد-ديواري

-٤ -1-٦ سطح پوشش و فاصله بين اسپرينكلرهاي ديواري مطابق با جدول 1-٦-٤ زير تعيين ميشود.  جدول -1-٦-٤ سطح پوشش و حداكثر فواصل (اسپرينكلر پاششي ديواري استاندارد)

نازككاري سقف (كمخطر) نازككاري سقف (كمخطر)

سوختني محدود  يا نسوختني

سوختني

سوختني محدود يا نسوختني

سوختني

فواصل

حداكثر فاصله در طول ديوار ( ft (1٤ 1٤ 1٠ 1٠  حداكثر پهناي اتاق (ft (1٢ 1٤ 1٠ 1٠

1٠٠

٨٠

1٩٦

1٢٠

٢ (ft حداكثر مساحت حفاظتي (

 

 

-٤ -٢-٦ فاصله اسپرينكلر تا ديوار مجاور نبايد از نصف فاصله مجاز بين اسپرينكلرها بيشتر باشد.  -٤ -٣-٦ اسپرينكلرها بايد در فاصله حداقل 1٠٠ ميليمتري (٤ اينچ ) از ديوار مجاور قرار گرفته باشند.  -٤ -٤-٦ فاصله بين اسپرينكلر تا ديوار بايد بهصورت عمود نسبت به ديوار اندازهگيري شود.

-٤ -٥-٦ حداقل فاصله مجاز بين اسپرينكلرها 1/٨ متر ٦ فوت ميباشد مگر اينكه بين اسپرينكلرها تيغه جداكننده نصب شود.  -٤ -٦-٦ اسپرينكلرهاي ديواري بايد در فاصله بين 1٠٢ ميليمتر ( .in ٤ (تا 1٥٢ ميليمتر ( .in ٦ (از سقف نصب شوند.  -٤ -٧-٦ دفلكتور اسپرينكلرهاي ديواري بايد بهموازات سقف نصب شود.

-٤ -٨-٦ جانمايي اسپرينكلرهاي ديواري بايد بهگونهاي باشد كه موانع تخليه به حداقل رسيده يا جهت اطمينان از پوششدهي  كافي، اسپرينكلرهاي اضافي در نظر گرفته شوند.

-٤ -٩-٦ اسپرينكلرهاي ديواري نبايد در فاصله كمتر از 1/٢ متر (ft٤ (از موانع نصب شوند.

-٤ -1٠-٦ در فاصله بيش از 1/٢ متر (ft٤ (اسپرينكلرها بايد مطابق با جدول و شكل 1٠-٦-٤ باشند.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٣

 

 

شكل -1٠-٦-٤ موقعيت اسپرينكلرهاي ديواري تا مانع

جدول -1٠-٦-٤ موقعيت اسپرينكلرهاي ديواري تا مانع

حداكثر فاصله مجاز دفلكتور تا  بالاي لبه پاييني مانع (B) (.in (

فاصله اسپرينكلرها تا كناره  مانع ( A (

كمتر از ft٤ مجاز نيست

ft٤ تا كمتر از ft٥ 1

ft٥ تا كمتر از ft٥ و .in٦ ٢

ft٥ و .in٦ تا كمتر از ft٦ ٣

ft٦ تا كمتر از ft٦ و .in٦ ٤

ft٦ و .in٦ تا كمتر از ft٧ ٦

ft٧ تا كمتر از ft٧ و .in٦ ٧

ft٧ و .in٦ تا كمتر از ft٨ ٩

ft٨ تا كمتر از ft٨ و .in٦ 11

٦ يا بزرگتر 1٤

ft٧ و .in

 

-٤ -11-٦ در صورت وجود موانع بيرون زده از ديوار بايد از جدول و شكل 11-٦-٤ استفاده شود.

شكل -11-٦-٤ موقعيت اسپرينكلرها براي جلوگيري موانع در امتداد ديوار (اسپرينكلرهاي پاششي كنار ديواري استاندارد)

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٤

 

جدول -11-٦-٤ موقعيت اسپرينكلرها براي جلوگيري از موانع بيرون زده از ديوار

حداكثر فاصله مجاز صفحه

منحرفكننده از لبه بالايي (B) (.in (

فاصله از اسپرينكلرها به كناره  انسداد (A (

.in٤ تا كمتر از .in٦ 1

.In٦ تا كمتر از ft1 ٢

ft1 تا كمتر از ft1 و .in٦ ٣

ft1 و .in٦ تا كمتر از ft٢ ٢ 1 ٤

ft٢ تا كمتر از ft٢ و .in٦ ٤ ٣ ٥

ft٢ و .in٦ تا كمتر از ft٣ ٧

ft٣ تا كمتر از ft٣ و .in٦ ٨

ft٣ و .in٦ تا كمتر از ft٤ ٤ 1 ٩

ft٤ تا كمتر از ft٤ و .in٦ 1٠

ft٤ و .in٦ تا كمتر از ft٥ ٢ 1 11

ft٥ تا كمتر از ft٥ و .in٦ ٤ ٣ 1٢

ft٥ و .in ٦ تا كمتر از ft٦ 1٤

ft٦ تا كمتر از ft٦ و .in٦ 1٥

ft٦ و .in٦ تا كمتر از ft٧ ٤ 1 1٦

٤ 1 1٧

ft٧ تا كمتر از ft٧ و .in٦

 

 

-٤ -1٢-٦ اگر عرض مانع كمتر از 1/٢ متر (ft٤ (باشد نصب اسپرينكلر در دو طرف مانع به شرطي كه فاصله اسپرينكلر از  خط مركزي مانع از نصف فاصله مجاز بين اسپرينكلرها تجاوز نكند، مجاز ميباشد.

-٤ -٧ انتخاب سايز لولههاي سيستم اسپرينكلر

-٤ -1-٧ جهت تعيين سايز لولههاي سيستم اسپرينكلر از دو روش «جداول پيش تعيينشده» و روش «محاسبه هيدروليكي»  ميتوان استفاده نمود، بهمنظور صرفهجويي در هزينههاي اجرا، انجام محاسبات هيدروليكي ارجحيت دارد.

اينچ ميباشد.

