معرفی علمی و کاربردی فوم آتش‌نشانی
فوم آتش‌نشانی یکی از مؤثرترین مواد خاموش‌کننده مورد استفاده در کپسول‌های آتش‌نشانی است که به‌ویژه برای خاموش‌سازی آتش‌های ناشی از مایعات قابل اشتعال مانند نفت، بنزین، روغن‌ها (حریق کلاس B) و برخی موارد حریق الکتریکی کاربرد دارد.
از آنجا که فوم خاصیت نارسانا دارد، در برخی شرایط می‌تواند بدون ایجاد خطر برق‌گرفتگی استفاده شود.
ساختار و انواع فوم آتش‌نشانی
فوم آتش‌نشانی از ترکیب آب، مواد شیمیایی فعال سطحی (Surfactants)، و هوای فشرده یا گاز بی‌اثر ساخته می‌شود. این ترکیب باعث ایجاد کف پایدار می‌شود که سطح آتش را می‌پوشاند و آن را خفه می‌کند.
انواع فوم بر اساس ترکیب:
فوم مکانیکی (مکانیزه):
از ترکیب آب، ماده فوم‌زا و هوا تولید می‌شود. این فوم به کمک تجهیزات خاص به شکل کف در می‌آید و برای حریق‌های باز و گسترده مناسب است.
فوم ارگانیک (طبیعی):
بر پایه مواد طبیعی ساخته شده، زیست‌تخریب‌پذیر است، سازگار با محیط زیست، اما با قدرت پخش کمتر.
کاربرد بیشتر آن در مکان‌هایی‌ست که نگرانی‌های زیست‌محیطی مطرح است.
فوم شیمیایی (مصنوعی):
در آزمایشگاه و با استفاده از ترکیباتی مثل بی‌کربنات سدیم، سولفات آمونیوم و مواد پایدارکننده ساخته می‌شود. این نوع، پوشانندگی بالا، انبساط بیشتر و عملکرد قوی‌تری در اطفای آتش دارد.
ضریب انبساط فوم چیست؟
ضریب انبساط نشان‌دهنده میزان حجمی‌ست که فوم پس از پاشیده‌شدن اشغال می‌کند. این عامل تعیین‌کننده پوشش‌دهی فوم در زمان اطفاست:
ضریب انبساط متوسط:
مناسب برای مهار بخارات سمی و جلوگیری از پخش گازهای خطرناک.
ضریب انبساط بالا:
مناسب برای آتش‌سوزی‌های در محیط بسته و فضاهای صنعتی خاص.
ویژگی‌های علمی و عملکردی فوم آتش‌نشانی
پوشش کامل سطح آتش:
فوم به دلیل چسبندگی بالا، به سطح می‌چسبد و از گسترش آتش جلوگیری می‌کند.
جلوگیری از انتشار بخار سوخت:
لایه کف مانع تبخیر مایعات قابل اشتعال شده و از وقوع آتش مجدد پیشگیری می‌کند.
مقاومت در برابر حرارت و سوختن:
فوم نه‌تنها آتش را خاموش می‌کند بلکه در برابر گرما پایداری دارد.
مقاوم در برابر ترکیب با الکل‌ها:
برخی فوم‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که هنگام تماس با الکل تجزیه نمی‌شوند.
موارد مصرف و اشکال ارائه
فوم آتش‌نشانی علاوه بر استفاده در کپسول‌ها، در شکل لیتری، گالنی یا بشکه‌ای برای مصارف صنعتی مانند پتروشیمی‌ها، انبار مواد شیمیایی و پالایشگاه‌ها در دسترس است.
