اطفای حریق در فضای باز؛ اصول، روش‌ها و ملاحظات علمی
اطفای حریق چه در فضاهای باز و چه در فضاهای بسته، مبتنی بر سه اصل بنیادین است:
آموزش صحیح، دانش فنی، و اقدامات پیشگیرانه.
بدون این سه عامل، مقابله مؤثر با آتش‌سوزی ممکن نخواهد بود. در محیط‌های کاری، اداری، و صنعتی، آموزش‌های مرتبط با پیشگیری از حریق و نحوه عملکرد در زمان وقوع حادثه، نقش بسیار مهمی در کاهش خسارات و تلفات دارند.

قابلیت پیشگیری از حریق در فضاهای باز
مطالعات کشورهای پیشرفته نشان داده است که ۷۵ تا ۸۰ درصد از آتش‌سوزی‌ها قابل پیشگیری هستند. این مهم، از طریق استفاده مناسب از تجهیزات اطفای حریق، آموزش نیروهای انسانی، و شبیه‌سازی‌های دوره‌ای محقق می‌شود. حریق ممکن است در مکان‌هایی مانند جنگل‌ها، مزارع، باغ‌ها، پمپ‌بنزین‌ها و فضاهای روباز صنعتی رخ دهد. مقابله با آن نیازمند شناخت علمی از انواع آتش و ابزارهای متناسب با هر نوع است.

اصول علمی اطفای حریق: مثلث آتش
خاموش‌سازی آتش بر پایه حذف یکی از سه عامل اصلی تشکیل آتش انجام می‌گیرد:

1. حذف اکسیژن (مهار واکنش احتراق):
استفاده از گازهای بی‌اثر مانند CO₂ یا مواد کف‌زا، پوششی ایجاد می‌کند که مانع تماس اکسیژن با ماده سوختنی می‌شود.

2. حذف یا کنترل ماده سوختنی:
با خیس‌کردن مواد، انتقال به مکان امن، یا ایزوله‌کردن منابع اشتعال‌زا، می‌توان از گسترش حریق جلوگیری کرد.

3. کاهش دما:
پاشش آب یا مواد خنک‌کننده باعث کاهش حرارت و جلوگیری از تشکیل بخارات قابل اشتعال می‌شود.

اطفای آتش در جنگل و انبار چوب (کلاس A):
این نوع آتش‌سوزی ناشی از سوختن مواد جامد مانند چوب و کاغذ است. بهترین روش برای مهار آن:

استفاده از آب پرفشار یا کپسول پودر خشک کلاس A
در برخی موارد، کپسول CO₂ نیز مؤثر است؛ اما در محیط‌های باز، به‌علت پراکندگی سریع، کاربرد محدود دارد.

اطفای آتش ناشی از مواد نفتی (کلاس B):
این حریق‌ها معمولاً در پمپ‌بنزین‌ها، مخازن سوخت و پالایشگاه‌ها رخ می‌دهند.
نکته مهم: نباید از آب استفاده کرد، زیرا مایعات نفتی روی آب شناور مانده و می‌توانند شعله‌ور باقی بمانند یا حتی پخش شوند.

مؤثرترین مواد خاموش‌کننده برای این کلاس آتش:

فوم آتش‌نشانی
پودر شیمیایی خشک (ABC)
کپسول CO₂

سیستم‌های اعلام حریق در فضای باز
در فضاهای بسته، دود و گرما به سقف صعود کرده و دتکتورها به‌راحتی آن را شناسایی می‌کنند. اما در فضاهای باز مانند انبارهای روباز چوب یا تجهیزات صنعتی بزرگ، دود پراکنده شده و تشخیص سخت می‌شود. راهکارهای علمی و تخصصی برای شناسایی زودهنگام حریق در این شرایط عبارت‌اند از:

استفاده از ترموکوپل‌های دمایی با دقت بالا در تشخیص حرارت غیرعادی
نصب بیم دتکتورهای OSID که توانایی تشخیص دود در فواصل طولانی را دارند
طراحی سیستم هشدار چندنقطه‌ای برای پوشش کامل محیط‌های روباز

جمع‌بندی علمی:
اطفای حریق در فضاهای باز مستلزم شناخت نوع سوخت، شرایط محیطی و انتخاب ابزار متناسب است. بدون آمادگی و آموزش، حتی بهترین تجهیزات نیز نمی‌توانند عملکرد مؤثری داشته باشند. پیشگیری، آموزش مداوم، و انتخاب فناوری‌های هشداردهنده هوشمند، مهم‌ترین ابزار مقابله با آتش‌سوزی‌های گسترده در محیط‌های باز هستند.