ଷ

-٤ -٢-٧ حداقل سايز لوله فولادي قابلاستفاده 1 اينچ و لوله مسي  ସ

-٤ -٣-٧ در ساختمانهاي گروه 3S استفاده از روش جداول پيش تعيينشده مجاز نبوده و سيستمهاي اين ساختمانها بايد  به روش محاسبات هيدروليكي طراحي شوند.

-٤ -٤-٧ در روش جداول پيش تعيينشده، سايز لوله در محيط كمخطر مطابق جدول -٤-٧-٤الف و در محيط خطر متوسط  مطابق جدول -٤-٧-٤ب تعيين ميشود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٥

 

جدول -٤-٧-٤ سايز لولهها به روش جداول پيش تعيينشده

الف) سايز لولهها در محيطهاي كمخطر ب) سايز لولهها در محيطهاي خطر معمولي

حداكثر تعداد اسپرينكلر

حداكثر تعداد اسپرينكلر  سايز لوله

سايز لوله

لوله فولادي لوله مسي لوله فولادي لوله مسي

عدد ٢ عدد .���� 1 ٢ عدد ٢ عدد .����1 ٢ ସ.���� ٣ عدد ٣ عدد 1ଵ

ଵ

.���� ٣ عدد ٣ عدد ସଵ

1

ଶ.���� ٥ عدد ٥ عدد 1ଵ

.���� ٥ عدد ٥ عدد ଶ

1

عدد 1٢ عدد .���� 2 1٠ عدد 1٢ عدد .����2 1٠ଶ.���� ٣٠ عدد ٤٠ عدد 2ଵ

ଵ

.���� ٢٠ عدد ٢٥ عدد ଶ

2

عدد ٦٥ عدد .���� 3 ٤٠ عدد ٤٥ عدد .����3 ٦٠ عدد 11٥ عدد .���� 4 1٠٠ عدد 11٥ عدد .����4 1٠٠ . 1٦٠ عدد 1٨٠ عدد ���� 5

 

٢٧٥ عدد ٣٠٠ عدد

.����

 

6

 

-٤ -٥-٧ در روش محاسبات هيدروليكي، سايز لولهها، تعداد اسپرينكلرهاي هر شاخه، تعداد شاخههاي هر لوله اصلي، فقط با

توان تأمين فشار و دبي منبع سيستم محدود ميشود.

-٤ -٦-٧ مقدارچگالي موردنياز و مساحت عملكرد اسپرينكلرها در روش محاسبات هيدروليكي، مطابق با نمودار ٦-٧-٤ تعيين  ميشود.

نمودار -٦-٧-٤ منحني چگالي/ مساحت

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٦

 

-٤ -٧-٧ افت فشار در لولهها مطابق رابطه زير (رابطه هيزن- ويليامز) محاسبه ميشود:

��௅ =4.52 × ��ଵ.଼ହ

��ଵ.଼ହ × ��ସ.଼଻

௅�� افت فشار ناشي از اصطكاك به ازاي هر فوت طول لوله برحسب psi

�� دبي برحسب gpm

�� ضريب متناسب با زبري درون لوله

�� قطر داخلي لولهها برحسب اينچ

 

-٤ -٨-٧ در صورت استفاده از اسپرينكلرهاي واكنش سريع، ميتوان ظرفيت آبدهي پمپ، حجم مخزن ذخيره، سايز  لولهكشيها و همچنين هزينه اجراي سيستم را كاهش داد. استفاده از اين اسپرينكلرها، مطابق بند ٣-1-٥ موجب كاهش  مساحت ناحيه طراحي ميشود.

-٤ -٩-٧ با توجه به اينكه سپرينكلرهاي واكنش سريع زودتر از اسپرينكلرهاي واكنش معمولي فعال ميشوند، رشد حريق  كمتر بوده و در نتيجه مساحت عمكلرد اسپرينكلرها كاهش مييابد. لذا در سيستمهاي لوله تر و در صورت بهكارگيري  اسپرينكلرهاي واكنش سريع در محيطهاي كمخطر و خطر متوسط با ارتفاع ٣.٣ تا ٦.٦ متر (1٠ تا ٢٠ فوت)، مساحت ناحيه  طراحي اسپرينكلرها مطابق رابطه و نمودار زير كاهش مييابد. لازم به ذكر است براي ارتفاع سقف كمتر از ٣.٣ متر (1٠ فوت ) ،  بايد همان ارتفاع ٣.٣ متر (1٠ فوت) در نظر گرفته شود. حداقل تعداد اسپرينكلرهاي فعال نبايد از ٥ عدد كمتر شود.

�� = ൬−3��

2൰ + 55

Y درصد كاهش مساحت مجاز

X ارتفاع سقف برحسب فوت

يا

 

�� = −4.8�� + 54.6

Y درصد كاهش مساحت مجاز

X ارتفاع سقف برحسب متر

 

 

-٤ -1٠-٧ در سيستمهاي لولهخشك و پيشعملگر با همبندي دوتايي، مساحت ناحيه طراحي اسپرينكلرها %٣٠ افزايش  مييابد.

-٤ -11-٧ اگر شيب سقف بيش از 1 واحد در ٦ واحد باشد، مساحت ناحيه طراحي اسپرينكلرها %٣٠ افزايش مييابد.

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٧

 

-٥ لوله ايستاده آتشنشاني و سيستم اطفاي حريق دستي

-٥ -١ نكات كلي

-٥ -1-1 در كليه طبقات و فضاهاي تحت تصرف، بايد ايستگاه شيلنگ آتشنشاني متصل به لوله ايستاده با كلاس مناسب در  نظر گرفته شود.

-٥ -٢-١ كلاسبندي سيستم لوله ايستاده

اينچ، استفاده ميشود. لازم به ذكر است اكثر

ଵ

سيستم كلاس يك: در اين سيستم از اتصالات شيلنگ آتشنشاني با سايز 2ଶ

جهت عمليات استفاده كرده و طراحي اين كلاس، كارايي چنداني نخواهد داشت.

نيروهاي آتشنشاني در ايران، از اتصالات 1ଵଶ

اينچ، بهمنظور تأمين آب موردنياز افراد

سيستم كلاس دو: در اين سيستم از اتصالات شيلنگ آتشنشاني با سايز 1ଶ

ଵ

آموزشديده يا سازمان آتشنشاني، استفاده ميشود.

