اسپرینکلرهای استاندارد (K=۵.۶–۸.۰) برای فضاهای معمولی کافی هستند، اما در محیط های پیچیده مانند انبارهای بلند، اتاق های سرور، پارکینگ ها یا صنایع پتروشیمی، اسپرینکلرهای پیشرفته با فناوری های نوین ضروری اند.
این مقاله انواع پیشرفته اسپرینکلر ها را با K-Factor، دبی، دمای فعال سازی، استاندارد، کاربرد و محدودیت ها بررسی می کند.
معرفی اسپرینکلرهای پیشرفته آتش نشانی
۱. اسپرینکلر ESFR (Early Suppression Fast Response)
ویژگی متمایز این اسپرینکلر ها، سرکوب سریع آتش در انبارهای بلند (تا ۱۳.۵ متر) می باشد. کاربرد آن ها در انبار کالا با ارتفاع قفسه تا ۱۲ متر ، بدون نیاز به In-Rack ، مواد قابل اشتعال (کاغذ، پلاستیک، لاستیک) می باشد.
مشخصات فنی:
- K-Factor : ۱۴.۰ – ۲۵.۲
- دبی تک نقطه: ۳۸۰–۵۵۰ لیتر/دقیقه
- فشار کاری: ۱.۷–۳.۵ بار
- دمای فعال سازی: ۷۴°C (نارنجی) یا ۱۰۰°C (آبی)
- زمان پاسخ: ≤ ۳۰ ثانیه (RTI ≤ ۳۶)
- پوشش: ۹–۱۲ مترمربع
- استاندارد: NFPA 13, FM 2-0
محدودیت ها:
– حداقل فاصله از سقف: ۳۰ سانتی متر
– عدم استفاده در سقف شیب دار > ۵ درجه
۲. اسپرینکلر CMSA (Control Mode Specific Application)
شاخصه مهم و ویژگی این اسپرینکر ها کنترل آتش در انبارهای متوسط (تا ۹ متر) می باشد. کاربرد آن ها در انبار با قفسه بندی متوسط ، جایگزین اقتصادی ESFR می باشد.
مشخصات فنی:
- K-Factor: ۱۱.۲ – ۱۹.۶
- دبی: ۲۵۰–۴۰۰ لیتر/دقیقه
- فشار: ۰.۷–۲.۵ بار
- پوشش: ۱۲–۱۶ مترمربع
- استاندارد: UL 1767
۳. اسپرینکلر ELO (Extended Large Orifice)
ویژگی و شاخصه مهم این اسپرینکلر ها دبی بالا با فشار کم می باشد. و کاربرد آن در پارکینگ های روباز ، سوله های صنعتی با فشار آب محدود است.
مشخصات فنی:
- K-Factor: ۱۱.۲ – ۱۴.۰
- فشار کاری: ۰.۵–۱.۲ بار
- پوشش: تا ۲۰ مترمربع
- استاندارد: NFPA 13
۴. اسپرینکلر EC (Extended Coverage)
شاخصه مهم این اسپرینکلر ها پوشش وسیع با تعداد کمتر اسپرینکلر می باشد. کاربردها ی اسپرینکلر EC در ادارات، هتل ها، مراکز خرید جهت کاهش هزینه لوله کشی می باشد.
شخصات فنی:
- K-Factor: ۵.۶ – ۸.۰
- پوشش: ۱۶–۳۶ مترمربع (۴×۴ تا ۶×۶ متر)
- فشار: ۰.۷–۱.۵ بار
- اسپرینکلر EC درانواع مختلفی در دسترس است مانند:
– EC Pendent
– EC Upright
– EC Sidewall
۵. اسپرینکلر Concealed (مخفی)
اهمیت این نوع اسپرینکلر حفظ زیبایی معماری در کنار عملکرد بالا است. کاربرد آن در هتل های لوکس، موزه ها، سالن های کنفرانس و سقف کاذب است. هرچند این نوع اسپرینکلر محدودیت هایی نیز دارد بعنوان مثال تأخیر ۱۰–۱۵ ثانیه ای در فعال سازی که برای مراکز مهم و صنعتی کاربری ندارند.
مشخصات فنی:
- کاور فلزی: ذوب در ۶۰°C
- اسپرینکلر زیرین: ۶۸°C
- K-Factor: ۵.۶
- استاندارد: UL 199
۶. اسپرینکلر Quick Response (QR)
شاخصه مهم این نوع اسپرینکلر فعال سازی سریع (RTI ≤ ۵۰) می باشد. و کاربرد آن در مراکز حساس مانند مدارس، بیمارستان ها، منازل، کاهش خسارت آب می باشد.
مشخصات فنی:
- زمان پاسخ: ≤ ۲۰ ثانیه
- دمای فعال سازی: ۵۷–۷۴°C
- استاندارد: NFPA 13 (Light Hazard)
۷. اسپرینکلر Water Mist (مه آب)
کاربرد ویژه این اسپرینکلر ها اطفای با حداقل مصرف آب و خنک کاری مناسب حریق می باشد. کاربرد آن در مراکز سرور، آرشیو، ترانسفورماتور، کشتی، هواپیما می باشد.
مشخصات فنی:
- قطرات: < ۱۰۰۰ میکرون
- فشار: ۱۰–۱۰۰ بار
- نازل دوفازی
- استاندارد: NFPA 750
مزایا:
– بدون آسیب به قطعات الکترونیکی
– کاهش دود ناشی از حریق
۸. اسپرینکلر On-Off (چرخه ای)
شاخصه جالب توجه در مورد این اسپرینکلر ها کنترل دما + صرفه جویی در مصرف آب می باشد. و کاربرد آن بیشتر در انبار مواد منفجره و محیط های با ارزش بالا می باشد.
مشخصات فنی:
- فعال در ۷۴°C → خاموش در ۵۷°C
- سیکل تا ۵ بار
- استاندارد: FM 5590
چرخه ای | صرفه جویی | انفجاری
۹. اسپرینکلر Residential (مسکونی)
این نوع اسپرینکلر در کنار حفاظت از جان انسان ها به کاهش مصرف آب نیز کمک می کند. و بیشتر کاربرد آن در آپارتمان، ویلا و نصب در سقف کاذب است.
مشخصات فنی:
- پوشش: ۴×۴ تا ۶×۶ متر
- دبی: ۴۹–۷۶ لیتر/دقیقه
- استاندارد: NFPA 13D, 13R
نکات انتخاب مهندسی اسپرینکلر ها
- Hazard Classification → انتخاب نوع
- Ceiling Height → ESFRیا CMSA
- Commodity Class (I–IV, پلاستیک) → K-Factor
- Water Supply → فشار و دبی
- Aesthetic → Concealedیا EC
نتیجه گیری اسپرینکلرهای پیشرفته آتش نشانی
اسپرینکلرهای پیشرفته پاسخ مهندسی به چالش های مدرن هستند.
انتخاب صحیح = کاهش ۹۰٪ خسارت + نجات جان.
مهندس حرفه ای، سیستم اطفا حریق را برای “بدترین سناریو” طراحی می کند.
—
منابع الهام: NFPA 13, FM Data Sheets 2-0, 8-9, UL Standards, VdS Guidelines
تاریخ نگارش: آبان ۱۴۰۴
