این متن دستورالعمل طراحی فضاهای پناه دهی و پناه گیری در ساختمان‌ها در هنگام آتش‌سوزی است. در اینجا خلاصه‌ای از نکات کلیدی آن ارائه می‌شود:

مفاهیم اصلی دستورالعمل طراحي فضاي پناه دهي و مكان پناه گيري  :

 

فضای پناه دهی: فضایی مقاوم در برابر آتش که افراد می‌توانند تا رسیدن نیروهای نجات در آن پناه بگیرند.
مکان پناه گیری: فضایی که افراد قادر به استفاده از پله‌ها در هنگام تخلیه اضطراری می‌توانند در آن منتظر بمانند.
فضای پناه دهی معلولین: فضایی ویژه برای افراد دارای معلولیت حرکتی که امکان استفاده از پله‌ها را ندارند.
فضای پناه گرفتن خروج افقی: فضایی که در همان ساختمان یا در فضاهای عمومی مجاور قرار دارد و برای جای دادن افراد از منطقه حریق مجاور طراحی شده است.

 

الزامات کلی برای فضای پناه دهی معلولین:

 

تأمین فضای پناه دهی معلولین در تمام طبقات قابل دسترس برای معلولین الزامی است.
ابعاد فضا باید به اندازه‌ای باشد که برای هر 200 نفر، فضای لازم برای یک یا چند صندلی چرخدار (80 در 120 سانتی‌متر)  مطابق با دستورالعل سازمان آتش نشانی فراهم شود.
نصب علائم لمسی برای نابینایان و سامانه مخابراتی دوطرفه الزامی است.
فضا باید به گونه‌ای طراحی شود که امکان ورود و گردش ویلچر بدون کمک دیگران فراهم باشد.
نصب صندلی تخليه اضطراری الزامی است.
نصب دستورالعمل راهنمای معلولین در فضای پناه دهی الزامی است.

الزامات کلی برای فضای پناه گرفتن خروج افقی:

 

مساحت خالص کف فضا باید 0/28 مترمربع به ازای هر نفر باشد (و در تصرف‌های درمانی و مسکونی مقادیر متفاوتی دارد).
تصرف‌های درمانی و مسکونی با شرایط خاص، ملزم به تأمین خروج افقی هستند.

به طور خلاصه، این دستورالعمل به منظور افزایش ایمنی افراد در ساختمان‌ها هنگام آتش‌سوزی، به ویژه افراد دارای معلولیت، طراحی شده است.

الزامات تکمیلی فضای پناه گرفتن خروج افقی:

 

مسیر پیمایش:

حداکثر طول مسیر پیمایش از دورترین نقطه طبقه تا فضای پناه گرفتن، مطابق با جدول 3-1-2-3-6 مبحث سوم مقررات ملی ساختمان باشد. مقادیر مسیر پیمایش در این جدول براساس کاربری ساختمان متفاوت است.

مبحث سوم مقررات ملی ساختمان ایران، با عنوان «حفاظت ساختمان‌ها در برابر حریق»، به طور جامع به موضوع ایمنی حریق در ساختمان‌ها می‌پردازد. یکی از جنبه‌های مهم این مبحث، تعیین حداکثر طول مسیر پیمایش در ساختمان‌ها، به منظور اطمینان از تخلیه ایمن افراد در هنگام آتش‌سوزی است.