اينچ، براي تأمين آب موردنياز افراد آموزشديده

ଵ

سيستم كلاس سه: در اين سيستم از اتصالات شيلنگ آتشنشاني با سايز 1ଶ

اينچ، استفاده ميگردد . اين سيستم، تركيبي از كلاسهاي يك و دو است.

و سازمان آتشنشاني و همچنين سايز 2ଵଶ

ଷ

اينچ، بهمنظور تأمين آب جهت  ସ

سيستم كلاس چهار: در اين سيستم از اتصالات شيلنگ لاستيكي آتشنشاني با سايز

اينچ، جهت تأمين آب موردنياز افراد آموزشديده و سازمان آتشنشاني استفاده ميگردد.  ଷ

ଵ

استفاده متصرفين و سايز 1ଶ

ସاينچ مجهز به شير، قرقره، شيلنگ

-٥ -٣-1 ايستگاه شيلنگ آتشنشاني لوله ايستاده كلاس چهار بايد شامل يك انشعاب

جهت استفاده آتشنشانان و

ଵ

لاستيكي نيمهسخت و نازل پاشنده آب جهت استفاده ساكنين ساختمان و يك انشعاب 1ଶ

نيروهاي آموزش، مجهز به شير قطع كن مناسب باشد. اين اتصال بايد داراي كوپلينگ مناسب جهت اتصال شيلنگ نواري  آتشنشاني باشد.

-٥ -٤-1 در تصرفات غيرمسكوني يا غير اداري گروه 3S، در ايستگاه شيلنگ آتشنشاني بايد علاوه بر قرقره و شيلنگ لاستيكي

اينچ به همراه اتصالات و نازل مربوطه بر روي رك مخصوص جهت استفاده پرسنل

ଵ

ଷ

اينچ، يك شيلنگ نواري سايز 1ଶ ସ

آموزشديده يا نيروهاي آتشنشاني تعبيه شود. در ساير مواردي كه مقام قانوني مسئول تشخيص دهد، نصب تمهيدات فوق  الزامي است.

-٥ -٥-1 تمامي قسمتهاي لوله ايستاده آتشنشاني ميبايست توسط رنگ آستر پوشيده شده و با رنگ قرمز براق رنگآميزي  شود، رايزرهاي اصلي ميبايست به سيستم اتصال به زمين (ارتينگ) متصل باشند.

-٥ -٦-1 جهت حفاظت بيشتر، ايستگاه شيلنگ آتشنشاني ميتواند داخل جعبه مخصوص آتشنشاني قرار گيرد. مجموعه  قرقره شيلنگ و جعبه آتشنشان ي بايد فهرستشده باشد.

-٥ -٧-1 شيلنگهاي نواري نبايد كمتر از ٣٨ ميليمتر قطر داشته باشند و طول آنها بسته به جانمايي جعبهها، بين ٢٠ تا  ٣٠ متر باشد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٨

 

-٥ -٨-1 در محلهايي كه امكان يخزدگي وجود دارد، لوله ايستاده سيستم اطفاي تر يا تركيبي بايد به نحو مناسب در برابر  يخزدگي محافظت شده و دماي آب همواره بين ٤.٤ الي ٤٨.٩ درجه سانتيگراد حفظ شود.

-٥ -٩-1 چنانچه ايستگاه شيلنگ آتشنشاني در محوطه باز و در معرض يخزدگي قرار گيرد، بايد قسمتهاي كه در معرض  هواي سرد قرار دارند، به نحوي مناسب در مقابل يخزدگي حفاظت شوند.

-٥ -1٠-1 استفاده از محلول ضد يخ در سيستمهاي لوله ايستاده مجاز نيست.

-٥ -٢ اتصال مخصوص آتشنشاني

اينچ مجهز گردد. براي لولههاي

-٥ -1-٢ لوله ايستاده بايد به اتصال مخصوص آتشنشاني (سيامي) با حداقل دو انشعاب 2ଵଶ

اينچ استفاده نمود.

ଵ

ايستاده با سايز ٣ اينچ و كمتر ميتوان از يك انشعاب تكي 2ଶ

-٥ -٢-٢ اتصال مخصوص آتشنشاني ، بايد در محلي قرار گيرد كه بهراحتي قابلمشاهده و استفاده بوده و توسط علائم مناسب  مشخص شود.

-٥ -٣-٢ اتصال آتشنشاني حتماً بايد به درپوش مجهز باشد تا از ورود اجسام خارجي به داخل سيستم جلوگيري گردد.

-٥ -٤-٢ جهت جلوگيري از سرقت، ميتوان اتصال مخصوص آتشنشاني را در داخل حياط يا لابي اصلي ساختمان نيز نصب  نمود. اين اتصال بايد در نزديكترين محل امن ممكن نسبت به ورودي اصلي ساختمان جانمايي شده و امكان دسترسي آن  همواره براي نيروهاي آتشنشاني بهسادگي محيا باشد. محل نصب بايد براي نيروهاي آتشنشاني ايمن و بدون مخاطره باشد.

-٥ -٥-٢ بهمنظور جلوگيري از تخليه آب رايزر، بين اتصال مخصوص آتشنشاني و رايزر اصلي، بايد دو عدد شير يكطرفه  نصب شود. لازم به ذكر است در صورت استفاده از شير يكطرفه فهرستشده، نصب يك شير يكطرفه كافي است.

-٥ -٦-٢ استفاده از شير كنترل يا قطع كننده جريان، در مسير بين اتصال مخصوص آتشنشاني و سيستم داخلي مجاز  نميباشد.

-٥ -٣ جانمايي و طراحي

-٥ -1-٣ سايز لوله ايستاده كلاس يك و سه بايد حداقل ٤ اينچ در نظر گرفته شود.

اينچ در نظر گرفته شود.

-٥ -٢-٣ سايز لوله ايستاده كلاس چهار بايد حداقل 2ଵଶ

-٥ -٣-٣ سايز رايزر مشترك (لوله ايستاده كلاس چهار و اسپرينكلرها) بايد حداقل ٤ اينچ در نظر گرفته شود.

