کپسول آتش‌نشانی گاز دی‌اکسید کربن (CO2): عامل اطفاء حریق با مکانیزم خفه‌سازی و سردکنندگی
دی‌اکسید کربن (CO2) گازی است غیرقابل اشتعال، بی‌بو، غیرسمی (در غلظت‌های معمول اطفاء)، سنگین‌تر از هوا (با چگالی حدود 1.5 برابر هوا) و نارسانا جریان الکتریسیته. این ویژگی‌ها، CO2 را به یک عامل اطفاء حریق مناسب برای برخی از انواع حریق تبدیل کرده است.
مکانیسم عملکرد در اطفاء حریق
هنگام تخلیه بر روی حریق، CO2 از طریق سه مکانیزم اصلی عمل می‌کند:
خفه‌سازی: به دلیل چگالی بالاتر از هوا، CO2 یک لایه سنگین بر روی سطح حریق تشکیل می‌دهد و مانع از رسیدن اکسیژن به ماده در حال سوختن می‌شود.
کاهش غلظت اکسیژن: با جایگزینی هوای اطراف حریق، CO2 غلظت اکسیژن را به زیر حد مورد نیاز برای ادامه احتراق می‌رساند.
سردکنندگی: انبساط سریع CO2 مایع به گاز در هنگام خروج از کپسول، یک اثر خنک‌کنندگی قابل توجه ایجاد می‌کند که می‌تواند به کاهش دمای حریق کمک کند. هر پوند CO2 مایع در صورت تبخیر، حدود 8 فوت مکعب گاز تولید می‌کند و قابلیت کاهش دما تا حدود -79 درجه سانتیگراد (-110 درجه فارنهایت) را دارد.
مزایای استفاده از CO2 در اطفاء حریق:
یکی از مزایای کلیدی CO2 این است که پس از اطفاء حریق، هیچگونه پسماندی از خود برجای نمی‌گذارد. این ویژگی آن را به گزینه‌ای ایده‌آل برای اطفاء حریق در محیط‌هایی که مواد باارزش نگهداری می‌شوند و آسیب ناشی از مواد اطفاء‌کننده باید به حداقل برسد، تبدیل می‌کند. همچنین، به دلیل خاصیت نارسانا بودن، CO2 برای اطفاء حریق‌های ناشی از تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی حساس بسیار مناسب است و خطر ایجاد اتصالی یا خرابی در قطعات را به دلیل وجود مواد رسانا کاهش می‌دهد.
محدودیت‌های استفاده از CO2:
با وجود مزایا، استفاده از CO2 محدودیت‌هایی نیز دارد. در فضاهای باز یا دارای تهویه مناسب، CO2 به سرعت با هوای محیط مخلوط شده و نمی‌تواند به طور موثر غلظت اکسیژن را به میزان لازم کاهش دهد، در نتیجه کارایی آن در اطفاء حریق‌های این مناطق محدود است. علاوه بر این، به دلیل جایگزینی اکسیژن در محیط، استفاده از CO2 در فضاهای بسته می‌تواند خطر خفگی برای افراد حاضر در آنجا را به همراه داشته باشد و نیازمند احتیاط و تخلیه سریع محیط پس از اطفاء است.
مشخصات و کاربرد کپسول‌های آتش‌نشانی CO2
کپسول‌های آتش‌نشانی CO2 حاوی گاز دی‌اکسید کربن مایع تحت فشار بالا (حدود 55 تا 60 اتمسفر یا 800 تا 900 PSI) هستند. کپسول‌های دستی معمولاً در ظرفیت‌های 1 تا 6 کیلوگرم تولید می‌شوند. در ظرفیت‌های بالاتر، این خاموش‌کننده‌ها به صورت چرخ‌دار یا در سیستم‌های ثابت اتوماتیک مورد استفاده قرار می‌گیرند.
موارد کاربرد اصلی کپسول‌های آتش‌نشانی CO2 عبارتند از:
اطفاء حریق‌های کلاس B (مایعات قابل اشتعال)
اطفاء حریق‌های کلاس C (گازهای قابل اشتعال)
اطفاء حریق‌های ناشی از تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی حساس به دلیل عدم وجود پسماند و خاصیت نارسانا بودن.
به طور کلی، کپسول‌های آتش‌نشانی CO2 یک ابزار موثر برای اطفاء حریق‌های خاص در محیط‌های بسته هستند، به شرط رعایت نکات ایمنی مربوط به کاهش غلظت اکسیژن.