در خصوص حداکثر طول مسیر پیمایش از دورترین نقطه طبقه تا فضای پناه گرفتن، مطابق با جدول 3-1-2-3-6 مبحث سوم مقررات ملی ساختمان، موارد زیر قابل ذکر است:

اهمیت مسیر پیمایش:

طول مسیر پیمایش، به عنوان یکی از عوامل کلیدی در طراحی مسیرهای خروج، نقش مهمی در تعیین زمان تخلیه افراد از ساختمان در هنگام حریق ایفا می‌کند.
با محدود کردن طول مسیر پیمایش، می‌توان اطمینان حاصل کرد که افراد قادر خواهند بود در مدت زمان مناسب، به فضاهای امن یا خروجی‌های اضطراری دسترسی پیدا کنند.
جدول 3-1-2-3-6:

این جدول، مقادیر حداکثر طول مسیر پیمایش را بر اساس نوع تصرف (کاربری) ساختمان، نوع سیستم اسپرینکلر و نوع خروج‌ها ارائه می‌دهد.
مقادیر ارائه شده در این جدول، برای انواع تصرف‌ها از جمله مسکونی، اداری، تجاری، صنعتی و غیره، متفاوت است.
عوامل مؤثر بر طول مسیر پیمایش:

نوع تصرف ساختمان: تصرف‌های با خطر حریق بالاتر، معمولاً دارای محدودیت‌های سخت‌گیرانه‌تری در مورد طول مسیر پیمایش هستند.
وجود سیستم اسپرینکلر: نصب سیستم اسپرینکلر، می‌تواند به افزایش طول مجاز مسیر پیمایش کمک کند.
نوع خروج‌ها: نوع و تعداد خروجی‌های موجود در ساختمان، بر طول مجاز مسیر پیمایش تأثیرگذار است.
نکات مهم:

برای تعیین دقیق حداکثر طول مسیر پیمایش در یک ساختمان خاص، لازم است به جدول 3-1-2-3-6 مبحث سوم مقررات ملی ساختمان مراجعه شود.
رعایت الزامات مربوط به طول مسیر پیمایش، از جمله اقدامات ضروری برای اطمینان از ایمنی حریق در ساختمان‌ها است.

 

 

 

جداسازی:

شرایط طراحی فضای پناه گرفتن، باید با شرایط جداسازی خروج افقی مندرج در بند 7-19-3-3 مبحث سوم مقررات ملی ساختمان مطابقت داشته باشد.
مقاومت در برابر آتش:

دیوارهای تشکیل دهنده این فضا، باید حداقل 2 ساعت مقاومت در برابر آتش داشته باشند.
علائم راهنما:

فضای پناه گرفتن باید با تابلوهای راهنما مشخص شود.
دسترسی به پله:

فضای پناه گرفتن باید حداقل به یک دستگاه پله دسترسی مستقیم داشته باشد.
روشنایی و علائم:

ضوابط روشنایی، شدت روشنایی و گرافیک علائم، باید بر اساس مبحث سوم مقررات ملی ساختمان باشد.
داکت‌ها و شفت‌ها:

جانمایی داکت‌های برقی، تاسیساتی، شفت‌های افقی و عمودی، بدون حوزه بندی حریق با دمپر و دیواره مقاوم در برابر حریق، مجاز نیست.
شفت های ارتباطی نظیر اسانسور در صورتی که در داخل فضای پناه گرفتن خروج افقی جانمائی شوند باید دارای شفت فشار مثبت درون چاه خود باشند.
روشنایی اضطراری:

سامانه روشنایی اضطراری با مولد برق ثانویه (دیزل ژنراتور) الزامی است.
در ورودی:

حداقل عرض مفید در ورودی 80 سانتی‌متر و حداکثر نیروی فشاری برای باز کردن آن 133 نیوتن باشد. یا براساس دستورالعمل سازمان آتش نشانی عمل شود.
گردش برانکارد و ویلچر:

امکان گردش و جاگیری برانکارد و ویلچر باید وجود داشته باشد (حداقل عرض مفید 120 سانتی‌متر برای راهروها). این مورد براساس ابعاد استاندارد ویلچر ها می باشد.

این الزامات، با هدف اطمینان از ایمنی و دسترسی آسان افراد در هنگام آتش‌سوزی، به ویژه در تصرف‌های درمانی و مسکونی، تدوین شده‌اند.

×××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××

*****************************************************************************************