-٥ -٤-٣ در صورت انجام محاسبات هيدروليكي، ميتوان حداقل سايز لوله ايستاده مشترك را تا 2ଵଶ اينچ كاهش داد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٣٩

 

-٥ -٥-٣ بهمنظور جداسازي يك خط لوله ايستاده، بدون مختل شدن ساير خطوط متصل به منبع، ابتداي تمامي خطوط  لولههاي ايستاده (شامل لولههاي ايستاده خشك دستي)، بايد شيركنترل جريان مناسب نصب شود. همچنين رايزر لوله ايستاده  بايد مجهز به وسيله تشخيص و هشدار جريان (فلوسوييچ) در ارتباط با سيستم اعلام حريق باشد. در صورت استفاده از رايزر  مشترك اسپرينكلر و لوله ايستاده، نصب يك سري از متعلقات فوق الذكر كفايت مي نمايد.

-٥ -٦-٣ جهت خروج هواي محبوسشده داخل لوله ايستاده خشك، در انتهاي رايزر و در بالاترين قسمت، بايد شير خودكار  تخليه هوا تعبيه شود.

ଷ

ସاينچ (از نظر هيدروليكي) ٢ بار بايد در نظر گرفته شود.

-٥ -٧-٣ حداقل فشار موردنياز خروجي دورترين شيلنگ آتشنشاني  فشار خروجيها نبايد بيشتر از ٧ بار باشد.

-٥ -٨-٣ در ساختمانهاي گروه 3S، سيستم بايد بهگونهاي طراحي شود كه فشار در خروجي دورترين اتصال شيلنگ  آتشنشاني (از نظر هيدروليكي)، حداقل ٤ بار باشد.

-٥ -٩-٣ در صورت افزايش فشار به بيش از فشار استاندارد، بايد به كمك ادوات مناسب تنظيم فشار، فشار در محدوده  استاندارد حفظ شود.

-٥ -1٠-٣ درصورتيكه به علت ارتفاع بالاي ساختمان، نياز به در نظر گرفتن زونهاي فشار بالا و فشار پايين باشد، ميتوان  رايزرهاي مجزا با پمپ مشترك در نظر گرفت و در ابتداي هر رايزر، با استفاده از ش ير تنظيم فشار، فشار را در محدوده موردنياز  زون مربوطه، تنظيم نمود.

-٥ -11-٣ ادوات تنظيم فشار، بايد فهرستشده باشند.

-٥ -1٢-٣ در مجاورت لولههاي ايستاده مجهز به سامانه تنظيم فشار، بايد يك رايزر درين با سايز مناسب جهت تست عملكرد  هر دستگاه تنظيم فشار اجرا شود. سايز رايزر درين بايد بهگونهاي انتخاب شود كه توانايي هدايت جريان كامل خروجي از  بزرگترين دستگاه تنظيم فشار را داشته و از مقادير ذيل كمتر نباشد.

ଵ

 

الف) سايز خروجي بزرگترين دستگاه تنظيم فشار، براي دستگاههاي با سايز بيش از 2ଶ

ଵ

 

ب) حداقل ٣ اينچ براي تست دستگاههاي تنظيم فشار سايز 2ଶ ଵ

 

ج) حداقل ٢ اينچ براي تست دستگاههاي تنظيم فشار سايز 1ଶ

-٥ -1٣-٣ ادوات تنظيم فشار بايد در محلي قرار گرفته باشد كه جهت تعمير و نگهداري داراي دسترسي مناسب باشند.  -٥ -1٤-٣ به ازاي هر ٢ راه خروج در ساختمان، حداقل يك لوله ايستاده كلاس چهار بايد در نظر گرفته شود.

-٥ -1٥-٣ لولههاي ايستاده آتشنشاني و اتصالات مربوط به آنها بايد در مكانهايي جانمايي شوند كه احتمال نفوذ دود و  حرارت به آنها حداقل بوده و تمامي فضاهاي طبقات در دسترسي مناسب آنها قرار داشته باشند. معمولاً اتصالات مربوطه

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٠

 

(ايستگاه شيلنگ آتشنشاني ) در هر طبقه و در امتداد مسيرهاي فرار يا جنب دربهاي خروج يا پيش ورودي پلكانها نصب

ميشود.

-٥ -1٦-٣شعاع پوشش دهي هر شيلنگ آتشنشاني بايد متناسب با طول شيلنگ بكار رفته (حداكثر ٣٠ متر) در نظر گرفته  شود.

ଷ

شيلنگ نيمه سخت، بايد مجهز به شير توپكي ربع گرد (اهرمي) ସ

-٥ -1٧-٣جهت سهولت استفاده توسط متصرفين، انشعاب

بوده و باز كردن آن نيازمند مهارت خاصي نباشد.

-٥ -1٨-٣شير كنترل انشعاب 1ଵ

شيلنگ نواري، بايد بهگونهاي نصب گردد كه بهسادگي قابل باز و بسته شدن باشد. ଶ

-٥ -1٩-٣ظرفيت آبدهي لولههاي ايستاده آتشنشاني كلاس چهار، 1٠٠ گالن در دقيقه بايد در نظر گرفته شود.

-٥ -٢٠-٣هر خروجي شيلنگ آتشنشاني نيمه سخت بايد حداقل ٨ گالن در دقيقه آبدهي داشته و نازل آن بايد از نوع

سهحالته شيردار با قابليت ت نظيم براي حالات جت و اسپري باشد.

 

-٥ -٤جعبههاي آتشنشاني

-٥ -1-٤ ابعاد جعبه بايد بهگونهاي باشد كه كليه تجهيزات و متعلقات لازم بهطور مناسب داخل آن جانمايي شده و بين كليه  قسمتها و متعلقات داخل جعبه (از قبيل كوپلينگها، شيرآلات، شيلنگ، قرقره و غيره) حداقل ٢.٥ سانتيمتر فاصله وجود  داشته باشد. تمامي متعلقات بايد به سهولت و بدون درگيري قابلاستفاده باشند. حداقل ابعاد براي جعبه با قرقره و شيلنگ  ٣/٤ به طول ٢٠ متر، ٧٥*٦٥ سانتيمتر بايد باشد. همچنين بدنه جعبههاي شيلنگ آتشنشاني بهمنظور نشان دادن اقلام  داخل آن بايد علامتگذاري شده باشند. علائم ذيل ميبايست بهصورت شبرنگ و با ابعاد مناسب بر روي درب جعبههاي  آتشنشاني نصب شود.

 

-٥ -٢-٤ فاصله عمودي مركز قرقره شيلنگ جعبه آتشنشاني تا كف تمامشده بنا بايد 1٤٠ تا 1٦٠ سانتيمتر در نظر گرفته  شود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤1

 

-٥ -٣-٤ حداقل ضخامت ورق بدنه جعبههاي آتشنشاني ميبايست 1 ميليمتر باشد و در صورت كاهش ميزان ضخامت به  كمتر از 1 ميليمتر، جهت تائيد مقاومت بدنه بايد تستهاي عنوانشده در استاندارد بر روي آن صورت پذيرفته و عملكرد آن  بررسي و به تأئيد رسيده باشد.

-٥ -٤-٤ قفل جعبههاي آتشنشاني ميبايست بهصورت آسانبازشو بوده و فاقد هرگونه كليد باشد.

-٥ -٥-٤ اتصال شيلنگ لاستيكي نيمه سخت به شير انشعاب مربوطه، بايد بهصورت پرسي (پكيجي) و مقاوم در مورد نشتي  آب بوده و هم سايز با شيلنگ انتخاب شود.

-٥ -٦-٤ كليه اتصالات شيلنگ آتشنشاني بايد در برابر نشتي مقاوم باشد.

-٥ -٧-٤ جعبه آتشنشاني حتيالمقدور بايد به رنگ قرمز باشد. در صورت استفاده از رنگهاي ديگر، رنگ بايد بهگونهاي انتخاب شود كه با رنگ ديوار پيرامون آن متفاوت بوده، بهنحويكه بهسادگي قابلتشخيص باشد.

-٥ -٨-٤ پيشنهاد ميشود در صورت نياز به نصب خاموشكننده قابلحمل در مجاورت جعبه آتشنشاني ، بهمنظور حفاظت از  خاموشكننده، از جعبههاي دو كابين داراي محل مخصوص نصب خاموشكننده استفاده شود.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٢

 

-٦ پمپ تأمين آب آتشنشاني

تذكر: جهت طراحي مجموعه پمپ آتش نشاني و لوله كشي، شيرآلات و اتصالات مربوطه، بايد الزامات مندرج در «دستورالعمل  ساخت مجموعه پمپ آتش نشاني» منتشر شده توسط سازمان آتش نشاني، مورد مطالعه قرار گيرد.  -٦ -١ طراحي و محاسبات

-٦ -1-1 پمپ آب آتشنشاني بايد بر اساس دبي موردنياز سيستم در ش رايط حريق و فشار موردنياز دورترين مصرفكننده از  نظر هيدروليكي انتخاب شود.

-٦ -٢-1 حداقل ظرفيت آبدهي پمپ آب آتشنشاني براي ساختمانهاي كلاس 1S و 2S بايد برابر با دبي موردنياز سيستم  اسپرينكلر و براي ساختمانهاي كلاس 3S بايد برابر با جمع دبي سيستم اسپرينكلر با سيستم لوله ايستاده كلاس چهار در  نظر گرفته شود. آبدهي اين پمپها بايد مطابق با يكي از اعداد جدول ٢-1-٦ باشد.

جدول -٢-1-٦ ميزان آبدهي پمپهاي آتشنشاني

ميزان آبدهي

مترمكعب در ساعت  ଷ

( ⁄ℎ

�� )

گالن در دقيقه   (������)

مترمكعب در ساعت  ଷ

( ⁄ℎ

�� )

گالن در دقيقه  (������)

٢٢٦.٨ 1٠٠٠ ٥.٧ ٢٥

٢٨٣.٥ 1٢٥٠ 11.٤ ٥٠

٣٤٠.٢ 1٥٠٠ ٢٢.٦ 1٠٠

٤٥٣.٦ ٢٠٠٠ ٣٤ 1٥٠

٥٦٧ ٢٥٠٠ ٤٥.٤ ٢٠٠

٦٨٠.٤ ٣٠٠٠ ٥٦.٧ ٢٥٠

٧٩٣.٨ ٣٥٠٠ ٦٨ ٣٠٠

٩٠٧.٢ ٤٠٠٠ ٩٠.٧ ٤٠٠

1٠٢٠.٦ ٤٥٠٠ 1٠٢ ٤٥٠

11٣٤ ٥٠٠٠ 11٣.٤ ٥٠٠

1٧٠.1

٧٥٠

 

 

تذكر: سنجش و انتخاب پمپ آب آتشنشاني بر اساس توان الكتريكي الكتروموتور (كيلووات، اسببخار و غيره) غيراصولي است.

-٦ -٣-1 براي هر سيستم آتشنشاني آبي، بايد دو پمپ اصلي در نظر گرفته شود. هركدام از دو پمپ بايد توان تأمين ظرفيت  سيستم را بهطور كامل داشته و يكي از پمپها رزرو ديگري است.

-٦ -٤-1 درصورتيكه بنا به دلايلي، پمپ اول از كار بيفتد، پمپ دوم بايد بهصورت خودكار وارد مدار شود.  -٦ -٥-1 در صورت استفاده از پمپ آب آتشنشاني فهرستشده، در نظر گرفتن يك پمپ كافي است.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٣

 

-٦ -٦-1 هر سيستم آتشنشاني آبي، علاوه بر دو پمپ اصلي، بايد مجهز به يك پمپ جوكي جهت تأمين افت فشارهاي جزئي  شبكه لولهكشي باشد.

-٦ -٧-1 فشار پمپ جوكي بايد هماندازه پمپهاي اصلي و دبي آن بايد كمتر از جريان خروجي از يك اسپرينكلر در سيستم،  در نظر گرفته شود.

-٦ -٨-1 در ساختمانهاي گروه 3S، پمپ آتشنشاني بايد بهصورت پكيج مورد تائيد سازمان آتشنشاني باشد.

-٦ -٩-1 در ساختمانهايي كه مطابق دستورالعمل ملزم به اجراي سيستم تأمين توان اضطراري (ديزل ژنراتور) هستند، بايد  توان موردنياز حداقل يكي از پمپها در انتخاب و طراحي ديزل ژنراتور لحاظ شود.

-٦ -1٠-1 در كليه شرايط، پمپ/پمپهاي آتشنشاني بايد هم توسط سيستم برق شهري و هم توسط سيستم برق اضطراري  تغذيه شوند. در غير اين صورت بايد محرك يكي از پمپها، موتور ديزل باشد.

-٦ -11-1 در صورت تغذيه پمپ/پمپهاي آتشنشاني از ديزل ژنراتور، مسير تغذيه و تابلوي فرمان پمپها بايد از يكديگر  مستقل بوده و از مسير امن عبور داده شود. در اين شرايط هر دو تابلوي فرمان پمپ/پمپها، بايد بهصورت خودكار هم از  سيستم برق اصلي و هم از طريق ديـزل ژنـراتور تغذيه شود. نحوه اجـراي سيستم برقرساني در اين شـــرايط بايد مطابق با  شكل 11-1-٦ باشد.

 

شكل -11-1-٦ نحوه اجراي سيستم برقرساني پمپ از ديزل ژنراتور

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٤

 

-٦ -1٢-1 حجم مخزن سوخت پمپ يا ژنراتور ديزل بايد به ازاي هر كيلووات توان پمپ، ٥ ليتر در نظر گرفته شده و براي  مقدار نهايي محاسبهشده %1٠ ضريب اطمينان نيز لحاظ شود.

-٦ -1٣-1 كابلهاي ارتباطي بين پمپها و مولد نيرو بايد از نوع مقاوم حريق يا MICC باشند. باتريهاي موتور ديزل بايد از  نوع بينياز به نگهداري (Free Maintenance (باشند.

-٦ -1٤-1 سايز خطوط مكش و دهش پمپ بايد بر اساس كاتالوگ و مشخصات فني سازنده پمپ انتخاب شود.

-٦ -1٥-1 سايز كلكلتور خروجي پمپ بايد بر اساس رايزرهاي خروجي فعال متصل به آن و حداقل يك سايز از بزرگترين  رايزر، بيشتر انتخاب شده و حداقل ٤ اينچ در نظر گرفته شود. درصورتيكه تعداد رايزرهاي فعال متصل به كلكتور خروجي  بيش از يك عدد باشد ميتوان از رابطه ذيل استفاده نمود. لازم به توضيح است چنانچه بنا به ملزومات طراحي يا زونبندي،  چندين رايزر مشابه كه مربوط به بلوك هاي مجزاي ساختمان يا زونهاي مختلفي از ساختمان (در ارتفاع يا در طبقه) باشند،  بزرگترين رايزرهايي كه در يك حريق احتمالي، ممكن است فعال شوند، بايد معيار محاسبات قرار گيرد. تمامي فرضيات اين  ضابطه مربوط به وقوع حريق در يك بخش از ساختمان است.

��௖௢௟௟௘௖௧௢௥ = (��ଵଶ + ��ଶଶ + ��ଷଶ + ⋯ )ଵଶൗ

-٦ -1٦-1 سايز كلكلتورهاي ورودي پمپ بايد يك سايز بيشتر از كلكتور خروجي در نظر گرفته شده و حداقل ٥ اينچ باشد.  انشعاب ميان مخزن و كلكتور ورودي پمپ بايد هم سايز با كلكتور لحاظ شود.

-٦ -1٧-1 جهت اطلاع از وضعيت آمادهبهكار بودن پمپ آتشنشاني، بايد تمهيداتي در نظر گرفته شود هرگونه اختلال يا  قطعي در سيستم مدار تغذيه برق شهر پمپها، منجر به نمايش هشدار خطا بر روي پ انل اعلام حريق شود.

-٦ -1٨-1 پمپ آتشنشاني، همواره بايد در تراز ارتفاعي پايينتر نسبت به مركز مخزن ذخيره آب قرار گيرد. مگر آنكه پمپ  مذكور، بهمنظور مكش آب از تراز پايينتر نسبت به مخزن، فهرستشده باشد (نظير پمپهاي Turbine Shaft Vertical(.

-٦ -1٩-1 محل نصب پمپ آتشنشاني بايد بهگونهاي انتخاب شود كه داراي ابعاد مناسب بوده و دسترسي به آن آسان و امكان  تعميرات و نگهداري آن فراهم باشد.

-٦ -٢٠-1 محل نصب پمپ آتشنشاني بايد به شبكه بارنده مناسب مجهز باشد.

-٦ -٢1-1 محل نصب پمپهاي آتشنشاني و ساير ادوات مربوطه نظير پانل كنترلي آن و قسمت تغذيه برق، بايد در برابر  آسيب فيزيكي، آبگرفتگي، آتش، حرارت زياد، وزش شديد باد، يخ بستگي و ساير شرايط مخرب محيطي، بهطور مناسب  محافظت شود.

-٦ -٢٢-1 درصورتيكه پمپ در قسمتي از ساختمان واقع شود كه احتمال وقوع آتشسوزي در آن وجود دارد، اين فضا بايد  با مصالح مقاوم در برابر حريق بهطور مناسب، از ساير قسمتهاي ساختمان تفكيك شود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٥

 

-٦ -٢٣-1 در صورت نصب پمپها ي آتشنشاني داخل فضاي موتورخانه و در مجاورت تجهيزات قابل اشتعال ديگر، محل نصب  آن بايد توسط مصالح بنايي مناسب، از ساير قسمتهاي موتورخانه بهطور كامل جدا و حوزهبندي شود.

-٦ -٢٤-1 نصب تجهيزات توزيع آب بهداشتي ساختمان، در كن ار پمپها ي آتشنشاني، مجاز است.

-٦ -٢٥-1 شاسي پمپها بايد مستحكم بوده و ضمن تحمل وزن و ارتعاشات پمپ، بهگونهاي نصب و اجرا شود كه از انتقال  اين ارتعاشات به سازه ساختمان تا حد ممكن اجتناب شود.

-٦ -٢٦-1 پمپهاي آتشنشاني بايد داراي برچسب مشخصات باشند. اين برچسب بايد خوانا بوده و در برابر خوردگي و آسيب  فيزيكي مقاوم باشد.

-٦ -٢٧-1 پمپ آتشنشاني بايد توسط رنگ، علائم و يا نشانههاي مناسب از ساير پمپهاي ساختماني مجزا شده و بهسادگي  قابلتشخيص باشد.

-٦ -٢ نصب و اجرا

-٦ -1-٢ اتاق پمپ يا ژنراتور ديزل بايد به تهويه مناسب مجهز باشد.

-٦ -٢-٢ برقرساني به پمپهاي آتشنشاني، بايد بعد از كنتور برق بهصورت جداگانه و توسط فيوز مخصوص آتشنشاني صورت  پذيرد.

شكل -٢-٢-٦ برقرساني سامانههاي ايمني و آتشنشاني

-٦ -٣-٢ بر روي كلكتور خروجي بايد متعلقات كنترل و پايش مناسب، نظير پرشرسوئيچ، مانومتر فشار، شير تست و تخليه و  اتصال مخزن ديافراگمي در نظر گرفته شود.

-٦ -٤-٢ سايز شير تست و تخليه پمپ، بايد مطابق با بند ٢٠-٣-٤ باشد.

-٦ -٥-٢ محدوده فشار مانومتر نصبشده روي كلكتور خروجي، بايد متناسب با فشار نامي پمپ انتخاب شود.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٦

 

-٦ -٦-٢ بر روي كلكتور خروجي پمپ، بايد يك انشعاب آب شهر با سايز حداقل 1 اينچ در نظر گرفته شود.

-٦ -٧-٢ در كليه قسمتهايي كه شبكه آب آتشنشاني به نحوي با آب مصرفي در ارتباط است، نظير انشعاب آب شهر و اتصال  مخزن مشترك به كلكتور ورودي پمپ، بايد از شير يكطرفه دوتايي استفاده شود.

-٦ -٨-٢ در قسمت مكش پمپ، بايد يك شير قطع كن جريان از نوع دروازهاي و يك صافي مناسب نصب شود.در ساختمانهاي  كلاس 2S و 3S شير قطع كن خط مكش بايد از نوع Y&OS باشد.

-٦ -٩-٢ در قسمت دهش پمپ، بايد يك شير يكطرفه و يك شير قطع كن جريان نصب شود.

-٦ -1٠-٢ جهت تست و تخليه سيستم، شير تست با سايز حداقل ٢ اينچ بايد در نظر گرفته شود. لوله خروجي شير تست  بايد به نحو مناسب به شبكه درين سيستم اطفاي حريق متصل شود.

-٦ -11-٢ جهت جلوگيري از ضربات و فشارهاي ناشي از عملكرد پمپها، بايد يك منبع ديافراگمي با ظرفيت مناسب، متصل  به كلكتور خروجي در نظر گرفته شود.

-٦ -1٢-٢ تابلوي برق پمپهاي آتشنشاني بايد بر اساس «ضوابط تابلو برق بوستر پمپ» و «دستورالعمل ساخت مجموعه  پمپ آتش نشاني» ساخته شود.

-٦ -1٣-٢ تنظيم پرشرسوئيچهاي پمپ آتشنشاني بايد بهگونهاي باشد كه پمپها بهدرستي وارد مدارد شوند. ازكارافتادن و  قطع شدن سوييچ پمپ اصلي نبايد منجر به ازكارافتادن احتمالي سوييچهاي بعدي شود.

-٦ -1٤-٢ پرشرسوئيچ پمپهاي آتشنشاني براي ساختمانهاي گروه 1S و 2S بايد از نوع استاندارد و براي ساختمانهاي  گروه 3S از نوع فهرست شده باشد.

-٦ -1٥-٢ در هنگام لولهكشي قسمت مكش پمپ، بايد ارتفاع مكش پمپ محاسبه شده و در انتخاب پمپ لحاظ شود.

 

 

 

 

 

 

 

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٧

 

-٧ مخازن

-٧ -1 مخزن ذخيره آب آتشنشاني ميتواند از نوع فلزي يا پلياتيلني چندلايه بوده و محل قرارگيري آن بسته به شرايط  محيطي ميتواند متفاوت باشد. استفاده از منابع بتني مدفون در زمين، بلامانع است.

-٧ -٢ اگر منابع ذخيره آب آتشنشاني در معرض عوامل جوي قرار داشته باشد، بايد به شكل مناسب در برابر صدمات فيزيكي  و يخزدگي محافظت گردد.

-٧ -٣ نصب مخزن ذخيره آب آتشنشاني روي بام، داخل موتورخانه، پمپ خانه و ساير قسمتهاي ساختمان بهشرط رعايت  اصول مهندسي مرتبط از قبيل قابليت تحمل وزن توسط سازه در شرايط عادي و يا زلزله و حريق، بلامانع است. محل نصب  اين منابع بايد عاري از مواد قابل اشتعال بوده يا بهگونهاي مناسب در برابر آتش محافظت گردد. همچنين بايد تمهيدات مناسب ،  در سازه محل نصب مخزن در ساختمان لحاظ گردد.

-٧ -٤ استفاده از استخرها، منابع روباز و يا چاه بهعنوان تنها مخزن ذخيره آب آتشنشاني مجاز نميباشد.

-٧ -٥ بهمنظور بررسي وضعيت مخزن ، آگاهي از ميزان ذخيره آب و انجام تعميرات مخزن، بايد يك دريچه آدمرو با ابعاد  مناسب روي بدنه مخزن ايجاد شده و بهراحتي قابلدسترس باشد.

-٧ -٦ دريچه آدمروي مخزن بايد در زمان بسته بودن كاملاً هوابند بوده و در برابر نفوذ مواد آلوده، حشرات و كرمها كاملاً  حفاظت شود.

-٧ -٧ تمهيدات مناسب جهت پايش ميزان آب مخزن، بايد در نظر گرفته شده و در صورت كاهش سطح آب مخزن به كمتر  از حد مجاز و موردنياز سيستم آتشنشاني، سيگنال خطا به سيستم اعلام حريق ارسال شود.

-٧ -٨ مخزن بايد در پايينترين نقطه، لوله تخليه آب داشته باشد. اين لوله بايد بهگونهاي باشد كه با باز كردن شير آب بتوان  كل آب مخزن را تخليه نمود. انتهاي لوله تخليه بايد دستكم 1٥ سانتيمتر بالاتر و دورتر از كفشوي يا هر نقطه تخليه ديگر  باشد. انتهاي لوله تخليه نبايد قابل اتصال به شيلنگ بوده و بايد با توري مقاوم در برابر خوردگي محافظت شود.

-٧ -٩ استفاده از مخزن مشترك جهت تأمين آب بهداشتي و آب آتشنشاني ساختمان، مجاز است. در اين شرايط بايد حجم  موردنياز هر دو مخزن محاسبه شده و باهم جمع شود.

-٧ -1٠ در اجراي مخزن ذخيره مشترك، كليه نكات مربوط به مخازن آب بهداشتي مندرج در مباحث چهاردهم و شانزدهم  مقررات ملي ساختمان بايد رعايت گردد.

-٧ -11 انشعاب ورودي مخزن بايد مجهز به شير شناور مكانيكي باشد. بهكارگيري شيرهاي برقي، كنترلكننده سطح آب  (Control Level (و غيره كه امكان خرابي يا عملكرد نامناسب آنها وجود دارد جهت كنترل پر شدن مخزن، مجاز نيست.

-٧ -1٢ كليه اتصالات و انشعاباتي كه ممكن است منجر به ورود احتمالي آلودگي شبكه آب آتشنشاني به داخل مخزن مشترك  شود، بايد مجهز به شير يكطرفه دوتايي باشد.

ضوابط ملاك عمل سامانههاي اطفاي حريق ٤٨

 

-٧ -1٣ جهت حفظ كارايي و راندمان پمپ آب آتشنشاني، لوله مكش از مخزن بايد بهگونهاي طراحي و اجرا شود كه در  قسمت داخلي مخزن داراي مكانيزم ضد گردابهاي بوده و از پديد آمدن گردابه (مغشوش شدن جريان) جلوگيري به عمل آيد.

-٧ -1٤ حجم مخزن آب آتشنشاني بايد بهگونهاي انتخاب شود كه دبي آب موردنياز سيستم اطفاي حريق آبي ساختمان را  (مطابق بند ٢-1-٦) تا زمان رسيدن نيروهاي آتشنشاني، تأمين نمايد.

-٧ -1٥ در صورت اخذ انشعاب كمكي مخصوص تأمين آب آتشنشاني از سازمان آب و فاضلاب تهران، ميتوان بسته به سايز  انشعاب اخذشده، حجم مخزن را كاهش داد.

-٧ -1٦ در صورت استفاده از اسپرينكلرهاي واكنش سريع، ميتوان در حجم مخزن ذخيره آب آتشنشاني، مطابق شرايط  مندرج در قسمت ٩-٧-٤ اين ضوابط صرفهجويي نمود.

-٧ -1٧ حداقل حجم مخزن ذخيره آب، بايد مطابق با جداول شماره -1٧-٧الف و ب باشد. مقادير مذكور در اين جداول به  تفكيك منطقه شهرداري ساختمان موردنظر، سايز انشعاب كمكي آتشنشاني، نوع اسپرينكلر استفادهشده در ساختمان، گروه  ساختمان و همچنين گروه خطر تصرف محاسبه شده است.

جدول شماره -1٧-٧الف – ظرفيت مخزن ذخيره آب آتشنشاني براي ساختمانهاي گروه 1S و 2S ظرفيت مخزن برحسب ليتر بر اساس گروه خطر و نوع اسپرينكلر

كمخطر خطر معمولي گروه ١ خطر معمولي گروه ٢ استاندارد واكنشسريع استاندارد واكنشسريع استاندارد واكنشسريع

منطقه شهرداري

مناطق ،٥ ،٦ ،٧ ،٨ ،٩ ،1٠ ،11 ،1٢ ،1٤ 1٦ و 1٧ ٨٥٠٠ ٥1٠٠ 1٢٨٠٠ ٧٧٠٠ 1٧٠٠٠ 1٠٢٠٠ مناطق ،1 ،٢ ،٣ ،٤ 1٥ و 1٨ ٩٦٠٠ ٥٨٠٠ 1٤٥٠٠ ٨٧٠٠ 1٩٣٠٠ 11٦٠٠

مناطق ،1٣ ،1٩ ،٢٠ ٢1 و ٢٢ 11٣٠٠ ٦٨٠٠ 1٧٠٠٠ 1٠٢٠٠ ٢٢٧٠٠ 1٣٦٠٠

 

جدول شماره -1٧-٧ب – ظرفيت مخزن ذخيره آب آتشنشاني براي ساختمانهاي گروه 3S

ظرفيت مخزن برحسب ليتر بر اساس گروه خطر و نوع اسپرينكلر

كمخطر خطر معمولي گروه ١ خطر معمولي گروه ٢ استاندارد واكنشسريع استاندارد واكنشسريع استاندارد واكنشسريع

منطقه شهرداري

مناطق ،٥ ،٦ ،٧ ،٨ ،٩ ،1٠ ،11 ،1٢ ،1٤ 1٦ و 1٧ 1٤٢٠٠ 1٠٨٠٠ 1٨٤٠٠ 1٣٣٠٠ ٢٢٧٠٠ 1٥٩٠٠ مناطق ،1 ،٢ ،٣ ،٤ 1٥ و 1٨ 1٦1٠٠ 1٢٢٠٠ ٢٠٩٠٠ 1٥1٠٠ ٢٥٧٠٠ 1٨٠٠٠

مناطق ،1٣ ،1٩ ،٢٠ ٢1 و ٢٢ 1٨٩٠٠ 1٤٤٠٠ ٢٤٦٠٠ 1٧٨٠٠ ٣٠٢٠٠ ٢1٢٠٠

 

تذكر مهم: كليه اعداد مندرج در ستونهاي مربوط به اسپرينكلر واكنشسريع در جداول -1٧-٧الف و ب با فرض ارتفاع سقف  ٣ متر محاسبه و نگارش شدهاند، براي سقفهاي با ارتفاع غير از ٣ متر، بايد بر اساس بند -٧-٤ ٩ اين دستورالعمل، محاسبات  آب مورد نياز سيستم و حجم مخزن ذخيره، اصلاح شود. گروه خطر ساختمان بايد بر اساس پرخطرترين تصرف موجود در آن  در نظر گرفته شود.

 

دانلود pdf مقاله : Zavabete-Etfae-Harigh